Συνέντευξη Τύπου παραχώρησε την Παρασκευή 9 Νοεμβρίου 2012, στο πλαίσιο του 53ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ο γερμανός δημιουργός Αντρέας Ντρέζεν, στο έργο του οποίου η φετινή διοργάνωση πραγματοποιεί αφιέρωμα.
Στο ξεκίνημα της εκδήλωσης, ο διευθυντής του ΦΚΘ κ. Δημήτρης Εϊπίδης απέστειλε χαιρετισμό, αναφέροντας: «Είναι μεγάλη μας χαρά και τιμή να έχουμε στο φετινό φεστιβάλ τον Αντρέας Ντρέζεν. Η δουλειά του, με τις ανεξάρτητες παραγωγές και τον ανθρωπιστικό της χαρακτήρα, έχει βρεθεί πολλές φορές στο επίκεντρο του Φεστιβάλ όλα αυτά τα χρόνια, οπότε είναι λογική συνέπεια να βρίσκεται εδώ σήμερα».
Παίρνοντας το λόγο, ο Αντρέας Ντρέζεν σημείωσε: «Χαίρομαι πολύ που είμαι εδώ. Έχω ακούσει τόσα για αυτό το Φεστιβάλ από φίλους μου στη Γερμανία αλλά και από διεθνείς σκηνοθέτες, και ήθελα εδώ και πολλά χρόνια να έρθω. Φυσικά, αυτό το αφιέρωμα είναι μεγάλη μου τιμή και ελπίζω ότι θα κάνω και άλλες ταινίες, είμαι μόνο σαράντα εννιά ετών».
Μιλώντας για το πώς επιλέγει τις θεματικές των ταινιών του, ο γερμανός κινηματογραφιστής επεσήμανε: «Όταν κάνω μια ταινία δουλεύω σε αυτή για ένα-δύο χρόνια. Γίνεται κομμάτι της ψυχής μου. Η απόφαση του θέματος είναι δύσκολη. Μερικές φορές γίνεται τυχαία ή συμπτωματικά. Για παράδειγμα, η αφορμή για να κάνω την ταινία Σύννεφο 9, η οποία αφορά στη σεξουαλικότητα ηλικιωμένων ανθρώπων, είναι ότι είχα δει μια πολύ συναισθηματική ταινία με θέμα τη σχέση μεταξύ δυο ηλικιωμένων. Η ταινία είχε χρώματα σέπια και μουσική με πιάνο, ήταν πολύ όμορφη γενικά, αλλά ήταν γλυκερή και όταν βγήκα από το σινεμά ήμουν εξοργισμένος. Σκεφτόμουν ότι το σινεμά δεν επιτρέπει στους ηλικιωμένους να έχουν αληθινά πάθη και συναισθήματα. Την επόμενη μέρα, είδα τον φίλο και παραγωγό μου Christoph Muller και του είπα για αυτή την ταινία, όντας ακόμη θυμωμένος. Εκείνος μου είπε ‘’ας κάνουμε κάτι διαφορετικό για αυτό το θέμα, από μια άλλη σκοπιά’’. Από το σημείο αυτό και έπειτα, η ταινία έγινε γρήγορα - μέσα σε τέσσερις μήνες ξεκίνησαν τα γυρίσματα». Ο κ. Ντρέζεν συμπλήρωσε: «Οι ταινίες μου βγαίνουν από την ψυχή μου. Αυτός ο παρορμητισμός μερικές φορές δημιουργεί προβλήματα, αφού στην πορεία προκύπτουν δυσκολίες και πρέπει να σταματήσουμε ή να αναθεωρήσουμε κάτι».
