Εικόνες του 21ου Αιώνα
14-23 Μαρτίου 2014
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ
Η ΝΟΝΑ / ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ-ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΣΚΙΕΣ / ΑΡΙΚΑ.Α.
/ Η ΖΩΗ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ
Συνέντευξη Τύπου παραχώρησαν την Τετάρτη 19 Μαρτίου 2014, στο πλαίσιο του 16ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, οι σκηνοθέτες Στέλιος Κούλογλου (Η νονά), Ηλίας Γιαννακάκης (Καλάβρυτα-Άνθρωποι και σκιές), Μένιος Καραγιάννης (ΑΡΙΚΑ.Α.) και Μπάμπης Τσούτσας (Η ζωή στη χώρα των συνόρων).
Αρχικά το λόγο πήρε ο Μένιος Καραγιάννης, ο οποίος στο ντοκιμαντέρ του ΑΡΙΚΑ.Α σκιαγραφεί το πορτρέτο ενός ξεχωριστού ζωγράφου, του 80χρονου σήμερα Δημήτρη Ανδριανόπουλου, ο οποίος αρνείται να πουλήσει τους πίνακες του, δεν πραγματοποιεί εκθέσεις, δεν κάνει δημόσιες σχέσεις και υπογράφει με το όνομα της συζύγου του, Αγγελικής Αρίκα, ως ένδειξης ευγνωμοσύνης προς εκείνη που τον στηρίζει με κάθε τρόπο προκειμένου να ζωγραφίζει όλα αυτά τα χρόνια. Ο σκηνοθέτης γνώρισε τυχαία τον καλλιτέχνη και χρειάστηκε να περάσουν πέντε χρόνια προκειμένου να κερδίσει την εμπιστοσύνη του. «Όταν έμαθα ότι δεν εκθέτει τους θαυμάσιους πίνακές του, έγινα έξω φρενών, γιατί πίστευα ότι κάθε καλλιτέχνης προσπαθεί μέσα από τη δουλειά του να συνομιλήσει με το κοινό. Είχαμε έντονες συζητήσεις και τελικά του πρότεινα, εφόσον δεν εκθέτει το έργο του, τουλάχιστον να γυρίσω ένα ντοκιμαντέρ για τον ίδιο», εξήγησε ο κ. Καραγιάννης. Ο λόγος που ο ήρωάς του δέχτηκε να κινηματογραφηθεί ήταν, όπως σημείωσε ο σκηνοθέτης, το ότι «στο ντοκιμαντέρ δεν υπάρχει η υποκρισία των δημοσίων σχέσεων και της εμπορευματοποίησης της δουλειάς του, πράγμα που μου είπε ο ίδιος». Ο ήρωας της ταινίας ΑΡΙΚΑ.Α μοιάζει με τον ήρωα του προηγούμενου ντοκιμαντέρ του δημιουργού με τίτλο Σκάπετα, το οποίο εστίαζε σε έναν άνθρωπο το ίδιο μοναχικό και αφοσιωμένο σε αυτό που έκανε. «Με γοητεύουν οι άνθρωποι που δεν παρεκκλίνουν από την πορεία τους, που έχουν αγάπη και αφοσίωση και είναι αδιαπραγμάτευτοι σε αυτό που κάνουν. Ο Ανδριανόπουλος λέει κάπου στην ταινία ότι “εγώ και στην κόλαση θα ζωγράφιζα”. Αυτό το βρίσκω συναρπαστικό».
