Εικόνες του 21ου Αιώνα
14-23 Μαρτίου 2014
ΤΕΛΕΤΗ ΛΗΞΗΣ
H αυλαία του 16ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21ου Αιώνα έπεσε με την απονομή των βραβείων της διοργάνωσης, το Σάββατο 22 Μαρτίου 2014, στο Ολύμπιον.
Την τελετή λήξης παρουσίασε η δημοσιογράφος Μάγια Τσόκλη, η οποία αναφέρθηκε στον πολύτιμο φίλο του Φεστιβάλ που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή, τον διακεκριμένο Καναδό ντοκιμαντερίστα Πίτερ Ουιντόνικ, αφιέρωμα στο έργο του οποίου πραγματοποίησε η φετινή διοργάνωση. «Δυστυχώς μας χαρίστηκε μία και μοναδική ζωή, την οποία προσπαθούμε απελπισμένα να επιμηκύνουμε, εμπλουτίζοντας τον όγκο και την ποικιλία των εμπειριών και των αναμνήσεών μας. Η αξία του ντοκιμαντέρ είναι ακριβώς αυτή», επεσήμανε η κ. Τσόκλη. Η ίδια, κάνοντας αναφορές σε ορισμένα από τα ντοκιμαντέρ του 16ου Φεστιβάλ, πρόσθεσε χαρακτηριστικά: «Κάνοντάς μας κοινωνούς αληθινών καταστάσεων που δεν θα βιώναμε ποτέ, αλλά τις οποίες μπορούμε να καταχωρήσουμε στο συρτάρι της προσωπικής εμπειρίας και ανάμνησης, το ντοκιμαντέρ επιμηκύνει τη ζωή μας. Σήμερα νιώθω ότι έζησα στα χαρακώματα της Χομς και ανησυχώ πραγματικά για τη μοίρα του Μπάσετ, για τον οποίο ρωτούσα να μάθω αν είναι ακόμη ζωντανός. Αναρωτιέμαι αν ο πατέρας του Ορ αποδέχτηκε τελικά την απόφαση του γιου του κι αν ο μικρός Λίναρ ζει μια φυσιολογική ζωή. Σκέφτομαι τις γυναίκες στο Αφγανιστάν, που παίζουν κάθε μέρα με τη φωτιά, και με απασχολεί πραγματικά πόσο ασφαλής μπορεί να νιώθει ο Λουκάς χαμένος στα παράδοξα της ζωής του. Ακούστε πόσα πρόσωπα ανέφερα. Όλα αυτά τα πρόσωπα μπήκαν στη ζωή μου τις τελευταίες μέρες και έγιναν μέρος των αποσκευών μου». Κλείνοντας, η κ. Τσόκλη ανέφερε: «Το 16ο Φεστιβάλ, που συνεχίζει με την ίδια αυθάδη διάθεση να εξερευνά και να προτείνει, ολοκληρώνεται με εκπληρωμένους τους υψηλούς στόχους του μεν, βαθιά ανήσυχο για το μέλλον του δε».
Στον χαιρετισμό του ο διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Δημήτρης Εϊπίδης, τόνισε: «Ακόμα ένα επιτυχημένο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ έφτασε στο τέλος του. Καταφέραμε να πετύχουμε τους στόχους που είχαμε θέσει, το κοινό μας ανταποκρίθηκε και πάλι με ενθουσιασμό. Οι αίθουσες γέμισαν ξανά και οι προβολές μας έγιναν πεδίο συζήτησης και δημιουργικής τριβής. Αποσπάσαμε τα πιo θετικά σχόλια από τους καλεσμένους μας και κάθε χρόνο που περνά, το Φεστιβάλ ακούγεται όλο και πιο πολύ ανά τον κόσμο. Η Θεσσαλονίκη έχει πλέον καθιερωθεί ως ιδανικός προορισμός για κάθε κινηματογραφόφιλο από κάθε άκρη του κόσμου. Με τη στήριξη και του κοινού της πόλης λοιπόν, θεωρώ δεδομένη τη μελλοντική επιτυχία του θεσμού». Ο κ. Εϊπίδης συμπλήρωσε: «Σας ευχαριστώ όλους. Ευχαριστώ και τους συνεργάτες μου και τους εθελοντές μας που δούλεψαν ακούραστα για να τα καταφέρουμε όλοι μαζί. Και φυσικά, όλους αυτούς που συνεχίζουν να μας στηρίζουν: Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, το Δήμο Θεσσαλονίκης, τη Δημόσια Τηλεόραση, το Πρόγραμμα MEDIA, και ασφαλώς την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΕΣΠΑ, καθώς και όλους τους χορηγούς και υποστηρικτές του Φεστιβάλ. Ραντεβού του χρόνου, πάλι εδώ, για το 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ που θα διεξαχθεί από τις 13 έως τις 22 Μαρτίου 2015».
