21ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ [1-10/3/2019]
Masterclass του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ντοκιμαντέρ-EDN
«Τα μέσα του ντοκιμαντέρ στην υπηρεσία των πολιτών του κόσμου»
Πώς διαμορφώνεται τώρα και πώς θα αλλάξει στο άμεσο μέλλον η παιδεία και η εκπαίδευση γύρω από τα νέα μέσα; Με ποιους τρόπους τα παιδιά και οι νέοι έχουν πρόσβαση σε αυτά; Μέσα από ποιες πρωτοβουλίες ενισχύεται η ιδιότητα του ψηφιακού πολίτη για τις μελλοντικές γενιές; Αυτά τα επίκαιρα ερωτήματα πραγματεύτηκε το masterclass του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ντοκιμαντέρ EDN, το οποίο πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 5 Μαρτίου 2019, στην αίθουσα Παύλος Ζάννας, στο πλαίσιο του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Η εισηγήτρια του masterclass Παουλίνα Τέρβο, συνδιευθύντρια της συνδρομητικής ψηφιακής εκπαιδευτικής πλατφόρμας Lyfta, μοιράστηκε πολύτιμες γνώσεις που μπορούν να βοηθήσουν στην προσέγγιση νέων ακροατηρίων μέσω της εκπαίδευσης στα νέα μέσα και μέσα από νέους τρόπους. Το masterclass πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της δράσης EDN Docs in Thessaloniki 2019 ως συν-διοργάνωσης του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ντοκιμαντέρ (EDN) και του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, με την υποστήριξη του ευρωπαϊκού προγράμματος Creative Europe ΜEDIA.
Το Lyfta είναι μια ψηφιακή πλατφόρμα όπου δάσκαλοι και μαθητές μπορούν να έχουν πρόσβαση στα μέσα του ντοκιμαντέρ σε αντιστοιχία με κατάλληλα προγράμματα διδασκαλίας. Το πρόγραμμα, το οποίο στηρίζει τους εκπαιδευτικούς στην προσέγγιση σύνθετων θεμάτων και παγκοσμίων ζητημάτων στη σχολική τάξη, προς το παρόν χρησιμοποιείται σε περισσότερα από 350 σχολεία στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Φινλανδία και τις Ηνωμένες Πολιτείες και από περισσότερους από 100.000 μαθητές. Στο πλαίσιο της παρουσίασης, υπογραμμίστηκε επίσης ότι σκοπός του EDN, μεταξύ άλλων, είναι να συμβάλλει στην προώθηση του ντοκιμαντέρ σε ένα νέο κοινό, αλλά και με νέους τρόπους. Δεδομένου ότι η παιδεία αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες διαμόρφωσης της ευρωπαϊκής πραγματικότητας, η πλατφόρμα Lyfta φαντάζει ένα ιδανικό μέσο προώθησης και χρησιμοποίησης του ντοκιμαντέρ για εκπαιδευτικούς σκοπούς.
«Ο κόσμος μας αλλάζει με ταχύτατους ρυθμούς», δήλωσε η Παουλίνα Τέρβο ξεκινώντας την εισήγησή της. Την ίδια ταχύτατη αλλαγή διαπιστώνει, όπως είπε, η ίδια και στα παιδιά, σε ό,τι αφορά στην αντιληπτική τους ικανότητα, τη σχέση τους με την τεχνολογία και την ευαισθητοποίησή τους σε κοινωνικά, πολιτισμικά και περιβαλλοντικά θέματα. Η αλλαγή αυτή, ωστόσο, δεν ακολουθείται με τον ίδιο ρυθμό από το εκπαιδευτικό σύστημα λόγω διαφόρων παραγόντων. Υπογραμμίζοντας την ανάγκη για νέες ιδέες και διαφορετική υποστήριξη τόσο στο εκπαιδευτικό προσωπικό αλλά και στους ίδιους τους μαθητές, η κα Τέρβο εξέφρασε την πεποίθησή της ότι οι πραγματικές ιστορίες που αφηγούνται τα ντοκιμαντέρ μπορούν να χρησιμεύσουν ως σαν ένα ισχυρό εκπαιδευτικό εργαλείο.
