62ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ||
4-14/11/2021
Σεμινάριο Άνε Εστερούντ και Γιάνους Μπίλεσκοφ Γιάνσεν:
Τα μυστικά του μοντάζ της ταινίας Άσπρο Πάτο
Στην κατάμεστη αίθουσα Παύλος Ζάννας, το Σάββατο 13 Νοεμβρίου, οι πολύπειροι μοντέρ Άνε Εστερούντ και Γιάνους Μπίλεσκοφ Γιάνσεν παρέδωσαν σεμινάριο για το μοντάζ στην ταινία Άσπρο Πάτο, στο πλαίσιο του αφιερώματος «Κόψε κάτι: Το μοντάζ και τα μυστικά του», που φιλοξενεί το 62ο ΦΚΘ. Το δίδυμο των μοντέρ από τη Δανία προσκάλεσε το κοινό στα ενδότερα της διαδικασίας του μοντάζ στη συγκεκριμένη ταινία, αποκωδικοποιώντας βήμα προς βήμα την πορεία που ακολούθησαν, μέσα από την προβολή αποσπασμάτων. Στο τέλος, μάλιστα, εξέπληξαν τους θεατές, δείχνοντας μια εναλλακτική τελευταία σκηνή που δεν βρήκε ποτέ τον δρόμο προς τη μεγάλη οθόνη.
Αμέσως μετά την προβολή ενός βίντεο από την ταινία, τον λόγο πήρε ο Απόστολος Καρακάσης, καθηγητής στο Τμήμα Κινηματογράφου του ΑΠΘ, για μια σύντομη εισαγωγή. «Εδώ και πέντε μέρες στο Φεστιβάλ, έμπειροί μοντέρ και καλλιτέχνες μάς αποκαλύπτουν τα μυστικά της τέχνης τους. Ήδη, με το πρώτο βίντεο, έχουμε μεταφερθεί στη Κοπεγχάγη, στο δωμάτιο μοντάζ της ταινίας Άσπρο πάτο, στο μέρος δηλαδή όπου δύο πολύ αφοσιωμένοι και ιδιαίτεροι καλλιτέχνες του μοντάζ έχουν επεξεργαστεί ορισμένες από τις πιο γνωστές ταινίες από τη Δανία και τη Σκανδιναβία, όπως τις ταινίες Πέλε, ο κατακτητής, Το σπίτι των πνευμάτων, Ένας τυχερός άνθρωπος,Το Κορίτσι με το τατουάζ και φυσικά, τις δημιουργίες του σκηνοθέτη Τόμας Βίντερμπεργκ».
Το σεμινάριο ξεκίνησε με δύο λόγια της Άνε Εστερούντ για τη συνεργασία των δύο ομιλητών, αλλά και τα όσα τους δένουν στην πολυετή τους καριέρα. «Η συνεργασία μας ξεκίνησε περίπου πριν 15 χρόνια και είναι πολύ ιδιαίτερο που εργαζόμαστε ως δίδυμο, καθώς συνήθως οι μοντέρ δουλεύουν μόνοι τους», δήλωσε, προτού πάρει τον λόγο ο Γιάνους Μπίλεσκοφ Γιάνσεν: «Είναι τιμή μου που συνεργάζομαι με την Άνε. Έχουμε έναν κοινό ρυθμό, μια κοινή καρδιά, έναν παρόμοιο τρόπο που διαβάζουμε τις ταινίες, όλες τις μαγικές στιγμές που κρύβει μέσα του το σινεμά», εξήγησε.
Στη συνέχεια, οι δύο ομιλητές αναφέρθηκαν στην ταινία Άσπρο πάτο, σχολιάζοντας ότι μίλησαν με τον Τόμας Βίντερμπεργκ για πρώτη φορά το 2017. «Ο Τόμας ήθελε να κάνει μια ταινία αφιερωμένη στο αλκοόλ και στην απόλαυση της ζωής και τότε του ανέφερα μια θεωρία από έναν νορβηγό ψυχίατρο που είχα διαβάσει, σύμφωνα με την οποία οι άνθρωποι γεννιούνται με 0,05% ανεπάρκεια αλκοόλ στο αίμα τους. Ήταν μια υπέροχη ιδέα να συνδυαστούν η διάθεση του Τόμας και η πληροφορία που του έδωσα» εξήγησε η κ. Εστερούντ και συνέχισε: «Αρχικά, ήθελε να επιστρέψει στο Δόγμα ’95, μετά από δύο συνεχόμενες διεθνείς ταινίες. Ένιωθε πως θέλει να επιστρέψει σε έναν πιο παιχνιδιάρικο τρόπο σκηνοθεσίας, θέλοντας να ξαναβρεί τη φωνή του και τη δική του μοναδική ματιά. Το αποτέλεσμα ήταν να κρατήσουμε κάποιους από τους κανόνες που συνοδεύουν το Δόγμα ’95, όπως την κάμερα στο χέρι ή την εμφάνιση γραπτών μηνυμάτων στην οθόνη στη διάρκεια της ταινίας, αλλά όχι όλους».