Στη συνέχεια, ο Ηλίας Γιαννακάκης μίλησε για την ταινία του Καλάβρυτα-Άνθρωποι και σκιές, ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ με αφορμή τα 70 χρόνια από το ολοκαύτωμα στην πόλη των Καλαβρύτων. Η Ένωση Καλαβρυτινών πρότεινε στο σκηνοθέτη να κάνει την ταινία, θέτοντας εξ αρχής ένα ζήτημα που απασχολεί και διχάζει έκτοτε την κοινωνία της πόλης: Οι αντάρτες είχαν αιχμαλωτίσει Γερμανούς, τους οποίους και εκτέλεσαν όταν ναυάγησαν οι διαπραγματεύσεις για ανταλλαγή αιχμαλώτων. Μετά από αυτό, άρχισαν από την πλευρά των Γερμανών τα φρικτά αντίποινα που γράφτηκαν στην Ιστορία. «Το θέμα αυτό ακόμα ‘’καίει’’ τους ανθρώπους της πόλης. Κάποιοι λένε ότι εάν δεν είχε προηγηθεί η εκτέλεση, δεν θα συνέβαιναν τα αντίποινα. Άλλοι υποστηρίζουν ότι έτσι κι αλλιώς θα συνέβαινε, επειδή υπήρχε η εθνική αντίσταση. Σκοπός της ταινίας δεν είναι να δώσει απαντήσεις σε ιστορικά ερωτήματα, αλλά να εστιάσει σε αυτό που τα συνδέει, το ανθρώπινο δράμα που έχει σημαδέψει τον κόσμο», εξήγησε ο κ. Γιαννακάκης, σημειώνοντας επίσης ότι η σημερινή συγκυρία της κρίσης «φαίνεται σε αυτούς τους ανθρώπους παιδική χαρά, καθώς πέρασαν από την κόλαση». Όπως είπε ο σκηνοθέτης το σημαντικότερο πρόβλημα για εκείνον όσον αφορά στη δημιουργία της ταινίας, ήταν η συναισθηματική εμπλοκή του. «Παρότι δεν ήταν αρχικά δική μου η ιδέα, ένιωθα σαν να ήταν προσωπική επιθυμία μου να κάνω αυτή την ταινία για πολλά χρόνια. Δεν ξέρω αν ήταν για καλό ή για κακό το ότι δεν είχα την ευκαιρία και το χρονικό περιθώριο να αποστασιοποιηθώ», υπογράμμισε ο δημιουργός.
Το σπονδυλωτό ντοκιμαντέρ Η ζωή στη χώρα των συνόρων υπογράφουν σκηνοθετικά πέντε δημιουργοί, οι Αγάθη Δαρλάση, Ελένη Λαμπροπούλου, Γιάννης Νικολάου, Μιχαήλ Αρμάν Πογοσιάν και Μπάμπης Τσούτσας, ο οποίος έδωσε το «παρών» στη συνέντευξη Τύπου. Στην ταινία πρωταγωνιστεί το νησί της Πάτμου, «ένας τόπος με ιδιαίτερη αύρα, την οποία θέλαμε εδώ και χρόνια να καταλάβουμε», όπως σημείωσε ο κ. Τσούτσας. Όπως εξήγησε ο ίδιος, το ντοκιμαντέρ προέκυψε στο πλαίσιο ενός workshop όπου κάθε σκηνοθέτης παρατηρεί καθένα από τους διαφορετικούς χαρακτήρες που πρωταγωνιστούν στην ταινία και μέσω αυτών πρωταγωνιστεί το ίδιο το νησί. Πρόκειται είτε για ανθρώπους που έζησαν όλη τους τη ζωή στην Πάτμο είτε για καλλιτέχνες που ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο και έχουν το νησί ως βάση τους, αλλά και για μοναχούς της Πάτμου ή ανθρώπους που έφυγαν από την Αθήνα και αποφάσισαν να ζήσουν μόνιμα σε αυτό τον ιδιαίτερο τόπο. Ο κ. Τσούτσας σημείωσε ότι προκειμένου να είναι ενιαίο το τελικό αποτέλεσμα, «χρησιμοποιήσαμε τον ίδιο εξοπλισμό, συζητήσαμε αρκετά πάνω στους χαρακτήρες και αποφασίσαμε ότι θα εστιάσουμε στην επιλογή τους να ζήσουν στην Πάτμο - μια επιλογή ελευθερίας ή και φόβου».