Στηριζόμενη σε σημαντικές νεύρο-επιστημονικές μελέτες που αποδεικνύουν ότι η αφήγηση, η παρατήρηση αλλά και η διάδραση έχουν πολύ μεγάλο αντίκτυπο στη γνωστική ικανότητα του ατόμου, παρουσίασε τον τρόπο με τον οποίο γεννήθηκε η ιδέα της πλατφόρμας Lytfa. «Όλα ξεκίνησαν από ένα μικρό χωριό στην Αιθιοπία. Ένα πρότυπο χωριό που ιδρύθηκε από ανθρώπους που θέλησαν να βοηθήσουν άλλους να ξεφύγουν από την καταπίεση, τον αναλφαβητισμό, την ανέχεια. Το επισκέφτηκα στην προσπάθειά μου να γυρίσω ένα ντοκιμαντέρ, όμως γρήγορα κατάλαβα ότι ήθελα κάτι παραπάνω από αυτό. Ήθελα να δημιουργήσω μια νέα εμπειρία για τον θεατή, να τον βυθίσω σε αυτή την πραγματικότητα. Έτσι ξεκινήσαμε να κατασκευάζουμε ένα διαδραστικό πρότζεκτ 360 μοιρών, όπου ο θεατής θα μπορεί να αλληλοεπιδρά με το οπτικοακουστικό περιβάλλον, ερχόμενος ουσιαστικά σε επαφή με τον τόπο και τους ανθρώπους αυτής της μικρής κοινωνίας», εξήγησε η κα Τέρβο.
Αυτή η πειραματική εκδοχή μετουσιώθηκε σε ένα πετυχημένο πρότζεκτ όταν αυτό το ολοκληρωμένο και ιδιότυπο ντοκιμαντέρ προβλήθηκε σε μικρά παιδιά. Από εκεί και έπειτα ξεκίνησε η επιτυχημένη πορεία της Lyfta που δημιουργεί οπτικοακουστικά περιβάλλοντα 360 μοιρών, δίνοντας τη δυνατότητα σε μαθητές του δημοτικού σχολείου να γνωρίσουν τον κόσμο, να εξερευνήσουν άλλους πολιτισμούς και συνήθειες, να οξύνουν την αντιληπτική τους ικανότητα και να αποκτήσουν δεξιότητες που θα τους εντάξουν ομαλότερα σε ένα κοινωνικό σύνολο μακριά από προκαταλήψεις και στερεότυπα. Η κα Τέρβο σημείωσε επίσης ότι η τεχνολογία -η χρήση δηλαδή ενός υπολογιστή ή ενός tablet- απλά αποτελεί εργαλείο μέσω του οποίου η εκπαιδευτική διαδικασία θα αναπτυχθεί και θα αποδώσει καρπούς. Η ίδια δεν παρέλειψε να αναφερθεί στην εκπαιδευτική προσέγγιση της Lyfta, λέγοντας ότι το πρόγραμμα διδασκαλίας στήνεται σε άμεση συνεργασία με εκπαιδευτικούς, βασισμένο στο διάσημο φινλανδικό πρότυπο που βλέπει την μάθηση μέσα από ένα πιο ολιστικό και φαινομενολογικό πρίσμα, μη χωρίζοντάς την σε διακριτές θεματικές ενότητες. «Η πλατφόρμα είναι διαθεματική, καθώς περιέχει εκπαιδευτικά αντικείμενα που κυμαίνονται από την κοινωνιολογία ως τη θρησκεία και από τη φιλοσοφία ως την τέχνη», δήλωσε. Το Lyfta συνοδεύεται επίσης και από έναν οδηγό που απευθύνεται στον εκπαιδευτικό, εισάγοντάς τον στην καινούρια εκπαιδευτική διαδικασία και ενημερώνοντας τον για τον τρόπο με τον οποίο θα παρουσιάσει το περιεχόμενο στους μαθητές, όπως και τη μέθοδο με την οποία θα αξιολογήσει τις επιδόσεις τους.