Σχετικά με την ταινία του Στα μισά του δρόμου η οποία πραγματοποιεί πρεμιέρα στο 53ο ΦΚΘ και εστιάζει στις τελευταίες μέρες ενός καρκινοπαθή οικογενειάρχη, ο κ. Ντρέζεν ανέφερε: «Αυτή ήταν μια ξεχωριστή παραγωγή. Για μένα ήταν περισσότερο ένα ταξίδι παρά μια ταινία. Σε τέτοιου είδους θέματα πρέπει να ανοίξεις παραθυράκια στην ψυχή και στο μυαλό, τα οποία είναι συνήθως κλειδωμένα. Ήταν μια επώδυνη διαδικασία. Συνήθως στην καθημερινότητά μας αρνούμαστε να σκεφτούμε για κάποια πράγματα». Ο ίδιος αφηγήθηκε το παρασκήνιο των γυρισμάτων του φιλμ: «Είχαμε ένα πολύ μικρό συνεργείο, μόλις επτά άτομα. Σαν μια μικρή ιταλική οικογένεια, λοιπόν, καθόμασταν στο τραπέζι και μας μαγείρευε ο παραγωγός μας -ο οποίος μαγειρεύει πολύ ωραία- και συζητούσαμε τι θέλαμε να κάνουμε, χτίζοντας έτσι την ιστορία μας. Η ταινία βασίζεται στον αυτοσχεδιασμό, ήταν μια χαμηλού προϋπολογισμού παραγωγή χωρίς σενάριο, οπότε δεν υπήρχε η συνηθισμένη πίεση της βιομηχανίας του κινηματογράφου. Ήταν ένα προσωπικό ταξίδι και ακολουθήσαμε την καρδιά μας». Ο δημιουργός εξομολογήθηκε επίσης ότι υπήρχαν στιγμές που θέλησε να σταματήσει την ταινία: «Προηγήθηκε έρευνα, συζητήσεις με γιατρούς και οικογένειες που είχαν χάσει κάποιο δικό τους άνθρωπο από καρκίνο. Αυτές οι ιστορίες ήταν συγκλονιστικές. Κάποιες φορές μιλούσαμε μαζί τους μέχρι τις δύο, τρεις τα ξημερώματα. Μετά από όλα αυτά, μου ήταν πολύ δύσκολο να απεμπλακώ και να επιστρέψω στην καθημερινότητά μου. Ήμουν τόσο συγκινημένος που ήθελα να σταματήσω, όμως συζητώντας με τους συνεργάτες μου, αποφασίσαμε να συνεχίσουμε. Τώρα είμαι πολύ χαρούμενος που το κάναμε. Μερικές φορές πρέπει να πιάσεις πάτο για να αναδυθείς. Πρόκειται για μια συγκινητική ταινία, ελπίζω να την δείτε και να ζήσετε και εσείς αυτά τα συναισθήματα. Πιστεύω ότι στο τέλος έχει φως, είναι γεμάτη τρυφερότητα και δίνει τη δυνατότητα να βγεις από το ζόφο».
Αναφερόμενος στο στοιχείο του αυτοσχεδιασμού, το οποίο χρησιμοποιεί κατά βάση στις ταινίες του, ο κ. Ντρέζεν διευκρίνισε: «Αυτό εξαρτάται από το εάν θα υπάρχει σενάριο ή όχι. Σε μεγαλύτερες παραγωγές που έχω κάνει, όπως την ταινία Ουίσκι με βότκα και Μορφές της νύχτας, υπήρχε σενάριο, ενώ στα Σύννεφο 9, Μικρά ψέματα, Μεγάλες απιστίες και Στα μισά του δρόμου δουλέψαμε αυτοσχεδιαστικά. Είναι σαν να μπαίνουμε σε ένα σκοτεινό δωμάτιο όλοι μαζί και να ψάχνουμε να βρούμε την έξοδο. Εγώ σαν σκηνοθέτης οφείλω να οδηγήσω. Κάποιες φορές ξεκινούμε χωρίς πρόβες και κάτι συμβαίνει, έτσι απλά. Αντίθετα, σε άλλες σκηνές μπορεί να προετοιμαστούμε περισσότερο, βήμα προς βήμα. Ο αυτοσχεδιασμός μου δίνει επίσης την ενδιαφέρουσα δυνατότητα να δουλεύω με ερασιτέχνες ηθοποιούς. Στην ταινία Στα μισά του δρόμου οι γιατροί που εμφανίζονται είναι πραγματικοί γιατροί, μιλούν με τα δικά τους λόγια. Θα ήταν ηλίθιο να τους πω εγώ τι να πουν - αυτοί ξέρουν καλύτερα. Αυτό συνέβαλε σε μια πιο αυθεντική ατμόσφαιρα. Για να είμαι ειλικρινής βέβαια, δεν υπάρχει αυθεντικότητα στο σινεμά. Αν θες να δεις την πραγματικότητα, πρέπει να βγεις στο δρόμο. Ίσως στο σινεμά υπάρχει κάποιο είδος αλήθειας».
