ΥΠΗΡΧΕ ΚΑΙ Η ΓΚΑΕΛ / ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΛΑΚΑ / ΚΑΒΑΛΑΡΗΔΕΣ ΤΗΣ ΕΡΗΜΟΥ
Συνέντευξη Τύπου παραχώρησαν την Κυριακή 11 Μαρτίου 2012, στο πλαίσιο του 14ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, οι σκηνοθέτες Νάταλι Γιοχάνα Χάλα (Υπήρχε και η Γκαέλ) και Ντάαν Φέλντχαουζεν (Ιστορίες από την παραλία της Λάκα), καθώς και η σεναριογράφος Νοεμί Ουάις (Καβαλάρηδες της ερήμου).
H ταινία Καβαλάρηδες της ερήμου του Βικ Σέριν πραγματεύεται μια υπόθεση που αποτελεί κοινό μυστικό στον αραβικό κόσμο: Χιλιάδες παιδιά, μερικά από αυτά μόλις δύο ετών, πέφτουν θύματα παράνομης διακίνησης με σκοπό να δουλέψουν ως αναβάτες σε καμηλοδρομίες στη Μέση Ανατολή. Στις σχολές εκπαίδευσης υποφέρουν από ασιτία, ενέσεις με ορμόνες και συστηματική κακοποίηση. Αναφερόμενη στις αιτίες αυτού του φαινομένου, η Νοεμί Ουάις σημείωσε: «Οι λόγοι ποικίλουν. Από τη μια, ήταν η φτώχεια των γονιών που ήθελαν να εξασφαλίσουν κάποια χρήματα, με την ελπίδα ότι στέλνοντας τα παιδιά τους στις αραβικές χώρες διασφαλίζουν έτσι το μέλλον τους. Από την άλλη, βασικός λόγος υπήρξε σίγουρα η αναζήτηση του κέρδους από τους σωματέμπορους, για τους οποίους όπου υπάρχει ζήτηση υπάρχουν και επιχειρηματικές ευκαιρίες. Η λογική ήταν ότι οι ιπποδρομίες έχουν τεράστιο τζίρο, επομένως γιατί όχι και καμηλοδρομίες; Και πράγματι, διακινήθηκαν εκατομμύρια δολάρια. Ευθύνες έχουν και οι διεθνείς οργανισμοί που δεν ασχολήθηκαν με το θέμα». Το ντοκιμαντέρ δίνει το λόγο σε παιδιά, γονείς, διακινητές, αλλά και εκπροσώπους των αρχών από τις χώρες όπου διεξάγονται οι καμηλοδρομίες, αφήνοντας στον θεατή να αποφασίσει πού εντοπίζονται οι ευθύνες. Τελικά, αφού τα μέσα ενημέρωσης της Δύσης ανακάλυψαν το θέμα και του έδωσαν έκταση, 3.000 παιδιά επέστρεψαν σπίτια τους, κουβαλώντας βαθιά τραύματα στην ψυχή, αλλά πολλά περισσότερα αναζητούνται, και ίσως κάποια εργάζονται ακόμη. «Το θετικό είναι ότι οι καμηλοδρομίες απαγορεύτηκαν, λόγω του σάλου που προκλήθηκε. Τα ΜΜΕ και ο κινηματογράφος μπορούν να οδηγήσουν σε αλλαγές. Αν ενώσουμε τις δυνάμεις μας και φέρουμε στο προσκήνιο ορισμένα θέματα, τότε κάποια πράγματα μπορεί να αλλάξουν», τόνισε η σεναριογράφος του ντοκιμαντέρ. Όσο για την προσωπική της εμπειρία από την παραγωγή της ταινίας, η κ. Ουάις υπογράμμισε: «Ίσως να ήταν η πιο δύσκολη έρευνα που έκανα ποτέ, καθώς ως γυναίκα από τη Δύση, αντιμετώπισα επιπλέον δυσκολίες σε τέτοιες χώρες». Όπως αφηγήθηκε χαρακτηριστικά η ίδια, στη Μαυριτανία βρέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό επί μήνες. Δεν της επιτρέπονταν να κυκλοφορεί δημόσια χωρίς τη συνοδεία ενός άνδρα, υπέστη συνεχείς ανακρίσεις προκειμένου να εξηγήσει στις αρχές για ποιο λόγο βρισκόταν στη χώρα και ποιοι ήταν ο σκοποί της. Ωστόσο, τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν καλύτερα στις άλλες χώρες όπου επιχείρησε να εισέλθει, καθώς δεν κατάφερε να πάρει άδεια για είσοδο στη Σαουδική Αραβία, ενώ στο Σουδάν ξέσπασε εμφύλιος.