Αμέσως μετά, ακολούθησε η διαδικασία απονομής των βραβείων του 16ου ΦΝΘ. Το πρώτο βραβείο που δόθηκε ήταν εκείνο της Διεθνούς Αμνηστίας για την καλύτερη ταινία της ενότητας «Ανθρώπινα Δικαιώματα» του Φεστιβάλ. Τη φετινή επιτροπή αποτελούσαν οι εκπρόσωποι της Διεθνούς Αμνηστίας, Ειρήνη Τσολάκη, Κατερίνα Καλογερά, Μάρω Σαββοπούλου και Μαριάννα Λεονταρίδου, καθώς και οι Έφη Βουτυρά (ανθρωπολόγος, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας) και Άρης Χατζηστεφάνου (δημοσιογράφος – σκηνοθέτης). Στη σκηνή ανέβηκε η κ. Τσολάκη, Αντιπρόεδρος Ελληνικού Τμήματος Διεθνούς Αμνηστίας, η οποία ευχαρίστησε το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ που εδώ και χρόνια δίνει βήμα έτσι ώστε να προβάλλονται οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που συντελούνται σε όλο τον κόσμο. «Η επιλογή ενός ντοκιμαντέρ που να διακρίνεται ισάξια από τεχνική αρτιότητα και ανάδειξη των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δεν είναι καθόλου εύκολη. Σε κάθε περίπτωση όμως, εκείνο που δεν μπορεί να αγνοηθεί σε μια τέτοια επιλογή είναι ακριβώς η ανάδειξη των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που συντελούνται στο όνομα της αστυνομικής βίας και της κρατικής αυθαιρεσίας». Με βάση αυτό το σκεπτικό, η κ. Τσολάκη απένειμε το βραβείο στο ντοκιμαντέρ Τσαπουλτζού: Φωνές από το Γκεζί σε σκηνοθεσία των Μπενεντέτα Αρτζεντιέρι, Κλάουντιο Καζάτσα, Κάρλο Πρεβόστι, Ντούτσο Σέρβι και Στέφανο Ζόγια.
Το βραβείο της WWF για την καλύτερη ταινία της ενότητας «Περιβάλλον» του Φεστιβάλ, με θέμα το περιβάλλον και την αμφίδρομη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, απονεμήθηκε στο ντοκιμαντέρ Χειμώνας της Κριστίνα Πίκι. Η φετινή κριτική επιτροπή απαρτιζόταν από τους εκπροσώπους της WWF Ελλάς, Γιώργο Βελλίδη, Ιάσωνα Κάντα και Αλέξανδρο Κανδαράκη. Την απονομή πραγματοποίησε η εκπρόσωπος της WWF Ναταλία Καλεβρά, η οποία τόνισε: «Ανάμεσα στις υψηλού επιπέδου ταινίες που ήταν φέτος υποψήφιες, ξεχωρίσαμε αυτή που με την καλλιτεχνική της αρτιότητα και τη φωτογραφία της μαγνήτισε το ενδιαφέρον μας. Το στοιχείο που η ταινία αυτή ανέδειξε καλύτερα ήταν η αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης ακόμα και μέσα σε αντίξοές συνθήκες. Ένα όραμα για το οποίο επί δεκαετίες εργαζόμαστε στο WWF Ελλάς».
Για δεύτερη φορά απονεμήθηκε το βραβείο Docs in Progress της Αγοράς του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το οποίο αντιστοιχεί σε υπηρεσίες post-production αξίας 15.000 ευρώ, από την εταιρεία Authorwave. Η κριτική επιτροπή απαρτιζόταν από τους Αν Γκρολερόν, Κλόντια Νόιχαουζερ και Εύη Παπαμιχαήλ. Το βραβείο απέσπασε το ντοκιμαντέρ Sad People Factory σε σκηνοθεσία Michele Dominici και παραγωγή Karina Si Ahmed & Jean-Francois Lepetit – Flach Film Production. Την απονομή έκανε ο Πάνος Μπίσδας της εταιρείας Authorwave, ο οποίος τόνισε, μεταξύ άλλων ότι «η Authorwave βρίσκεται στο πλευρό του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ που με τόση επιτυχία διοργανώνεται όλα αυτά τα χρόνια», ενώ δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει και τους δημιουργούς, διατυπώνοντας την ευχή τα σχέδια των ντοκιμαντέρ τους να παρουσιαστούν ως ολοκληρωμένες ταινίες σε μελλοντικές διοργανώσεις του Φεστιβάλ. Παραλαμβάνοντας το βραβείο, η παραγωγός της ταινίας Karina Si Ahmed ευχαρίστησε το Φεστιβάλ και αναφέρθηκε στο θέμα του ντοκιμαντέρ Sad People Factory, το οποίο διερευνά το φαινόμενο της κατάθλιψης στην εποχή μας.
