ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ
ΣΤΟ ΛΑΘΟΣ ΜΕΡΟΣ ΤΗ ΛΑΘΟΣ ΣΤΙΓΜΗ / ΑΔΕΣΠΟΤΑ, ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ / Ο ΙΝΔΟΣ ΓΙΑΤΡΟΣ ΜΟΥ /
ΣΑΓΡΑΔΑ: ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ
Συνέντευξη Τύπου παραχώρησαν την Κυριακή 17 Μαρτίου 2013, στο πλαίσιο του 15ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, οι σκηνοθέτες Τζον Άπελ (Στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή), Στέφαν Χάουπτ (Σαγράδα-Το μυστήριο της δημιουργίας), Σάιμον Μπρουκ (Ο ινδός γιατρός μου) και Ηλίας Χωραφάς (ΑΔΕΣΠΟΤΑ, στην καρδιά της Αθήνας).
Η ταινία Στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή του Τζον Άπελ εστιάζει στο αποτρόπαιο περιστατικό που συνέβη τον Ιούλιο του 2011 στη Νορβηγία: τη βομβιστική επίθεση στην καρδιά του Όσλο και μια σειρά από εν ψυχρώ εκτελέσεις στο νησί Ουτόγια. Το ντοκιμαντέρ εξετάζει τον απόηχο του γεγονότος και, όπως εξήγησε ο σκηνοθέτης στη συνέντευξη Τύπου, χρησιμοποίησε το χτύπημα του Άντερς Μπρέιβικ για να αποτυπώσει τις σκέψεις των ανθρώπων ως προς το εάν κάτι τόσο τραγικό είναι τυχαίο ή μοιραίο. «Κάποιοι πιστεύουν ότι θα συνέβαινε έτσι κι αλλιώς, κάποιοι λένε ότι εάν δεν υπήρχε αυτός ο τρελός δεν θα είχε συμβεί. Εγώ δεν πιστεύω ότι οι ζωές μας είναι προκαθορισμένες. Δεν είναι απαραίτητα γραφτό να μας συμβεί κάτι. Σε ένα ορισμένο βαθμό, όλοι είμαστε ανοικτοί στο τυχαίο, πολλά μπορεί να συμβούν τα οποία δεν μπορούμε να προβλέψουμε. Εγώ είμαι πάντα έτοιμος για το απροσδόκητο», ανέφερε ο δημιουργός. Η ιδέα για την ταινία προϋπήρχε στο μυαλό του κ. Άπελ πριν από το εν λόγω συμβάν και ο ίδιος είχε ξεκινήσει έρευνες γύρω από τραγικά γεγονότα του παρελθόντος. «Τελικά, δεν έχει σημασία το συμβάν. Το αν πιστεύει κανείς στην μοίρα ή την τύχη είναι κάτι το καθολικό. Όταν σημειώθηκε η τραγωδία, σκέφτηκα ότι ήταν αυτό που έψαχνα, και ίσως κάτι πιο μεγάλο από αυτό. Δεν ήθελα να σκεφτώ εάν το θέμα ήταν καλό ή κακό, εάν έπρεπε να περιμένω», εξήγησε ο κ. Άπελ. Ο σκηνοθέτης ρωτήθηκε σχετικά με το πόσο δύσκολο ήταν να κάνει τον κόσμο να ανοιχτεί και να μιλήσει για ένα συμβάν τόσο πρόσφατο, με νωπές τις μνήμες. «Για κάποιους ήταν εύκολο, ενώ για άλλους δύσκολο. Έβλεπα ότι πονούν πολύ, ότι ένιωθαν ακόμα οργή - αυτοί επέλεξα να μην εμφανίζονται στην ταινία. Είναι δύσκολο να κάνεις ένα ντοκιμαντέρ που αναφέρεται σε πρόσφατα και τραγικά γεγονότα, ωστόσο διαπίστωσα ότι κάποιοι το χρειάζονται αυτό. Ενίοτε ο σκηνοθέτης λειτουργεί και σαν ψυχολόγος. Ο κόσμος καταλάβαινε ότι δεν ήθελα να εστιάσω στα ίδια τα γεγονότα, αλλά στο πώς ήταν η ζωή τους πριν και μετά, στα μικρά συμβάντα εκείνης της ημέρας που απέβησαν καθοριστικά, χαράσσοντας τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο. Η αλήθεια είναι ότι κάποιοι μίλησαν ανοιχτά για πρώτη φορά μετά το συμβάν», παρατήρησε ο σκηνοθέτης. Στο ντοκιμαντέρ μιλούν, μεταξύ άλλων, οι γονείς μιας κοπέλας από τη Γεωργία, η οποία όταν πήγε να σπουδάσει στη Νορβηγία τους είπε ότι είναι η πιο ασφαλής χώρα στον κόσμο. Γυρίζοντας την ταινία, ο κ. Άπελ ένιωσε σαν να βρίσκεται σε μια χώρα που χάνει την αθωότητά της. «Ήταν μεγάλη ειρωνεία. Συνέβη σε μια χώρα που κανείς δεν το περίμενε. Κι αυτό ενισχύει την ιδέα μου ότι τίποτα δεν είναι προβλέψιμο», συμπλήρωσε ο ίδιος.
