63ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ //
3-13/11/2022
Προβολή της ταινίας Αρκούδες δεν υπάρχουν του Τζαφάρ Παναχί
Q&A με την πρωταγωνίστρια Μίνα Καβανί
Η προβολή της ταινίας Αρκούδες δεν υπάρχουν του ιρανού σκηνοθέτη Τζαφάρ Παναχί, ο οποίος κρατείται στη φυλακή από το ιρανικό καθεστώς, πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 4 Νοεμβρίου, στο κατάμεστο Ολύμπιον. Την προβολή τίμησε με την παρουσία της η πρωταγωνίστρια Μίνα Καβανί, η οποία ζει αυτοεξόριστη στο Παρίσι. Αρχικά, τον λόγο πήρε η γενική διευθύντρια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Ελίζ Ζαλαντό, η οποία εξέφρασε τη λύπη της που ο σκηνοθέτης της ταινίας, Τζαφάρ Παναχί, δεν μπόρεσε να βρεθεί στη Θεσσαλονίκη: «Ο Τζαφάρ Παναχί, ένας παλιός φίλος του Φεστιβάλ, δεν μπορεί δυστυχώς να βρεθεί εδώ μαζί μας. Έχουμε, όμως, την τιμή να υποδεχτούμε την πρωταγωνίστρια Μίνα Καβανί, η οποία δεν έχει τη δυνατότητα να γυρίσει στο Ιράν επειδή ζει αυτοεξόριστη στο Παρίσι».
Η Ελίζ Ζαλαντό καλωσόρισε τη Μίνα Καβανί, η οποία εισέπραξε ένα ζεστό χειροκρότημα από το κοινό και σημείωσε πως, παρά το νεαρό της ηλικίας της, η ηθοποιός έχει ήδη διαγράψει πολύ αξιόλογη καριέρα στο σινεμά και στο θέατρο. Ανέφερε, επίσης, πως το ντεμπούτο της Μίνα Καβανί, η ταινία Red Rose, είναι γυρισμένη στην Αθήνα. «Υποδεχόμαστε τη Μίνα ανάμεσα σε μια πτήση από το Άμπου Ντάμπι, όπου γίνονται τα γυρίσματα της τηλεοπτικής σειράς στην οποία συμμετέχει, και σε μια άλλη πτήση προς τη Νάντη, τη γενέτειρά μου», κατέληξε η γενική διευθύντρια του Φεστιβάλ.
Αμέσως μετά, η Μίνα Καβανί εξέφρασε τον ενθουσιασμό της που βρίσκεται στην Ελλάδα, «τη χώρα της καρδιάς της», όπως τη χαρακτήρισε: «Στην Αθήνα νιώθω σαν στο σπίτι μου. Έμενα, άλλωστε, στα Εξάρχεια κάποτε για τρεις μήνες. Είμαι, όμως, ερωτευμένη και με τη δική σας πόλη. Στεναχωριέμαι που δεν είναι μαζί μας ο Τζαφάρ Παναχί, όμως η ταινία του ταξιδεύει στα Φεστιβάλ και αυτό με κάνει χαρούμενη. Είμαι περήφανη για το αποτέλεσμα και για την ταινία που θα δούμε. Εύχομαι η ενέργειά σας σε αυτή την αίθουσα να φτάσει και στον ίδιο». Στο σημείο αυτό, πραγματοποιήθηκε παρέμβαση από τρεις γυναίκες ακτιβίστριες, οι οποίες σήκωσαν πανό με το μήνυμα “Woman-Life-Freedom”, γραμμένο τόσο στα αγγλικά όσο και στα αραβικά, ως μήνυμα αλληλεγγύης για τις γυναίκες του Ιράν που αγωνίζονται για ελευθερία και σεβασμό των δικαιωμάτων τους.