Στη συνέχεια, απονεμήθηκε το βραβείο της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου FIPRESCI. Η φετινή κριτική επιτροπή της FIPRESCI απαρτιζόταν από τους Άννικα Γκούσταφσον (πρόεδρος), Αλεξέι Γκούσεφ, Φριτς ντε Γιονγκ, Μάικλ Πάτισον και Φρεντερίκ Πονσάρ. Πριν την ανακοίνωση των νικητών, η πρόεδρος της κριτικής επιτροπής κ. Γκούσταφσον αναφέρθηκε στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι δημιουργοί ντοκιμαντέρ, με αφορμή μια συνομιλία της με τον ισραηλινό σκηνοθέτη Γιαρόν Σανί, η ταινία του οποίου Ισόβια δεσμά προβλήθηκε στη φετινή διοργάνωση. Το 2009, στο 50ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ο σκηνοθέτης είχε τιμηθεί με τον Χρυσό Αλέξανδρο για την ταινία μυθοπλασίας του Σταυροδρόμια της ζωής. Τώρα, κάνοντας ντοκιμαντέρ, ο ίδιος παραδέχτηκε ότι η κατάσταση ήταν πολύ πιο δύσκολη, ως προς τη χρηματοδότηση και τη διανομή της ταινίας. Το ντοκιμαντέρ του απέσπασε το μεγάλο βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Ιερουσαλήμ και έκτοτε προβλήθηκε μόνο μερικές φορές σε δύο ταινιοθήκες στο Ισραήλ και σε ένα τηλεοπτικό κανάλι για ντοκιμαντέρ. «Ανάλογες εμπειρίες έχουν πολλοί κινηματογραφιστές σε χώρες όπου δεν υπάρχει ισχυρή παράδοση στο ντοκιμαντέρ και γι’ αυτό το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης είναι τόσο σπουδαίο γεγονός. Ξέρω ότι για τους έλληνες ντοκιμαντερίστες λειτουργεί ως σχολείο και ως τόπος έμπνευσης» κατέληξε η κ. Γκούσταφσον. Η ίδια ευχαρίστησε τον κ. Εϊπίδη και τους συνεργάτες του για το γεγονός ότι το επίπεδο της διοργάνωσης ανεβαίνει χρόνο με το χρόνο, τόσο στο διεθνές πρόγραμμα όσο και στο ελληνικό. Επιπλέον, σημείωσε ότι «είναι πολύ ελπιδοφόρο να βλέπει κανείς παιδιά μαζί με τους δασκάλους τους να επισκέπτονται το Φεστιβάλ, γιατί αυτοί είναι οι σινεφίλ του αύριο».