Στη συνέχεια, το λόγο πήρε ο Ηλίας Χωραφάς, η ταινία του οποίου ΑΔΕΣΠΟΤΑ, Στην καρδιά της Αθήνας προβάλλεται επίσης στο 15ο ΦΝΘ. Δεδομένου ότι τα αδέσποτα ζώα ζουν ανάμεσά μας και τα έχουμε συνηθίσει τόσο πολύ, που δεν τους δίνουμε σημασία, ο σκηνοθέτης ερωτήθηκε για ποιο λόγο αποφάσισε να εστιάσει σε αυτά. «Όταν φτάνεις από το εξωτερικό στην Ελλάδα, το πρώτο που παρατηρείς είναι τα αδέσποτα. Το 2004, η πόλη της Αθήνας ‘εξαφάνισε’ από τους δρόμους τα αδέσποτα σκυλιά, εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων. Ξαφνικά, οι άνθρωποι παρατήρησαν ότι δεν κυκλοφορούσαν πια. Εάν, λοιπόν, δεν υπήρχαν πλέον τα αδέσποτα, πώς θα μεταβαλλόταν σχέση ανθρώπου-ζώων; Τα αδέσποτα εξαφανίστηκαν, πολλοί είπαν ότι τους έγινε ευθανασία, ακούστηκαν πολλά, γι’ αυτό και θέλησα να ρίξω φως στο τι συνέβη. Πολλά από αυτά επέστρεψαν στο αρχικό μέρος όπου ζούσαν στην πόλη. Κάποια άλλα, πάλι, δεν τα κατάφεραν», εξήγησε ο δημιουργός. Μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ο δήμος Αθηναίων ξεκίνησε ένα πρόγραμμα για την προστασία των ζώων, το οποίο συντηρείται από κρατικούς πόρους κι ευρωπαϊκές επιχορηγήσεις, ωστόσο, όπως σημείωσε ο σκηνοθέτης: «Αυτά τα χρήματα δεν φτάνουν στους εθελοντές. Μέρος τους λαμβάνουν οι φιλοζωικές οργανώσεις, αλλά ένα άλλο χάνεται στην πορεία». Από το 2009 η χρηματοδότηση του προγράμματος περικόπηκε, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. «Οι εθελοντές κάνουν τεράστιο αγώνα να συνεχίσει το πρόγραμμα, έστω και με μικρότερα κονδύλια. Πιστεύω ότι ακόμη κι αν σταματήσει η χρηματοδότηση, θα συνεχίσουν να φροντίζουν τα αδέσποτα. Αν αυτά έλειπαν, η πόλη θα έχανε ένα κομμάτι της ψυχής της, θα ήταν μια έρημος από τσιμέντο και κλιματιστικά. Θα χάνονταν όλα τα συναισθήματα που δημιουργούν τα ζώα στους ανθρώπους των τσιμεντουπόλεων», παρατήρησε ο δημιουργός.
Παίρνοντας τη σκυτάλη στη συνέντευξη Τύπου, ο Σάιμον Μπρουκ αναφέρθηκε στην ηρωίδα του ντοκιμαντέρ του Ο ινδός γιατρός μου. Ο σκηνοθέτης γνώριζε τη Νέλα Μπάνφι πολλά χρόνια πριν γυρίσει την ταινία και κάποια στιγμή η ίδια τού ανακοίνωσε ότι έπασχε από καρκίνο του μαστού. «Περνούσε ο καιρός, έκανε εγχείριση, και μια μέρα μου είπε ότι φεύγει για την Ινδία. ‘’Τρελάθηκες; Δε σου φτάνουν οι ευρωπαίοι γιατροί;’’, της είπα. Πίστευα ότι δεν θα ξανακούσω νέα της», διηγήθηκε ο δημιουργός. Η Νέλα στράφηκε στην αγιουρβέδα, ένα πανάρχαιο ινδικό παραδοσιακό σύστημα ιατρικής, ηλικίας άνω των 5.000 ετών, η οποία άλλαξε τη ζωή και τις βεβαιότητές της. Μετά την ίαση επέστρεψε και κάλεσε τον γιατρό της, τον παγκοσμίου φήμης ειδήμονα σε θέματα ογκολογίας Τόμας Τουρτς, προκειμένου να την ακολουθήσει στην Ινδία σ’ ένα μοναδικό ταξίδι μύησης. Ο σκηνοθέτης κατέγραψε τις συναντήσεις των δυο τους με γιατρούς, ιερείς κι επιστήμονες, κάνοντας