62ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ||
4-14/11/2021
Masterclass του Ραούλ Μόρα: Συνεργατικό μοντάζ στη μυθοπλασία
O Ραούλ Μόρα, μοντέρ της διάσημης τηλεοπτικής σειράς La casa de papel, παρέδωσε masterclass για το συνεργατικό μοντάζ στη μυθοπλασία, το Σάββατο 13 Νοεμβρίου, στην αίθουσα Παύλος Ζάννας, στο πλαίσιο του αφιερώματος «Κόψε κάτι: Το μοντάζ και τα μυστικά του», που φιλοξενεί το 62ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Αρχικά, ο ίδιος ευχαρίστησε το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για τη φιλοξενία, εξηγώντας πως το επάγγελμα του μοντέρ δεν έχει την αναγνωρισιμότητα που του αξίζει.
«Ευχαριστώ το Φεστιβάλ που επέλεξε να επικεντρωθεί στο μοντάζ. Χαίρομαι γιατί ως μοντέρ η ορατότητά μας δεν είναι τόσο μεγάλη», δήλωσε. Στη συνέχεια, ο ίδιος μίλησε για την καλλιτεχνική πορεία του έως σήμερα. «Δεν έχω σπουδάσει μοντάζ. Ξεκίνησα με τη φωτογραφία, αλλά γρήγορα συνειδητοποίησα ότι σε αυτό τον χώρο δεν μπορούσα να ικανοποιήσω τη δημιουργικότητά μου. Γι’ αυτό μπήκα στον κινηματογράφο και τη μυθοπλασία. Έχω ασχοληθεί με διάφορες πλευρές του μοντάζ, όπως τρέιλερ, πρόμο βίντεο, ενημερωτικά κλιπ, όπου οι χρόνοι ήταν διαφορετικοί. Σε μια σειρά όπως το La casa de papel, πρέπει να λες αυτό που θες να πεις αποτελεσματικά, σε όσο το δυνατόν λιγότερο χρόνο. Είμαι τυχερός που ήρθε στη ζωή μου αυτή η σειρά. Άλλαξε τις συνθήκες που είχα στη διάθεσή μου», επισήμανε σχετικά.
Ακολούθως, ο κ. Μόρα μίλησε για τη δημοφιλή σειρά: «Είναι μια mainstream σειρά, για το ευρύ κοινό, έχει, όμως, μια συγκεκριμένη ταυτότητα την οποία δεν θέλει να χάσει. Στο επίκεντρό της βρίσκονται οι χαρακτήρες. Το σενάριο χτίζεται με την οπτική γωνία κάθε χαρακτήρα. Ενδεχομένως να μην είναι πολύ εκλεπτυσμένο προϊόν, με μεγάλο βάθος. Ωστόσο, η πλοκή του δημιουργεί έντονα συναισθήματα στον θεατή. Η σειρά είχε τεράστια απήχηση, η οποία προφανώς επηρέασε θετικά την καριέρα όλων όσοι συμμετέχουμε σε αυτή», σημείωσε χαρακτηριστικά. Στο σημείο εκείνο, ο Ραούλ Μόρα εξήγησε πώς η πλατφόρμα του Netflix άλλαξε τους κανόνες του παιχνιδιού στο μοντάζ μυθοπλασίας στη χώρα του. «Με το που έφτασαν οι πλατφόρμες, όπως το Netflix, στην Ισπανία, άλλαξε ο τρόπος με τον οποίο δουλεύουμε στη μυθοπλασία. Στην εθνική αγορά είχαμε περιοριστικούς παράγοντες, με τους οποίους οι περισσότεροι μοντέρ δεν αισθανόμασταν άνετα. Στην Ισπανία, επίσης, για πολλά χρόνια είχαμε σειρές διάρκειας 70 λεπτών. Το La casa de papel στην Ισπανία δεν πήγε αρχικά τόσο καλά και η προβολή του διακόπηκε προσωρινά. Κατόπιν, το Netflix ζήτησε να ξαναμονταριστούν τα 70λεπτα και να γίνουν 50λεπτα. Tότε ήταν που η σειρά άρχισε να πηγαίνει καλά στην Ισπανία. Κι όλοι ακολουθούν τώρα την πορεία αυτή, γιατί θέλουν το έργο τους να έχει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κοινό. Δεν είχαμε, φυσικά, στην Ισπανία ποτέ την τρομερή έκρηξη που είδαμε μετά σε παγκόσμιο επίπεδο, στις πλατφόρμες», διευκρίνισε.
