11ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης –
Εικόνες του 21ου Αιώνα
13-22 Μαρτίου 2009
ΕΚΘΕΣΕΙΣ
Οι εκθέσεις του 11ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21ου Αιώνα, μας καλούν να στρέψουμε την σκέψη και το βλέμμα μας σε εικόνες που είτε απαθανατίστηκαν, είτε δημιουργήθηκαν στα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, φέρουν όμως μια κοινή συνισταμένη: Προασπίζουν το δικαίωμα όλων στην ελευθερία, την ειρήνη, την δικαιοσύνη, στα βασικά και αδιαίρετα ανθρώπινα δικαιώματα. Με άξονα την κοινωνική διάσταση, που διέπει και την ίδια την διοργάνωση, οι τρεις εκθέσεις του 11ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, αποτελούν την ίδια στιγμή, τρία σημαντικά καλλιτεχνικά γεγονότα. Οι φωτογραφικοί φακοί των Babak Salari / Μπαμπάκ Σαλαρί και Βάσιας Πελεγράτη και η αιχμηρή πένα του Turhan Selcuk / Τουρχάν Σελτσούκ μας υπενθυμίζουν πως καμία γεωγραφική απόσταση δεν μπορεί να διασπάσει την οικουμενική ανάγκη για ευημερία.
ΤΟΥΡΧΑΝ ΣΕΛΤΖΟΥΚ
Η τέχνη του Τουρχάν Σελτσούκ, του «πατέρα» της σύγχρονης τουρκικής γελοιογραφίας, του αιχμηρού πολιτικού σκιτσογράφου που με οξύ πνεύμα και διεισδυτική ματιά, αντιπαραθέτει την πένα του, σε όσα ταλανίζουν τους αφανείς ήρωες της ζωής, θα φιλοξενηθεί στη Θεσσαλονίκη, στην γκαλερί Donopoulos International Fine Arts, στον χώρο του Μύλου, στο πλαίσιο του 11ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και με την υποστήριξη του Τουρκικού Προξενείου στη Θεσσαλονίκη. Η φιλοξενία της έκθεσης πραγματοποιείται σε συνεργασία με την γκαλερί Donopoulos International Fine Arts.
Γεννημένος το 1922, σχεδόν ταυτόχρονα με τη γέννηση του σύγχρονου τουρκικού δημοκρατικού κράτους, ο Τουρχάν Σελτσζούκ, άρχισε να γίνεται γνωστός στο ευρύτερο κοινό ήδη απ’ το 1941. Με πάθος και όπλο του, την γελοιογραφία, ο πρωτοπόρος δημιουργός, άλλαξε μαζί με τον προκάτοχό του Κεμάλ Ναντίρ, το πρόσωπο της σκιτσογραφίας της εποχής του. Το έργο του, που καλύπτει τα γεγονότα των τελευταίων 60 χρόνων, απ’ τον ΄Β παγκόσμιο πόλεμο έως τις μέρες μας, βαθιά ανθρωποκεντρικό, μιλά για την πάλη του ατόμου για δικαιοσύνη και για κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι χάρτινοι ήρωες του Σελτσούκ, δεν εκπροσωπούν μόνο την τουρκική κοινωνία, αλλά και ολόκληρη την ανθρωπότητα. Οι τουρκικές εφημερίδες αναφέρονται σ’ αυτόν αποκαλώντας τον «η γραμμή που μιλάει». Με αυτήν ακριβώς, την λιτή, γεμάτη νόημα γραμμή, κατάφερε να κερδίσει τον τίτλο του πατέρα της σύγχρονης τουρκικής γελοιογραφίας. Παραλληλίζοντας το έργο του Σελτσούκ με τον λογοτεχνικό θησαυρό του Τσέχοφ, ο γνωστός τούρκος συγγραφέας Γιασάρ Κεμάλ, σημειώνει χαρακτηριστικά: «Ο Τσέχοφ επαναπροσδιόρισε με το στιλ του την αφήγηση. Ο Σελτζούκ κατάφερε το ίδιο μέσα απ’ τη γελοιογραφία και το νέο εκφραστικό του στιλ».
