ΞΕΝΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ – Σάββατο 9 Aπριλίου
Συνέντευξη Τύπου παρέθεσαν, το Σάββατο 9 Απριλίου 2005, οι σκηνοθέτες Jacek Blawut («Γεννημένος νεκρός»), Margaret Loescher («Βγαίνοντας απ’ τα χαλάσματα»), Petr Lom («Η απαγωγή της νύφης στο Κιργιστάν»), αναφορικά με τις ταινίες τους, οι οποίες προβάλλονται στο πλαίσιο του 7ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21ου Αιώνα.
Jacek Blawut: Γεννημένος νεκρός
Το ντοκιμαντέρ παρακολουθεί τη ζωή του 24χρονου Ρόμπερτ, ο οποίος από τα 15 του έχει ζήσει σε διάφορα σωφροντιστικά ιδρύματα στην Πολωνία. Ο σκηνοθέτης εστιάζει στην μεταμόρφωση, τη μετάλλαξη του υπόκεινται τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ιδρύμτα και κυρίως στους τρόπους με τους οποίους αναπτύσσεται ο συναισθηματικός τους κόσμος, πώς μαθαίνουν να δέχονται το άγγιγμα και την αγάπη. «Τα γυρίσματα διήρκεσαν 15 μήνες. Μετά από τόσον καιρό γυρισμάτων είδα τον Ρόμπερτ και συνειδητοποίησα ότι αυτός θα ήταν το κεντρικό πρόσωπο της ταινίας μου. Στην αρχή ήταν νευρικός απέναντι στην κάμερα, μετά όμως δεν την πρόσεχε πια κι αυτά ήταν τα καλύτερα πλάνα. Η ταινία αφορά τα αισθήματα, αισθήματα που υπήρχαν στον Ρόμπερτ,ο οποίος, αν και ήταν στη φυλακή πάρα πολλά χρόνια, δεν ήταν κακός άνθρωπος».
Margaret Loescher: Βγαίνοντας απ’ τα χαλάσματα
Τον Αύγουστο του 2003 ο Gil Loescher πήγε στη Βαγδάτη για ανθρωπιστική έρευνα. Ο Γκιλ κι οι συνεργάτες του βρίσκονταν σε σύσκεψη με τον επικεφαλής του ΟΗΕ στο Ιράκ, Σέρχιο Βιέιρα ντε Μέγιο, όταν ένα φορτηγό γεμάτο εκρηκτικά καρφώθηκε στο πλάι του κτιρίου. Ο Gil ήταν ο μόνος που επέζησε από το πιο κατεστραμμένο μέρος του κτιρίου. Όλοι οι άλλοι που ήταν μαζί του σκοτώθηκαν. Μέσα από συγκινητικά ειλικρινή αφήγηση και συναισθηματικά φορτισμένες σκηνές παρατήρησης, η κόρη του, Margaret Loescher, καταγράφει το πώς η οικογένεια συνέρχεται τους μήνες μετά τη βόμβα.
«Κατά κάποιον τρόπο, υιοθέτησα αυτό το φιλμ, εν μέρει γιατί αυτό ήξερα να κάνω και εν μέρει γιατί ήθελα να καταγράψω αυτό που συνέβαινε στην οικογένειά μου. Δεν ήξερα στην αρχή αν η ταινία αυτή θα παρουσιαζόταν στο ευρύ κοινό, ένιωθα, όμως, ότι αυτή η πολύ προσωπική ιστορία ήταν ταυτοχρόνως και μια πολύ σημαντική δημόσια υπόθεση, με την έννοια ότι δεν βλέπουμε συχνά ιστορίες για ανθρώπους που έχουν επιβιώσει από τέτοια χτυπήματα, παρά μόνο για νεκρούς. Πιστεύω, όμως, ότι αν δεν μάθουμε αυτές τις ιστορίες, ο κύκλος της βίας δεν θα σπάσει, γιατί κανείς δεν θα καταλάβει τον πραγματικό πόνο», επισήμανε η δημιουργός ενώ συμπλήρωσε:
«Είναι μια πολύ προσωπική προσέγγιση της ζωής της οικογένειάς μου μετά το χτύπημα. Δεν πρόκειται για μια ταινία άμεσα πολιτική, ενέχει, όμως, εμμέσως πολιτικά στοιχεία. Πιστεύω, δηλαδή, ότι μια προσωπική ιστορία είναι κάτι πολύ ισχυρό κι αυτό έχει πολιτικό αντίκτυπο. Στην πραγματικότητα, όμως, πρόκειται για μια ταινία που αναφέρεται στην αγάπη, στην οικογένεια, στην προσπάθεια να στηρίξεις κάποιον. Γι’ αυτό και λείπει ο θυμός απ’ την ταινία, γιατί στην προσπάθειά μου να κάνω μια πολύ ειλικρινή καταγραφή, συμπεριέλαβα μόνο όσα είδα, και δεν είδα να υπάρχει θυμός στην οικογένειά μου, παρά μόνο η ενεργητικότητα που χρειαζόμασταν για να στηρίξουμε τον πατέρα μου». Μιλώντας, εξάλλου, για τη δική της συμμετοχή στην οικογενειακή τραγωδία μέσω της ταινίας της, η ίδια ανέφερε χαρακτηριστικά: «Κάποιες στιγμές λειτουργούσε θεραπευτικά και κάποιες άλλες όχι. Είχα την εντύπωση ότι υπήρχαν στιγμές που κρυβόμουν πίσω απ’ την κάμερα γιατί η όλη κατάσταση με ξεπερνούσε, την μετέτρεψα λοιπόν σε επαγγελματική δουλειά για να μπορέσω ν’ αντεπεξέλθω. Οπότε κάποιες φορές ήταν καλό για μένα, με βοηθούσε αυτή η προσέγιση, κάποιες άλλες, όμως, πιστεύω ότι απλώς καθυστερούσε την δική μου ανάνηψη».