έτσι ήρωες του ντοκιμαντέρ του έναν σκεπτικιστή γιατρό και μια πεπεισμένη ασθενή. «Πριν κάνω την ταινία ήμουν προβληματισμένος. Είχα ξαναπάει στην Ινδία, αλλά όχι σε νοσοκομείο αγιουβέρδα. Δεν ήξερα τι να περιμένω, νόμιζα ότι θα έκαναν μόνο μασάζ, χωρίς ‘’σοβαρή’’ προσέγγιση της ασθένειας. Τελικά γνώρισα γιατρούς, όχι κομπογιαννίτες. Είδα ότι αξιοποιούν την αρχαία γνώση. Στα σανσκριτικά υπάρχει η λέξη ‘’αρμπίτα’’ που περιγράφει την ανεξέλεγκτη παραγωγή κυττάρων. Αυτοί οι άνθρωποι ήξεραν για τον καρκίνο 4.000-5000 χρόνια πριν», υπογράμμισε ο κ. Μπρουκ. Ο ίδιος ρωτήθηκε εάν μετά από αυτό το ταξίδι πείστηκε για την αξία της εναλλακτικής ιατρικής. «Δεν είναι εναλλακτική, αλλά συμπληρωματική ιατρική. Χρησιμοποιούν δυτικά μέσα διάγνωσης, οπότε σου δίνουν τη δική τους προσέγγιση αντιμετώπισης της ασθένειας. Προφανώς υπάρχει επιστημονική βάση σε αυτό», τόνισε.
Κλείνοντας τη συνέντευξη Τύπου, ο ελβετός σκηνοθέτης Στέφαν Χάουπτ αναφέρθηκε στο ντοκιμαντέρ του Σαγράδα-Το μυστήριο της δημιουργίας, λέγοντας ότι συνέλαβε την ιδέα για την ταινία το 2007, όταν επισκέφθηκε έναν καθεδρικό ναό στην Κολωνία. «Σκεφτόμουν πόσο απίστευτα πράγματα έκαναν οι άνθρωποι πριν από αιώνες και ότι δεν γίνονται παρόμοια έργα σήμερα. Μετά από δύο εβδομάδες, έτυχε να πάω στη Βαρκελώνη, στη Σαγράδα Φαμίλια, όπου είδα παράλληλα το εργοτάξιο του ναού σε εξέλιξη. Περιέργως, εκείνη τη χρονική στιγμή, το μέρος δεν είχε τουρίστες. Έβλεπα λοιπόν τους εργάτες να καπνίζουν, να έχουν τα ραδιοφωνάκια τους ανοιχτά... Σκέφτηκα ότι η σκηνή είναι αναχρονιστική, ωστόσο συμβαίνει στο σήμερα, σε ένα ναό που κατασκευάζεται επί 130 χρόνια». Ο σκηνοθέτης ρωτήθηκε για το εάν τον ενέπνευσε ο Γκαουντί, η μεγαλοπρέπεια του κτιρίου ή το ότι οι εργασίες συνεχίζονται για πάνω από έναν αιώνα χωρίς ορίζοντα ολοκλήρωσης. «Με ενδιέφερε η Σαγράδα, όχι ο Γκαουντί. Έμαθα μέσα από τους ανθρώπους που εργάζονταν εκεί για εκείνον, διότι όλοι τους έβρισκαν έμπνευση στις βασικές ιδέες του. Πρέπει να ήταν αρκετά ιδιόρρυθμος άνθρωπος, κάποιες φορές ενθουσιαζόταν με ένα σχέδιο και δεν τα παρατούσε, ήταν απολύτως αφοσιωμένος σε αυτό. Εγώ όμως θέλησα να δω ποια είναι τα κίνητρα των ανθρώπων που συνεχίζουν το έργο σήμερα, τι συναρπάζει τους επισκέπτες και τι συναρπάζει εμένα. Η ταινία δεν αφορά στο ναό καθαυτό». Όσο για τους ανθρώπους που εργάζονται στη Σαγράδα Φαμίλια, ο κ. Χάουπτ ανέφερε: «Ξέρουν ότι το όνομά τους δεν θα φανεί ποτέ. Ξέρουν ότι το έργο αυτό ξεκίνησε πριν από αυτούς και θα τελειώσει μετά από αυτούς. Δουλεύουν όμως για κάτι πολύ μεγαλύτερο από τους ίδιους και φυσικά νιώθουν μέρος του».
Οι ταινίες εντάσσονται σε ενότητες που χρηματοδοτούνται, μεταξύ άλλων δράσεων του 15ου ΦΝΘ, από την Ευρωπαϊκή Ένωση - Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2007-2013.