Με ομόφωνη απόφαση των μελών της επιτροπής, το βραβείο FIPRESCI για καλύτερη ελληνική παραγωγή απονεμήθηκε στην ταινία Καλάβρυτα- Άνθρωποι και σκιές του Ηλία Γιαννακάκη. Σύμφωνα με το σκεπτικό της επιτροπής, η ταινία «διερευνά μια ανοιχτή πληγή του ελληνικού λαού, ενώ επίσης τεκμηριώνει τη σημασία του αντιφασιστικού αγώνα στο παρελθόν και στο παρόν». Παραλαμβάνοντας το βραβείο από την κ. Γκούσταφσον, ο σκηνοθέτης ευχαρίστησε τα μέλη της επιτροπής, το Φεστιβάλ που του έδωσε βήμα να προβληθεί η ταινία, τους συνεργάτες του και φυσικά τους ανθρώπους των Καλαβρύτων, γιατί όπως σημείωσε «σε αυτούς ανήκει το βραβείο και όλη η προσπάθεια». Ο ίδιος πρόσθεσε: «Η ταινία έγινε με αφορμή τα 70 χρόνια από τη σφαγή στα Καλάβρυτα και σε μια ιδιαίτερη συγκυρία. Συνέπεσε με την οικονομική κρίση, τις δυσκολίες που έχουμε με τη γερμανική κυβέρνηση και ταυτόχρονα με την άνοδο του νεοφασισμού στην Ελλάδα. Θελήσαμε να προσεγγίσουμε ψύχραιμα και χωρίς υπερβολές το θέμα. Πιστεύουμε ότι ένα ντοκιμαντέρ σαν αυτό, καθώς και τόσα άλλα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, όπως π.χ. για το Χορτιάτη και για το Κακολύρι, -έχουν γίνει πολλά και είμαι σίγουρος ότι θα γίνουν πολλά περισσότερα στο μέλλον-, αποτελεί ένα όπλο για να δείξουμε ποια είναι η πραγματικότητα, με ψυχραιμία και χωρίς υπερβολές, χωρίς να καταφεύγουμε σε ένα αντιγερμανικό παραλήρημα. Στα Καλάβρυτα έγινε μια φοβερή σφαγή το 1943. Έχουμε αυτό το όπλο, το ντοκιμαντέρ, και είμαι σίγουρος ότι αν το χρησιμοποιήσουμε σωστά θα πετύχουμε να ικανοποιήσουμε τις απολύτως δίκαιες διεκδικήσεις μας και να εξαφανίσουμε το νεοφασισμό από την ελληνική πραγματικότητα».
Στη συνέχεια, το βραβείο FIPRESCI για την καλύτερη ξένη παραγωγή απονεμήθηκε στην ταινία Στο χείλος του κόσμου σε σκηνοθεσία Κλάους Ντρέξελ, καθώς σύμφωνα με το σκεπτικό της επιτροπής το ντοκιμαντέρ «εισάγει τον θεατή στο ασταθές περιβάλλον όπου ζουν οι παριζιάνοι ‘’κλοσάρ’’ με έναν μαγευτικό και απροσδόκητο τρόπο. Ο σκηνοθέτης Κλάους Ντρέξελ και ο διευθυντής φωτογραφίας Σιλβέν Λεσέρ επιδεικνύουν πλήρη στυλιστικό έλεγχο, κινηματογραφώντας τους χαρακτήρες τους από μια απόσταση και προνομιακή σκοπιά, που κάνει αυτούς τους άστεγους ανθρώπους να ξεχωρίζουν ως άτομα με αξιοπρέπεια και σοφία». Ο γερμανός σκηνοθέτης καλησπέρισε και ευχαρίστησε το κοινό στα ελληνικά, δηλώνοντας έκπληκτος αλλά και συγκινημένος που παραλαμβάνει βραβείο από ένα υπέροχο Φεστιβάλ και μια χώρα που αγαπά πολύ. Ο ίδιος σημείωσε επίσης ότι με χαρά θα ανακοινώσει στους ήρωες της ταινίας του τη βράβευσή της.
Η απονομή των βραβείων του 16ου ΦΝΘ ολοκληρώθηκε με τα τέσσερα βραβεία κοινού Fischer, τα οποία αφορούν σε ελληνικό και ξένο ντοκιμαντέρ άνω και κάτω των 45 λεπτών. Την απονομή έκανε ο Γιώργος Μακρυγιαννάκης, marketing manager της Fischer, ο οποίος επεσήμανε ότι η Fischer υποστηρίζει εδώ και επτά χρόνια το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και για δεύτερη χρονιά φέτος συνεργάζεται με το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ στα βραβεία κοινού. «Νιώθουμε τιμή, χαρά και ικανοποίηση να υποστηρίζουμε κάθε χρόνο ένα σημαντικό θεσμό που προάγει τον πολιτισμό και την αγαπημένη μας πόλη, τη Θεσσαλονίκη. Είναι μεγάλη μας τιμή να απονέμουμε τα βραβεία κοινού στις ταινίες που επιλέξατε εσείς, οι φίλοι του θεσμού», είπε ο ίδιος.