ΒΑΣΙΑ ΠΕΛΕΓΡΑΤΗ: ΜΑΛΑΟΥΙ - Η ζεστή καρδιά της Αφρικής
Στην νοτιοανατολική Αφρική, στα σύνορα ανάμεσα στην Τανζανία, τη Ζάμπια και τη Μοζαμβίκη, εκτείνεται το Μαλάουι, το «ειρηνικό έθνος του Μαλάουι», όπως χαρακτηριστικά αποκαλείται, καθώς σε αντίθεση με πολλές γειτονικές περιοχές, δεν έχει ζήσει πόλεμο εδώ και πολλά χρόνια. Η χώρα εκτείνεται, δυτικά και κατά μήκος της ομώνυμης λίμνης, της τρίτης σε μήκος λίμνης της Αφρικής. Μπορεί οι πολεμικές συρράξεις να προσπέρασαν το Μαλάουι, δεν συνέβη το ίδιο όμως με την απόλυτη φτώχεια και την σαρωτική επέλαση του ιού του AIDS. Μία από τις δέκα πιο φτωχές χώρες του πλανήτη, το Μαλάουι ήρθε το 2005 αντιμέτωπο με μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις υποσιτισμού. Περισσότεροι από 4 εκατομμύρια άνθρωποι - από τα συνολικά 13 εκατομμύρια του πληθυσμού - δοκιμάστηκαν σκληρά από την πείνα και τις αρρώστιες.
Ένα χρόνο αργότερα, το 2006 ο φακός της Βάσιας Πελεγράτη κατέγραψε τη ζωή, σε μια από τις πιο απομονωμένες περιοχές της χώρας, στην περιοχή Chiwamba, εκεί όπου όλα βρίσκονται και κινούνται σε πρωτόγονο στάδιο. Μεγαλειώδης φύση που έρχεται σε αντίθεση με τις συνθήκες ζωής και το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων, ένας λαός πιο κοντά στα ένστικτα και την εσωτερική του φωνή, ένας κόσμος που βρίθει αντιθέσεων ξεπηδά από τον φωτογραφικό φακό της δημιουργού, φέρνοντας την καρδιά του Μαλάουι στο Αντλιοστάσιο, στο Λιμάνι, στο πλαίσιο του 11ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Η έκθεση της Βάσιας Πελεγράτη συνοδεύει το κεντρικό αφιέρωμα της φετινής διοργάνωσης στα αφρικανικά ντοκιμαντέρ.
BABAK SALARI
Παιδιά με ενήλικο βλέμμα, γυναίκες που κοιτούν κατάματα το φακό, πίσω από το βέλο της μπούργκας, ηλικιωμένοι με σκαμμένα, σκληρά πρόσωπα. Το ανθρώπινο πρόσωπο καθοδηγεί τον Μπαμπάκ Σαλαρί, στα ταξίδια του στον κόσμο. Τα βλέμματα όσων συνάντησε αφηγούνται ολόκληρες ιστορίες λαών, βλέμματα που μοιάζουν να ανήκουν σε άλλες εποχές. Σε άσπρο και μαύρο, ο γεννημένος στο Ιράν, πολιτογραφημένος Καναδός Σαλαρί, δημιουργεί εικόνες ασίγαστης δύναμης, με έντονο προσωπικό στίγμα. Οι φωτογραφίες του, που θα φιλοξενηθούν στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στο πλαίσιο του 11ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και με την υποστήριξη της Καναδικής Πρεσβείας στην Ελλάδα, επιχειρούν να σχηματίσουν έναν σύγχρονο ανθρωπογεωγραφικό χάρτη, με βασικούς σταθμούς κομμάτια της Μέσης Ανατολής.
Η σχέση του ίδιου με την ευρύτερη περιοχή, έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στην πορεία του στον χώρο της φωτογραφίας. Ξεκίνησε να φωτογραφίζει ως έφηβος, όταν ακόμα ζούσε με την οικογένειά του στο Ιράν. Οι πολιτικές του πεποιθήσεις όμως τον έφεραν σε ρήξη με την εξουσία και ο Μπαμπάκ Σαλαρί οδηγήθηκε στη φυλακή, σε νεαρή ηλικία. Τρία χρόνια μετά την ισλαμική επανάσταση, ύστερα από έξι μήνες εγκλεισμού του υπό του καθεστώς του Αγιατολάχ Χομεϊνί, ο Σαλαρί, σε ηλικία 21 ετών, εγκατέλειψε το Ιράν, για να αποφύγει περαιτέρω ποινές. Έζησε για ένα χρόνο ως πρόσφυγας στο Πακιστάν, πριν να φτάσει στον Καναδά, όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές του και την πρακτική του στην φωτογραφία. Ο Καναδάς έγινε το σπίτι του, η Μέση Ανατολή όμως δεν έφυγε ποτέ από το επίκεντρο του ενδιαφέροντός του.
Ταξίδεψε από το Αφγανιστάν και την Ιορδανία, έως το Ιράκ και την Παλαιστίνη, αποτυπώνοντας την κρυμμένη αλήθεια που του φανερώθηκε από ανθρώπους που τον ένιωσαν έναν από αυτούς.
Όλες οι εκθέσεις του 11ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης θα διαρκέσουν από τις 13 έως τις 22 Μαρτίου 2009.