Αμέσως μετά, ο κ. Μόρα επικεντρώθηκε στη μεθοδολογία του μοντάζ στη μυθοπλασία. Όπως εξήγησε, στη σειρά La casa de papel το μοντάζ εξυπηρετεί κυρίως τον στόχο της υποκίνησης του συναισθήματος του θεατή. «Είναι πολύ σημαντικό να λαμβάνουμε υπόψη την οπτική γωνία του ίδιου του θεατή. Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μια αφήγηση που δεν τον αφήνει να πάρει ανάσα ή αποστάσεις. Προσπαθούμε να καταλάβουμε τι θα αισθανθεί ο θεατής σε κάθε περίπτωση. Εδραιώνουμε μια σχέση με τον θεατή, ώστε να του δημιουργηθεί η ανάγκη να θέλει όλο και περισσότερο από αυτό που του προσφέρουμε. Στη σειρά αυτή, είναι όλα στο κόκκινο. Έχουμε σεκάνς με δράση ή κωμικά στοιχεία, αλλά πάντα στο τέλος του επεισοδίου. Θέλουμε να εκμαιεύσουμε τα πιο έντονα συναισθήματα από τον θεατή. Ο ρυθμός είναι αμείλικτος, πρέπει να συμπυκνωθούν όλα τα συναισθήματα σε λίγο χρόνο. Γι’ αυτό πρέπει να είναι γρήγορο το cut, δεν υπάρχει άλλη διέξοδος. Θέλουμε ο θεατής να απολαμβάνει τη σειρά», επισήμανε.
Ο κ. Μόρα μίλησε για τις ιδιαιτερότητες του να κάνεις μοντάζ σε μια σειρά όπως το La casa de papel: «Δεν μπορείς να δουλεύεις απευθείας στη σεκάνς, σε μια σειρά. Στην αρχή, τα έκανα όλα με τη σειρά. Έπαιρνα μια σεκάνς στο μοντάζ, δούλευα με το υλικό, έβαζα τη μουσική. Με τον λιγοστό χρόνο που είχαμε όμως στη διάθεσή μας, κατάλαβα ότι δεν ήταν αυτός ο ιδανικός τρόπος. Δουλεύουμε, λοιπόν, σχεδόν αντίστροφα. Θέλεις να έχεις το πρώτο cut του σεναρίου όσο πιο γρήγορα γίνεται. Το πιο σημαντικό είναι πια το συνολικό επεισόδιο, όχι οι επιμέρους σεκάνς ή οι συγκεκριμένες στιγμές στη δράση. Όλα πρέπει να δουλεύονται γρήγορα, καθώς είμαστε ένα τμήμα αλληλένδετο με τα υπόλοιπα. Η δουλειά δεν τελειώνει στο μοντάζ. Το post-production επιβαρύνεται αν καθυστερήσεις ως μοντέρ στη δουλειά σου, όπως και τα εφέ. Η σειρά έχει πάρα πολλά εφέ και τα πλάνα με εφέ είναι χρονοβόρα. Όσο γρηγορότερα κάνεις το μοντάζ στις σεκάνς, τόσο μειώνεται ο αριθμός των πλάνων και βοηθάς τους επόμενους» εξήγησε χαρακτηριστικά.
Με αφορμή το ζήτημα της χρονικής πίεσης, ο κ. Μόρα αναφέρθηκε στη μεγάλη σημασία του συνεργατικού μοντάζ στη μυθοπλασία. «Δεν θα γινόταν η δουλειά αν δεν ήμασταν έξι μοντέρ. Οι άνθρωποι αυτοί είναι η οικογένειά μου. Είναι μια περίπλοκη σειρά με ιδιαίτερα πιεστικούς χρόνους. Έπρεπε όλοι να δουλέψουμε μαζί και αποτελεσματικά και τα καταφέραμε», συμπλήρωσε. Όπως εξήγησε, το συνεργατικό μοντάζ εμπλουτίζει τη μυθοπλασία μέσα από τη διαφορετικότητα της δημιουργικής ματιάς. «Όλοι οι μοντέρ είμαστε πολύ διαφορετικοί, έχουμε διαφορετικό cut. Σε κάποιους αρέσει η δράση περισσότερο, σε άλλους η δραματουργία. Ο συνδυασμός αποτέλεσε κομμάτι της επιτυχίας του μοντάζ για τη σειρά. Συνεργάζεσαι με ανθρώπους με διαφορετική οπτική. Κάνουν προσθήκες που δεν θα είχες σκεφτεί ποτέ από μόνος σου. Εμπλουτίζεται το περιεχόμενο από τη μοναδική ματιά του καθενός. Είναι πολύ σημαντική η οπτική γωνία των συνεργατών σου, ρωτάς τη γνώμη τους. Όλοι βλέπουμε τι δουλειά κάνει και ο διπλανός μας. Φτιάχνουμε μια σεκάνς με μια συγκεκριμένη μουσική και κάποια στιγμή χτυπάει η πόρτα και μας ρωτάνε “Γιατί έβαλες αυτή τη μουσική; Ίσως έπρεπε να μπει κάπου αλλού!”. Συχνά καθόμαστε στο διάλειμμά μας, στο σαλόνι, για να κουβεντιάσουμε. Στο σαλόνι αυτό προέκυψαν περισσότερες λύσεις και ιδέες απ’ ό,τι στο δωμάτιο του μοντάζ», τόνισε.