Ο Γιάνους Μπίλεσκοφ Γιάνσεν ανέλυσε κατόπιν τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετώπισαν στην επεξεργασία της ταινίας. «Αρχικά, έπρεπε να εισάγουμε σωστά τον πρωταγωνιστή, να βρούμε πώς θα ολοκληρώσουμε τη θεματική της κατανάλωσης αλκοόλ μέσα στην ταινία και πώς θα χτίσουμε τη σωστή ατμόσφαιρα για την τελευταία σκηνή. Πιο συγκεκριμένα, να βρούμε τον τρόπο με τον οποίο οι πρωταγωνιστές θα ξαναρχίσουν να πίνουν, ύστερα από όλα αυτά που πέρασαν», δήλωσε σχετικά. Η κ. Έστερούντ συμπλήρωσε πως «η σκηνή του χορού στο τέλος είχε πάρα πολύ κακή υποδοχή από τους ανθρώπους που την είδαν στην αρχή, επειδή δεν μπορούσαν να αποδεχτούν ότι οι χαρακτήρες αντιδρούν έτσι έπειτα από το τραγικό γεγονός».
Μάλιστα, τα πράγματα δεν κύλησαν τόσο ρόδινα στη διάρκεια των γυρισμάτων και του μοντάζ, όπως αποκάλυψε ο κ. Γιάνσεν, μέσα από ένα αστείο περιστατικό. «Καλέσαμε κάποιους ανθρώπους να δουν μια πρώτη εκδοχή της ταινίας, γιατί εκείνη τη στιγμή το υλικό που είχαμε στα χέρια μας ήταν περίπου 4,5 ώρες, για να μοιραστούν τις εντυπώσεις τους και να δούμε τις αντιδράσεις τους. Έπρεπε να ξέρουμε αν η ιστορία που θέλουμε να πούμε περνάει με τον τρόπο που επιθυμούμε στο κοινό. Περιττό να σας πω ότι μετά την προβολή ήμασταν σοκαρισμένοι! Ήταν μια τραγωδία, καθώς πολλοί από το κοινό πίστεψαν ότι ο κεντρικός χαρακτήρας ήταν αλκοολικός από την αρχή της ταινίας. Έτσι καταλάβαμε ότι δεν κάναμε καλή δουλειά, καθώς έπρεπε να αλλάξουμε την αρχή της ταινίας», αποκάλυψε, με το κοινό να ξεσπάει σε γέλια. Στη συνέχεια, οι δύο μοντέρ προχώρησαν στην προβολή της επίμαχης σκηνής πριν και μετά τις παρεμβάσεις, εξηγώντας ότι οι αλλαγές που έκαναν για να μην δίνεται η εντύπωση ότι ο πρωταγωνιστής είναι εξαρχής αλκοολικός αποτελούν ένα πολύ καλό παράδειγμα για το πώς ένα απλό ανακάτεμα των σκηνών στο μοντάζ μπορεί να αλλάξει όλη την ουσία της ταινίας.
Ο Γιάνους Μπίλεσκοφ Γιάνσεν εξήγησε ότι υπήρχαν και ηθικά διλήμματα στη διάρκεια των γυρισμάτων και του μοντάζ, ειδικά σε μία συγκεκριμένη σκηνή την οποία έδειξαν στο κοινό, καθώς οι δύο μοντέρ ήθελαν να αποφευχθεί η απεικόνιση του αλκοόλ ως μιας ανάλαφρης συνήθειας δίχως συνέπειες. «Το μεγάλο πρόβλημα στην ταινία ήταν πώς θα σταματήσουμε το πείραμα με την κατανάλωση αλκοόλ μέσα στην ταινία, γιατί έτσι όπως ξεκινά φαίνεται σαν να συμβαίνει κατά λάθος και όχι ως συνειδητή απόφαση. Αποφασίσαμε, λοιπόν, να αλλάξουμε τη μεγάλη σκηνή όπου μεθούν όλοι μαζί, για να αποτυπώσουμε την πορεία των πρωταγωνιστών σε ένα πολύ σκοτεινό σημείο, για να είναι προφανές ότι παίρνουν την απόφαση να σταματήσουν να πίνουν», τόνισε, δείχνοντας την ίδια σκηνή πριν και μετά τις αλλαγές, εξηγώντας παράλληλα την επίδραση κάθε στιγμής στη μορφή της ιστορίας.
Μετά την ανάλυση του μοντάζ σε κομβικές σκηνές της ταινίας, ακολούθησαν ερωτήσεις του κοινού. Μάλιστα, οι δύο μοντέρ επιφύλαξαν μια έκπληξη στους παρευρισκόμενους, αποκαλύπτοντας για πρώτη φορά ένα διαφορετικό φινάλε από εκείνο που είδαν όσοι απήλαυσαν την ταινία στον κινηματογράφο. Το σεμινάριο ολοκληρώθηκε με τους δυο προσκεκλημένους να παροτρύνουν τους νέους μοντέρ να μη φοβούνται τη συνεργασία, να αφήνουν άλλους ανθρώπους να βλέπουν τη δουλειά τους και να συλλέγουν παρατηρήσεις και αντιδράσεις προκειμένου να γίνονται καλύτεροι με κάθε ευκαιρία.