Μετά την προβολή, ακολούθησε Q&A με τη Μίνα Καβανί. Σε ερώτηση για το πώς κατάφεραν να δουλέψουν με τον σκηνοθέτη από απόσταση, η Μίνα Καβανί απάντησε: «Ο Τζαφάρ μάς ακολουθούσε παντού μέσω zoom και WhatsApp. Ενώ σωματικά δεν ήταν εκεί, ήταν παρών με όλη του την ενέργεια. Για μένα, ως ηθοποιό, είναι σημαντικό το πώς φαίνομαι στα μάτια του σκηνοθέτη με τον οποίο συνεργάζομαι, γι’ αυτό μου ήταν δύσκολο στην αρχή που κάναμε γυρίσματα εξ αποστάσεως. Συχνά αναρωτιόμουν για την κατάσταση που βιώνουμε, καθώς εγώ δεν μπορώ γυρίσω στο Ιράν, ενώ ο Τζαφάρ δεν μπορεί να φύγει από τη χώρα. Ο Τζαφάρ μού δίδαξε ένα σημαντικό μάθημα: να αναζητώ πάντα διαφορετικούς τρόπους για να είμαι παρούσα».
Σε άλλη ερώτηση σχετικά με το εκπαιδευτικό σύστημα στο Ιράν και το πώς συντηρεί τις προκαταλήψεις, η Μίνα Καβανί απάντησε: «Νιώθω πως η ταινία δεν θέλει να κάνει κάποιο σχόλιο για το εκπαιδευτικό σύστημα, ούτε να παρουσιάσει μια πτυχή της κοινωνίας. Πιστεύω πως θέλει να εστιάσει στο πώς ένα σύνορο μπορεί να καθορίσει τη ζωή σου, τα πιστεύω και την ταυτότητά σου. Ακόμη και αν αποδράσεις από αυτό, πρέπει να κουβαλάς την ταυτότητά σου μαζί σου». Τέλος, σε ερώτηση για το πώς ένιωσε βλέποντας την ταινία, ενώ η ίδια δεν μπορεί να επιστρέψει στο Ιράν, η Μίνα Καβανί ανέφερε σχετικά: «Ήταν συγκινητικό όχι μόνο να τη βλέπω, αλλά και να παίζω σε αυτή την ταινία. Η ηρωίδα μου προσπαθεί δέκα ολόκληρα χρόνια να επιστρέψει στη χώρα της. Η σκηνή του μονολόγου, όπου κοιτάζω την κάμερα, μου θυμίζει έντονα τον πίνακα Η κραυγή του Έντβαρτ Μουνκ, γιατί αποπνέει μια χροιά οργής. Είχα πολλά αντικρουόμενα συναισθήματα συμμετέχοντας στην ταινία και βλέποντάς την στην αίθουσα: πολύς πόνος, αλλά και πολλή χαρά. Είναι μεγάλη ευκαιρία να μπορείς να φωνάξεις στον κόσμο με δυνατή φωνή τι είναι η προσφυγιά, αλλά και τι δεινά μπορεί να προκαλέσει στους ανθρώπους μια δικτατορία».
Μία από τις πιο εμβληματικές φωνές αντίστασης του ιρανικού σινεμά, ο πολυβραβευμένος σκηνοθέτης Τζαφάρ Παναχί μάχεται απέναντι στη λογοκρισία και την καταστολή με όπλο τις ταινίες του, προσδίδοντας στο σινεμά διαστάσεις που υπερβαίνουν την καλλιτεχνική σφαίρα. Έχοντας κριθεί ένοχος το 2010 με την κατηγορία της «προπαγάνδας εναντίον της ιρανικής κυβέρνησης», ο Παναχί καταδικάστηκε σε 6ετή κάθειρξη (η υπόθεση δεν έχει ακόμη τελεσιδικήσει μετά την έφεση που άσκησε), καθώς και σε 20ετή απαγόρευση να γυρίζει ταινίες, να γράφει σενάρια και να δίνει συνεντεύξεις σε εγχώρια και διεθνή μέσα, ενώ παράλληλα δεν του επιτρέπεται η έξοδος από τη χώρα παρά μόνο για ιατρικούς λόγους. Τον περασμένο Ιούλιο, ο Τζαφάρ Παναχί συνελήφθη από τις αρχές και έκτοτε βρίσκεται σε κράτηση, μαζί με τους σκηνοθέτες Μοχάμαντ Ρασούλοφ και Μοσταφά Αλεχμάντ. Οι τρεις ιρανοί δημιουργοί είχαν νωρίτερα υψώσει γενναία φωνή διαμαρτυρίας απέναντι στη φυλάκιση των τεσσάρων ιρανών ντοκιμαντεριστριών, Φιρουζέ Χοζροβανί, Μίνα Κεσαβάρζ, Σιλάν Σααντί και Παρίσα Ανβαρί, καθώς και της φωτορεπόρτερ Ραϊανέχ Ταραβατί.