Είναι, όπως είπε, ευχάριστη έκπληξη να δουλεύεις με συνεργάτες, ειδικά σε ένα τόσο μοναχικό επάγγελμα όπως το μοντάζ. «Ως μοντέρ, δουλεύεις σε μια αίθουσα με τέσσερις τοίχους, μόνος, μέρα-νύχτα. Σε πιάνει το παράπονο. Οι μοντέρ είμαστε μοναχικοί άνθρωποι. Το γεγονός ότι δούλεψα με όλους αυτούς τους ανθρώπους έκανε τη δουλειά μου γιορτή», επισήμανε. Στη συνέχεια του masterclass, ο κ. Μόρα παρουσίασε κάποιες μονταρισμένες και αμοντάριστες σκηνές, για να δείξει την εργασία του μοντέρ. Στο τέλος της προβολής δήλωσε συγκινημένος. «Κάθε φορά που βλέπω τις σεκάνς με συνεπαίρνει, γιατί ξαναβλέπω τι κάναμε και με συγκινεί. Περάσαμε όμορφα στη δουλειά αυτή, παρότι ήταν τρομερά δύσκολη. Είναι σημαντικό πράγμα η ατμόσφαιρα, το να περνάς καλά. Όταν η ομάδα περνάει καλά στη δουλειά είναι αντιληπτό στο αποτέλεσμα. Υπήρχε μεγάλο πάθος από μεριά μας με τη σειρά. Αγαπώ τη δουλειά μου πραγματικά», τόνισε.
Σε ερώτηση του κοινού για το ποια είναι η σχέση με τους σεναριογράφους στη σειρά, ο ίδιος απάντησε πως είναι μια σχέση συνεργασίας και ελευθερίας. «Κάνουμε ως μοντέρ τη δουλειά μας, επιδεικνύοντας τον μέγιστο δυνατό σεβασμό στο σενάριο. Συζητάμε και μιλάμε μαζί τους. Πολλές φορές δεν σου δίνεται ως μοντέρ το περιθώριο να επέμβεις στη δομή ή να προτείνεις μια αλλαγή. Ευχαριστώ από καρδιάς την ομάδα των σεναριογράφων που μου επέτρεψε να επέμβω σε αυτό τον βαθμό. Μόνο έτσι έρχεται η πραγματική αποζημίωση. Όταν βλέπεις ότι και η δική σου δημιουργικότητα λαμβάνεται υπόψη», επισήμανε.
Το κοινό, τέλος, ενδιαφέρθηκε να μάθει και για τη σχέση σκηνοθέτη και μοντέρ. Ο ίδιος εξήγησε πως ο μοντέρ λειτουργεί ως μέσο για να περάσει ο σκηνοθέτης το μήνυμά του.
«Στον χώρο του μοντάζ πρέπει να φιλτράρεται το συναίσθημα των σκηνοθετών. Ως μοντέρ είναι σημαντικό να κάνω αυτό που θέλουν ώστε να περνάει το δικό τους μήνυμα. Είμαστε εργαλείο, ώστε να δώσει ο σκηνοθέτης αυτό που θέλει. Είναι μια συμβίωση. Έχεις μια οπτική. Μιλάς με τον σκηνοθέτη και αν συμφωνεί μαζί σου, συζητάς με την παραγωγή και μετά κάνεις τη δουλειά», εξήγησε σχετικά, ολοκληρώνοντας την ομιλία του.