Ερωτώμενος για τον τρόπο με τον οποίο συνεργάζεται με τους ηθοποιούς του, ο Αντρέας Ντρέζεν επεσήμανε: «Το κλειδί είναι η ανθρώπινη κατανόηση. Συνήθως όταν ξεκινάω τα γυρίσματα είμαι γεμάτος φόβο γιατί δουλεύω με τα χρήματα των άλλων. Όσο περισσότερα χρήματα παίρνω από χρηματοδοτήσεις, τόσο περισσότερο φοβάμαι να μην απογοητεύσω κάποιον και θέλω να κάνω τα πάντα για να γίνει μια πολύ καλή ταινία. Όμως αυτό δεν είναι πάντα δυνατό. Θέλεις να κάνεις το καλύτερο, όμως είναι σημαντικό ο καλλιτέχνης να ριψοκινδυνεύει και να ξεχνά τους εξωτερικούς παράγοντες που ανακύπτουν. Εγώ πρέπει να κάνω τους πάντες στο γύρισμα να τους ξεχάσουν, να νιώσουν ελεύθερα και να αποδώσουν τα μέγιστα. Στη Γερμανία υπάρχει μια παρωχημένη λέξη για το σκηνοθέτη που θα μεταφραζόταν ως ‘’ο αρχηγός του παιχνιδιού’’. Αυτή η ιδέα μου αρέσει πολύ, είναι ένα παιχνίδι που παίζουμε μαζί. Μπορούμε να δοκιμάζουμε πράγματα, μερικές φορές κάνουμε λάθη, αλλά τελικά είναι απλά μια ταινία. Προσπαθώ στα γυρίσματα να δώσω στους άλλους, και ειδικά στους ηθοποιούς, την αίσθηση ότι παίζουμε, έτσι ώστε να ξεχάσουν τους φόβους τους και τότε μπορεί να προκύψει κάτι μεγαλειώδες. Όχι κάθε φορά, αλλά μπορεί να συμβεί. Είμαι υπεύθυνος για αυτούς ως σκηνοθέτης. Θέλω να δημιουργώ μια ευχάριστη ατμόσφαιρα, να είμαι δημιουργικός, να τους εμπλέξω σε μια διαδικασία όπου ο καθένας θα εκφράσει ό,τι πιστεύει».
Στη συνέχεια της συνέντευξης Τύπου, ο σκηνοθέτης εξήγησε ποιο είναι το πιο σημαντικό πράγμα που έμαθε από την εμπειρία του ως τώρα: «Αν ζητάς πάρα πολλά δεν παίρνεις τίποτα. Τα πιο σημαντικά πράγματα στο σετ συμβαίνουν τυχαία. Είναι σαν θείο δώρο. Αν δημιουργήσεις τη σωστή ατμόσφαιρα, σου προσφέρεται. Είναι σημαντικό να είναι ανοιχτός, να αφήνεις τα πράγματα να συμβούν».
Απαντώντας σε ερώτημα σχετικά με το χιούμορ στην ταινία του Ουίσκι με βότκα, ο Αντρέας Ντρέζεν εξήγησε: «Ξέρετε ότι εμείς οι Γερμανοί δεν φημιζόμαστε για το χιούμορ μας. Μέρος του σεναρίου έγραψε ένας ζωντανός θρύλος, από τους καλύτερους σεναριογράφους στη Γερμανία, ο οποίος τώρα είναι 82 χρονών και ακόμα εργάζεται, διαθέτοντας εξαιρετική αίσθηση του χιούμορ. Βοήθησαν επίσης και οι ηθοποιοί που ζωντάνεψαν το χιούμορ». Ο ίδιος, ωστόσο διευκρίνισε χαρακτηριστικά: «Για να είμαι ειλικρινής, για μένα το Ουίσκι με βότκα δεν είναι απλώς μια κωμωδία. Πίσω από την επιφάνεια, υπάρχει ένα σκοτάδι. Πρόκειται για μια λυπητερή ιστορία ενός ανθρώπου που έχει πάρει λάθος δρόμο στη ζωή του. Είναι μια μελαγχολική κωμωδία, θα έλεγα».
Με αφορμή την ταινία Σύννεφο 9, που επικεντρώνεται στον έρωτα μεταξύ ανθρώπων της τρίτης ηλικίας, ο κ. Ντρέζεν δήλωσε: «Δε φοβάμαι τα γηρατειά, γι’ αυτό και έκανα την συγκεκριμένη ταινία. Τα γυρίσματα έγιναν το Μάιο του 2009 και δύο μήνες αργότερα ξεκινήσαμε τα γυρίσματα του φιλμ Ουίσκι με βότκα. Είναι δύο παραγωγές με παρόμοια θέματα, αλλά πολύ διαφορετικές. Το Σύννεφο 9 είναι πιο αισιόδοξο, ενώ το Ουίσκι με βότκα πιο στενόχωρο, γιατί σε αυτό οι χαρακτήρες κάνουν τον απολογισμό τους για να δουν τα λάθη που έκαναν στη ζωή τους. Στο Σύννεφο 9, αντίθετα, βλέπεις ότι πάντα κάτι μπορεί να συμβεί. Νεκροί είμαστε μόνο στο φέρετρο. Μπορεί να ερωτευτείς ξανά ακόμα και στα 70 σου και να εγκαταλείψεις το σύντροφό σου, όπως η ηρωίδα της ταινίας αυτής. Ο λόγος είναι επειδή ο έρωτας είναι μια φυσική δύναμη και δεν μπορούμε να προστατευτούμε από αυτόν, ακόμη και αν είμαστε μεγαλύτεροι σε ηλικία».