Petr Lom: Η απαγωγή της νύφης στο Κιργιστάν
Στο Κιργιστάν δεν είναι σπάνιο για ένα κορίτσι να ξεκινήσει το πρωί για το σχολείο και το βράδυ να βρεθεί νύφη σ’ ένα ξένο σπίτι. ¶ντρες πολύ συχνά απάγουν μια γυναίκα αν δεν μπορούν να πληρώσουν το συνήθως μεγάλο ποσό που ζητάει η οικογένειά της προκειμένου να την παντρέψουν. Η απαγωγή συζητιέται προηγουμένως στην οικογένεια του άντρα – ποιος θα διαθέσει το αυτοκίνητό του για την απαγωγή, πού θα μείνει το ζευγάρι μετά, κλπ. Μετά την απαγωγή, τα νέα πεθερικά ειδοποιούν την οικογένεια της κοπέλας, που συχνά δέχονται την «πρόταση». Καμιά φορά, το ζευγάρι γνωρίζεται εκ των προτέρων και η απαγωγή δεν είναι παρά μόνο η τήρηση ενός διασκεδαστικού εθίμου πριν το γάμο.
Σύφωνα με πρόσφατες έρευνες, σχεδόν οι μισοί από τους γάμους στις αγροτικές περιοχές του Κιργιστάν γίνονται σήμερα με απαγωγή, και στους μισούς από αυτούς η νύφη παντρεύεται παρά τη θέλησή της. Μια ταινία για πέντε διαφορετικές γυναίκες που απήχθησαν στο Κιργιστάν. «Ως ακαδημαϊκός ταξίδευα πολύ στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας. Στο Κιργιστάν ανακάλυψα ότι το ζήτημα των απαγωγών είναι πολύ κεντρικό και μου κέντρισε την περιέργεια. Η ταινία δεν εμπεριέχει σχόλια, αφήνω τις εικόνες να μιλήσουν μόνες τους, ο θεατής μπορεί να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα και να κάνει τις δικές του σκέψεις».
Απαντώντας, εξάλλου, σε ερώτηση αναφορικά με την έξωθεν παρέμβαση σε τέτοιες κοινωνίες προκειμένου να αλλάξουν οι παραδόσεις και να επιβληθούν δυτικές παραδόσεις, ο σκηνοθέτης είπε: «Πιστεύω ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι παγκόσμια. Η ελευθερία είναι μια παγκόσμια αξία κι αυτό φαίνεται κι απ’ την ταινία, όπου οι γυναίκες θέλουν να ζήσουν τη ζωή τους όπως εκείνες επιλέγουν. Είναι αλήθεια, όμως, ότι πολλές ταινίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν μια ηθικολογική προσέγγιση, ότι κατά μία έννοια στη Δύση είμαστε ανώτεροι. Εγώ, λοιπόν, προσπάθησα να βρω τις δικές τους πεποιθήσεις για τις σχέσεις των δύο φύλων, και γι’ αυτό πιστεύω ότι η αλλαγή μπορεί να επέλθει μόνο από τους ίδιους. Μάλιστα, πριν ξεκινήσω την ταινία, έχοντας ακούσει τις ιστορίες για τις απαγωγές, ήμουν κι εγώ δογματικός, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, όμως, ανατράπηκαν τα στερεότυπα που είχα κατά νου».