Αλλάζοντας κλίμα, το ντοκιμαντέρ Η νονά του Στέλιου Κούλογλου είναι ένα διαφορετικό πορτρέτο της καγκελαρίου της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ. «Είχα την απορία πώς μια άσημη χημικός που δεν ενδιαφερόταν για πολιτική, και μάλιστα όταν έπεφτε το Τείχος του Βερολίνου προτίμησε να πάει για σάουνα, κατάφερε να γίνει η ‘’βασίλισσα’’ της Ευρώπης και η πιο ισχυρή γυναίκα στον κόσμο, που ανεβάζει και κατεβάζει κυβερνήσεις. Για να εντοπίσουμε κάτι αντίστοιχο, θεωρώ ότι πρέπει να πάμε πίσω στην εποχή της Μεγάλης Αικατερίνης», σχολίασε ο δημιουργός. Η έρευνά του συνέπεσε με την έκδοση του βιβλίου «Νονά» της Γερτρούδης Χέλερ, μιας συγγραφέα που ανήκει στο Χριστιανοδημοκρατικό κόμμα και γνώριζε από κοντά τη Μέρκελ. «Δεν είχα πολύ καθαρή εικόνα, δεν ήξερα γιατί κινείται με αυτό τον τρόπο ή πώς διαμόρφωσε την προσωπικότητά της. Η συγγραφέας μου εξήγησε γιατί η ίδια θεωρεί ότι η Μέρκελ χρησιμοποιεί μαφιόζικες μεθόδους», ανέφερε σχετικά ο κ. Κούλογλου. Στην ταινία του μιλούν άνθρωποι που γνώρισαν την καγκελάριο από την παιδική της ηλικία. Ο ίδιος κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Μέρκελ αναπαράγει τακτικές της Ανατολικής Γερμανίας, επισημαίνοντας χαρακτηριστικά: «Η Μέρκελ συμπεριφέρεται στους Γερμανούς σαν να είναι παιδιά. Αυτή είναι η λογική της Ανατολικής Γερμανίας, κάτι μεταξύ φυλακής και παιδικού σταθμού όπου παρέχεται τροφή και ασφάλεια. Από την Ανατολική Γερμανία, η Μέρκελ έμαθε τις τεχνικές οικοδόμησης συναίνεσης, παραχωρώντας ορισμένα πράγματα και τονώνοντας το εθνικό συναίσθημα». Σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, «οι ανατολικογερμανοί δεν έκαναν αυτοκριτική για τα εγκλήματα των ναζί, ούτε είχαν ευρωπαϊκή οπτική, όπως οι δυτικοί, που είχαν την ιδέα μιας ευρωπαϊκής Γερμανίας. Η Μέρκελ ανέστρεψε αυτή την κατάσταση, δημιουργώντας μια Γερμανική Ευρώπη». Η ταινία αποτυπώνει χαρακτηριστικές εικόνες της κρίσης. Ως προς αυτό, ο κ. Κούλογλου σχολίασε: «Η Μέρκελ αντιμετωπίζει την πολιτική ως χημικός, κάνοντας πειράματα στον ευρωπαϊκό Νότο. Γι’ αυτό χρησιμοποιώ πολύ τις χώρες του Νότου, για να δείξω ότι εφαρμόζεται περίπου η ίδια πολιτική παντού, μια πολιτική που εξυπηρετεί το σύστημα της οικονομικής ολιγαρχίας στη Γερμανία. Τα χρήματα που δίνουν οι Γερμανοί γυρίζουν την ίδια μέρα στη Γερμανία, αλλά στις τσέπες λίγων ολιγαρχών οι οποίοι στηρίζουν τη Μέρκελ. Ένα κομμάτι της γερμανικής αστικής τάξης ανησυχεί σοβαρά για την πολιτική της Μέρκελ, ενώ πολιτικοί όπως ο Γκένσερ, ο Σμιτ ή ο Κολ είναι έξαλλοι με την πολιτική που ακολουθεί απέναντι στην Ελλάδα».
Οι παράλληλες εκδηλώσεις του 16ου ΦΝΘ, χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση - Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2007-2013.