Τη σκυτάλη πήρε ο Νταν Φέλντχαουζεν, ο οποίος μίλησε για την αφορμή χάρη στην οποία έκανε το ντοκιμαντέρ Ιστορίες από την παραλία της Λάκα, το οποίο διαδραματίζεται στην ομώνυμη περιοχή της Σιέρα Λεόνε. Πιο συγκεκριμένα, ο σκηνοθέτης επισκέφτηκε τη Σιέρα Λεόνε το 2006 προκειμένου να διδάξει σε ένα πρόγραμμα σχετικά με τη δημιουργία ντοκιμαντέρ με θέμα τον περιβαλλοντικό ακτιβισμό και έζησε από κοντά την καθημερινότητα των κατοίκων. «Η αλήθεια είναι ότι μέχρι τότε η πλειοψηφία των ντοκιμαντέρ που είχα δει με θέμα την Αφρική, είχε να κάνει με το AIDS, τη φτώχεια και τη διαφθορά. Η Αφρική όμως έχει και μια άλλη όψη, γεμάτη ζωντάνια, χιούμορ, ομορφιά. Ο εμφύλιος πόλεμος στη Σιέρα Λεόνε μπορεί να στιγμάτισε τον πληθυσμό, αλλά η χώρα προχώρησε, παρά το γεγονός ότι ο υπόλοιπος κόσμος έχει συγκρατήσει τις αποτρόπαιες εικόνες του πολέμου», εξήγησε ο δημιουργός. Και πρόσθεσε: «Από την πλευρά μου, ήθελα να αφηγηθώ τις ιστορίες των ανθρώπων που ζουν εκεί, με τον τρόπο που τις βίωσα εγώ. Μπορεί να αγωνίζονται να βρουν τα προς το ζην, όμως αυτό δεν ελέγχει πια τη ζωή τους, παρόλο που εμείς έχουμε αυτό το στερεότυπο για εκείνους. Έτσι αποφάσισα να αποκαλύψω πώς είναι η ζωή τους τώρα, μέσα από απλές ιστορίες, όπως αυτή ενός πατέρα που δουλεύει σκληρά ως αγρότης για να σπουδάσει την κόρη του. Έπρεπε να βρω μια σωστή ισορροπία μεταξύ της σημερινής κατάστασης και των καταλοίπων του πολέμου». Όπως επεσήμανε στη συνέντευξη Τύπου ο κ. Φέλντχαουζεν, οι ιστορίες από τη παραλία της Λάκα θα συνεχιστούν και online, με περισσότερες πληροφορίες για τους χαρακτήρες. Ο ίδιος σκέφτεται μάλιστα ότι θα ήθελε να γυρίσει και μια δεύτερη ταινία για τους ήρωες της ταινίας και τη εξέλιξη της ζωής τους, αυτή τη φορά με έμφαση στις αλλαγές στο περιβάλλον, την έντονη αστικοποίηση και την υποβάθμιση των δασών.
Με τη σειρά της, η Ναταλί Γιοχάνα Χάλα αναφέρθηκε στην ταινία της Υπήρχε και η Γκαέλ. Η αρχική ιδέα του ντοκιμαντέρ ήταν να αφηγηθεί τη διάσωση του δίχρονου Ρέτζενσον από τα συντρίμμια που άφησε ο σεισμός στην Αϊτή, παράλληλα με την ιστορία του Τούρκο, του εκπαιδευμένου σκύλου ο οποίος συμμετείχε στην επιχείρηση που διεξήγαγε μια ομάδα ισπανών πυροσβεστών. «Στην πορεία, ωστόσο, όταν μίλησα με τους ισπανούς διασώστες, αντιλήφθηκα ότι η εμπειρία τους στην Αϊτή άφησε και σε αυτούς ανεξίτηλα τραύματα. Μπορεί να βοήθησαν στη διάσωση του μικρού Ρέτζενσον, αλλά αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν μια νεαρή κοπέλα, τη Γκαέλ, λίγο πριν κατορθώσουν να την σώσουν, αφού ο στρατός τους ανάγκασε να κάνουν έτσι για λόγους ασφαλείας», εξήγησε η δημιουργός. Η σκηνοθέτιδα τους έπεισε να επιστρέψουν ένα χρόνο μετά στην Αϊτή, προκειμένου να συναντήσουν το παιδί, αλλά και να επισκεφτούν το σημείο στο οποίο αναγκάστηκαν να αφήσουν τη Γκαέλ. «Εξαρχής τους είχα διευκρινίσει ότι δεν πρόκειται να κάνω μια σκανδαλοθηρική ταινία ή να τους ηρωοποιήσω με έναν επιφανειακό τρόπο, αλλά να αποτυπώσω τα συναισθήματά τους και να μάθω πραγματικά τι απέγινε το παιδί αλλά και η Γκαέλ. Έτσι επιστρέψαμε στην Αϊτή και η κατάσταση που αντιμετωπίσαμε έναν χρόνο μετά δεν ήταν δυστυχώς αυτή που θα έπρεπε. Η βοήθεια από το εξωτερικό δεν είχε αξιοποιηθεί ακόμη, η χώρα δεν είχε ανακάμψει… Κατορθώσαμε, πάντως, να βρούμε τον Ρέτζενσον και αυτή ήταν μια πολύ σημαντική εμπειρία για τους ίδιους τους διασώστες», επεσήμανε η κ. Χάλα.
Οι ταινίες εντάσσονται σε ενότητες που χρηματοδοτούνται, μεταξύ άλλων δράσεων του 14ου ΦΝΘ, από την Ευρωπαϊκή Ένωση - Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2007-2013.