Στη συνέχεια, η Παουλίνα Τέρβο ρωτήθηκε πώς η πλατφόρμα καταφέρνει να μετατρέψει ένα ντοκιμαντέρ σε εκπαιδευτικό εργαλείο και παρέθεσε βήμα προς βήμα την απαραίτητη διαδικασία. «Πρέπει πρωτίστως να καταλάβεις τους χρήστες, αυτούς στους οποίους απευθύνεσαι. Έπειτα, ορίζεις τα προβλήματα ή τα θέματα που θέλεις να θίξεις αλλά και το πλαίσιο μέσω του οποίου θα προτείνεις μια λύση. Συν-δημιούργησε μαζί με εκπαιδευτικούς αλλά ‘εκπαίδευσε’ και τους ίδιους για να αναγνωρίσουν τα προνόμια ενός διαδραστικού πρότζεκτ σαν αυτό. Στη συνέχεια, χρησιμοποίησέ το αρχικά πιλοτικά, αναλύοντας τα αποτελέσματα που θα λάβεις». Η ίδια πρόσθεσε: «Έχοντας λάβει αποτελέσματα και δεδομένα από βρετανικά σχολεία τα οποία κυρίως έχουν υιοθετήσει αυτό το σύστημα διδασκαλίας, μπορούμε να πούμε ότι τα σχόλια είναι κάτι παραπάνω από ενθαρρυντικά. Οι μαθητές νιώθουν ότι με αυτόν τον τρόπο εξερευνούν τον κόσμο και επικοινωνούν με τόπους και ανθρώπους πιο άμεσα και καταλυτικά, ενώ οι δάσκαλοι δηλώνουν ότι το ενδιαφέρον των μαθητών τους έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα έχουν παρατηρηθεί και αλλαγές στις συμπεριφορές μαθητών, εξοικειώνοντάς τους με τη διαφορετικότητα και την πολυπολιτισμικότητα».
Απαντώντας σε ερώτηση σχετική με τον τρόπο που κάποιος θα μπορούσε να συνεργαστεί με το Lyfta, η κα Τέρβο απάντησε ότι έχει γίνει κάλεσμα σε δημιουργούς για μικρού μήκους ντοκιμαντέρ διάρκειας μεταξύ 3 και 7 λεπτών και έχουν ήδη επιλεγεί 12 από τα 100 και πλέον που προτάθηκαν. «Μπορούμε επίσης να δεχτούμε φιλμ που ανταποκρίνονται στο περιεχόμενο που έχουμε ορίσει, αρκεί να πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια: να έχουν έναν ισχυρό ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, να συνδέονται με τις διαμορφωμένες από τα Ηνωμένα Έθνη ανθρώπινες αξίες, να μπορούμε να επισκεφτούμε ξανά τους κεντρικούς χαρακτήρες έτσι ώστε να γυρίσουμε βίντεο 360 μοιρών και βεβαίως η ιστορία να μπορεί να προβληθεί σε ένα κοινό ηλικίας από 7 έως 12 ετών. Από την πλευρά του, το Lyfta θα αποκτήσει μόνο τα εκπαιδευτικά δικαιώματα αυτού του ντοκιμαντέρ, αφήνοντας τη δυνατότητα στον δημιουργό να το προβάλλει και να το εκμεταλλευτεί με οποιονδήποτε άλλο τρόπο επιθυμεί. Εμείς στη συνέχεια θα φέρουμε αυτό το ‘πακέτο’ στα σχολεία και θα το παρουσιάσουμε στους εκπαιδευτικούς οι οποίοι θα πρέπει να πληρώσουν μια ετήσια συνδρομή για να έχουν πρόσβαση στο περιεχόμενο και να το χρησιμοποιήσουν», επισήμανε η ίδια.
Ποιο τελικά το όφελος μιας συνεργασίας με το Lyfta; Όπως δήλωσε η κα Τέρβο, το Lyfta είναι η μοναδική εκπαιδευτική πλατφόρμα στο είδος της, με εξαιρετικές προοπτικές, στοχεύοντας έως το 2022 να μπορεί να φιλοξενεί μια διαδραστική ιστορία από κάθε χώρα του πλανήτη. Όπως είπε η ίδια, «είναι επίσης ένας τρόπος για τους δημιουργούς να κερδίσουν κάποια χρήματα που θα τους βοηθήσουν να ολοκληρώσουν κάποιο μεγαλύτερο πρότζεκτ. Μπορεί ταυτόχρονα να διευρύνει τους δημιουργικούς του ορίζοντες σε τομείς όπως η φωτογραφία 360 μοιρών, αλλά και να καταφέρει με αυτόν τον τρόπο να αποκτήσει ένα μεγαλύτερο κοινό». Τέλος, ας μην ξεχνάμε και τον κοινωνικό αντίκτυπο του εγχειρήματος, το οποίο συμβάλλει ενεργά στην παιδεία και τη διαμόρφωση μιας νέας εκπαιδευτικής πραγματικότητας προορισμένης να κάνει τον κόσμο μας ένα καλύτερο μέρος για όλους, αλλά κυρίως για τα παιδιά.