Το Βραβείο Κοινού Fischer για ελληνική παραγωγή κάτω των 45’ απονεμήθηκε στην ταινία Κοινωνικό Ωδείο-Notes σε σκηνοθεσία της Θέκλας Μαλάμου και της Αλεξάνδρας Σαλίμπα. Οι σκηνοθέτιδες ευχαρίστησαν τους καθηγητές, τους μαθητές και τους εθελοντές του κοινωνικού ωδείου και ευχήθηκαν η ιστορία του ντοκιμαντέρ να εμπνεύσει και άλλους ανθρώπους για προσπάθειες που προάγουν τη συλλογικότητα. Όπως σημείωσαν οι ίδιες, το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ είναι μέρος ενός ευρύτερου project με τίτλο «Caravan Project», το οποίο φέρνει στο φως ανείπωτες ιστορίες που δεν προβάλλονται στα μέσα ενημέρωσης, αλλά έχουν τη δύναμη να εμπνεύσουν και να αφυπνίσουν τους πολίτες.
Το Βραβείου Κοινού Fischer για ξένη παραγωγή κάτω των 45' απέσπασε η ταινία Το αγόρι της πλαζ σε σκηνοθεσία του Εμίλ Λάνγκμπαλε. Παραλαμβάνοντας το βραβείο του, ο σκηνοθέτης, εμφανώς χαρούμενος, ευχαρίστησε θερμά το κοινό αναφέροντας ότι το βραβείο σημαίνει πολλά για τον ίδιο.
Στη συνέχεια, απονεμήθηκε το Βραβείο Κοινού Fischer για το καλύτερο ντοκιμαντέρ ελληνικής παραγωγής άνω των 45’, το οποίο απέσπασε η ταινία Ηθοποιοί: Ημερολόγιο σπουδής σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου. Ο σκηνοθέτης ευχαρίστησε το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης για τη δυνατότητα που του έδωσε να προβάλλει την ταινία του, τους συνεργάτες του για την πολύτιμη βοήθειά τους, καθώς φυσικά και τους θεατές για την ψήφο τους. Όπως τόνισε ο ίδιος, «για να ολοκληρώσουμε την ταινία χρειάστηκε εθελοντική εργασία και καθημερινός αγώνας, χωρίς καμιά υποστήριξη». Ο δημιουργός αφιέρωσε το βραβείο στη μνήμη του αδερφού του, συγγραφέα Πέτρου Κουτσιαμπασάκου.
Ολοκληρώνοντας την απονομή, το Βραβείο Κοινού Πίτερ Ουιντόνικ για καλύτερο ντοκιμαντέρ ξένης παραγωγής άνω των 45', απέσπασε η ταινία Με διαφορά τεσσάρων γραμμάτων – Παιδιά στην εποχή του Συνδρόμου Διάσπασης Προσοχής με Υπερκινητικότητα σε σκηνοθεσία του Έρλεντ Ε. Μο. Η βραβευμένη ταινία προβλήθηκε για το κοινό του Ολύμπιον μετά την ολοκλήρωση της τελετής λήξης του 16ου ΦΝΘ.
Την τελετή λήξης του 16ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης τίμησαν με την παρουσία τους, μεταξύ άλλων, οι: Σταύρος Καλαφάτης Αναπληρωτής Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Τάσος Κουράκης, βουλευτής, Έλλη Χρυσίδου Αντιδήμαρχος Πολιτισμού, Γιώργος Αρβανίτης, Αντιδήμαρχος νεολαίας, εθελοντισμού και αθλητισμού, Σπύρος Πέγκας εντεταλμένος σύμβουλος Τουρισμού και Διεθνών Σχέσεων του Δήμου Θεσσαλονίκης και μέλος Δ.Σ. του ΦΚΘ, Παντελής Πετμεζάς, Πρόξενος Καναδά, Marko Suomalainen, Πρόξενος Φινλανδίας, Χρήστος Σαραντόπουλος, Πρόξενος Ιταλίας, Salamon Paven Martin Ladislau, Πρόξενος Ρουμανίας, Alexei Anatolievich Popov Πρόξενος Ρωσίας, Monica Zecca, διευθύντρια Ιταλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης, Patrick Jouin, αναπληρωτής διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης, Δημήτρης Σοφιανόπουλος, γενικός διευθυντής ΔΤ, Χαράλαμπος Μπαρμπουνάκης Πρόεδρος Συνδέσμου Εκδοτών Βορείου Ελλάδος, Θεοδώρα Λειψιστινού, πρόεδρος εφορευτικής επιτροπής Βαφοπούλειου Πνευματικού Κέντρου, Ρένος Χαραλαμπίδης, ηθοποιός και σκηνοθέτης, κ.ά.
Οι παράλληλες εκδηλώσεις του 16ου ΦΝΘ, χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση - Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2007-2013.