Αναφερόμενος στο τι περίμενε να δει ερχόμενος στη Θεσσαλονίκη, ο κ. Ντρέζεν είπε: «Ήρθα μόλις χτες, οπότε δεν έχω προλάβει μέχρι στιγμής να δω πολλά. Από αυτά που άκουσα, όμως, από έναν ισλανδό συνάδελφό μου που είχε έρθει πριν κάποια χρόνια, ξέρω πόσο φιλόξενος λαός είναι οι Έλληνες. Ακούμε πολλά για την οικονομική κρίση, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε όλη την Ευρώπη. Εγώ δεν είμαι πολιτικός, δεν ξέρω πως να λύσω αυτά τα δύσκολα προβλήματα. Ξέρω πως πολλοί Έλληνες περνούν δύσκολα. Για μένα είναι πάντα αναγκαία η αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων και των λαών της Ευρώπης. Κάποιος σοφός είπε: ‘’Η αλληλεγγύη είναι η τρυφερότητα μεταξύ των λαών’’. Ο ίδιος πρόσθεσε χαριτολογώντας: «Όταν γυρίσω θα πω στην Άγκελα Μέρκελ να στείλει και άλλα λεφτά στην Ελλάδα και εγώ θα στηρίξω την ελληνική οικονομία πίνοντας πολύ ρετσίνα και ούζο - ελπίζω ότι αυτό είναι κάτι».
Στην ερώτηση αν θεωρεί σκληρό για τους θεατές το να μην υπάρχει ευτυχές τέλος στις ταινίες του, ο κ. Ντρέζεν είπε: «Δεν το νομίζω. Όλες οι ταινίες είναι αισιόδοξες λίγο πολύ. Ακόμα και το Στα μισά του δρόμου είναι αισιόδοξο. Δεν έχει το τυπικό happy end, αλλά πάντα υπάρχει ελπίδα. Μίλησα πριν για αλληλεγγύη. Δεν είναι μόνο μια ιστορία για το θάνατο. Το βλέπουμε στην οικογένεια που συσπειρώνεται μπροστά σε μια συγκεκριμένη κατάσταση και ο καθένας προσπαθεί να βρει τον τρόπο του να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση, να βρει μια λύση που θα φέρει ηρεμία. Δεν πιστεύω ότι φεύγουν συντετριμμένοι οι θεατές από το σινεμά».
Σχολιάζοντας μια φράση του κεντρικού ήρωα του φιλμ Ουίσκι με βότκα, που λέει «το να κάνεις ταινίες είναι χάσιμο χρόνου», ο κ. Ντρέζεν εξήγησε: «Το να κάνεις ταινίες σημαίνει ότι αφιερώνεις χρόνο από τη ζωή σου. Γι’ αυτό είναι σημαντικό για μένα να περνάς καλά με τους άλλους ανθρώπους. Όταν ξεκινάς, δεν ξέρεις εκ των προτέρων ποιο θα είναι το αποτέλεσμα, πάντα καραδοκεί η αποτυχία. Είναι πιο σημαντικό μερικές φορές να κάνεις ένα πολύ ωραίο ταξίδι και όχι μόνο να αγωνίζεσαι για το άριστο αποτέλεσμα, πράγμα το οποίο βέβαια κάνουμε. Πρέπει να φροντίσεις να περνάς το χρόνο σου καλά, με ανθρώπους που συμπαθείς, να είσαι δημιουργικός και να δοκιμάζεις νέα πράγματα. Αν φοβάσαι πολύ, θα αποτύχεις εξαρχής». Ο Αντρέας Ντρέζεν έκλεισε τη συνέντευξη Τύπου παραθέτοντας μια φράση του Σάμιουελ Μπέκετ σχετικά με την αποτυχία και το ρίσκο: «Πάντα προσπάθεια. Πάντα αποτυχία. Δεν πειράζει. Προσπάθησε ξανά. Απότυχε ξανά. Απότυχε καλύτερα».
Τα αφιερώματα σε δημιουργούς εντάσσονται στην ενότητα «Ανοιχτοί Ορίζοντες», η οποία χρηματοδοτείται, μεταξύ άλλων δράσεων του 53ου ΦΚΘ, από την Ευρωπαϊκή Ένωση - Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2007-2013.
