ΑΝΟΙΧΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ
Μία από τις πιο δυναμικές κινηματογραφίες στο χώρο των Βαλκανίων, αυτή της Τουρκίας, παρουσιάστηκε εκτενώς στην ανοιχτή συζήτηση που πραγματοποιήθηκε το μεσημέρι της Παρασκευής 21 Νοεμβρίου, στο πλαίσιο του αφιερώματος στο σύγχρονο τούρκικο σινεμά που πραγματοποιεί το τμήμα Ματιές στα Βαλκάνια.
Τη συζήτηση άνοιξε ο Τούρκος σκηνοθέτης Dervis Zaim με μία αναδρομή στο παρελθόν του τούρκικου κινηματογράφου, από την εποχή των εμπορικών ταινιών της δεκαετίας του '60 και την ανάδυση του πολιτικού σινεμά, με κύριο εκπρόσωπο τον Γιλμάζ Γκιουνέι, έως την σύγχρονη αναγέννηση της τουρκικής παραγωγής, με τις ταινίες της γενιάς του '90 και τις δημιουργίες των νέων ταλαντούχων Τούρκων σκηνοθετών, που ταξιδεύουν στα φεστιβάλ του κόσμου αποσπώντας βραβεία και κερδίζοντας την προτίμηση του κοινού.
Ο Dervis Zaim δήλωσε αισιόδοξος για το μέλλον του κινηματογράφου της χώρας του, δεν παρέλειψε ωστόσο να αναφερθεί στην ελλιπέστατη κρατική οικονομική ενίσχυση των δημιουργών και στην υψηλή φορολογία που εμποδίζει την ανεύρεση ξένων συμπαραγωγών.
Ο Ζήνος Παναγιωτίδης, βασικός διανομέας τούρκικων ταινιών στην Ελλάδα, τόνισε ότι παρ’ όλες τις ιδιαίτερες συνθήκες της τουρκικής πραγματικότητας στον τομέα της παραγωγής ταινιών – μικρή οικονομική ενίσχυση, έλλειψη κινηματογραφικής παιδείας, λογοκρισία - οι Τούρκοι δημιουργοί καταφέρνουν να κάνουν αισθητή την παρουσία τους στο εξωτερικό και να αποσπούν βραβεία σε διεθνή φεστιβάλ κάνοντας το τουρκικό καλλιτεχνικό σινεμά παγκόσμια «μόδα». «Βλέπω από τη μία πλευρά τον τούρκικο κινηματογράφο να ανθεί, να είναι παρών σε όλα τα φεστιβάλ, να βραβεύεται, και από την άλλη την Ελλάδα να είναι απούσα», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Από την πλευρά του, ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φενέκ Μικελίδης χαρακτήρισε ευχάριστο το γεγονός ότι μία κινηματογραφία όπως η τουρκική δίνει σήμερα σημαντικές δημιουργίες, λειτουργώντας ως αντίβαρο στην αμερικανική βιομηχανία. «Η νέα γενιά Τούρκων σκηνοθετών είναι δυναμική και έχει κάτι να πει, φέτος μάλιστα στις Κάννες περιμέναμε να πάρει το Χρυσό Φοίνικα η ταινία του Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν Τρεις πίθηκοι», υπογράμμισε ο κ. Μικελίδης.
Η κριτικός κινηματογράφου και βασική συνεργάτρια του Φεστιβάλ Κωνσταντινούπολης, Alin Tasciyan, χαρακτήρισε τον τούρκικο κινηματογράφο «ατομικό» και όχι εθνικό, αφού ουσιαστικά αποτελείται από αυτόνομες παραγωγές χαμηλού προϋπολογισμού, στις οποίες συνήθως οι ηθοποιοί δεν πληρώνονται ή παίρνουν ένα συμβολικό ποσό. Οι νέοι σκηνοθέτες συχνά δανείζουν τις κάμερες τους, μοιράζονται τους συμπαραγωγούς, συνεργάζονται μεταξύ τους, οι παλιοί και καταξιωμένοι δημιουργοί βοηθούν να αναδειχθούν οι νέοι συνάδελφοί τους. « Με το πραξικόπημα του '86 η κινηματογραφική παραγωγή σταμάτησε, όλοι έλεγαν ότι το τούρκικο σινεμά είχε πεθάνει. Η γενιά της δεκαετίας του '90 αντέδρασε στην ιδέα αυτή και έδειξε ότι ακόμη και με λίγα χρήματα υπάρχει τρόπος να εκφραστείς. Λειτούργησαν σαν αυτόνομοι, αντάρτες μαχητές που τα έβαλαν με τη λογοκρισία και πήγαν ενάντια στο ρεύμα και τις εμπορικές προτιμήσεις του κοινού», επεσήμανε η κ. Tasciyan, για να προσθέσει ότι η αναγέννηση αυτή του τούρκικου σινεμά οδήγησε στη δημιουργία μιας νέας γενιάς κριτικών και διανομέων στη γείτονα χώρα. Εξακολουθούν ωστόσο να υπάρχουν προβλήματα στην εγχώρια διανομή που κατακλύζεται από ταινίες του εμπορικού κινηματογράφου, ο οποίος γνωρίζει επίσης άνθιση στην Τουρκία τα τελευταία χρόνια. «Ξαφνικά, στα μέσα της δεκαετίας του '90, δημιουργήθηκε στην Τουρκία μία κινηματογραφική ατμόσφαιρα, οι ταινίες γίνονταν όλο και καλύτερες και τώρα ο κάθε σκηνοθέτης έχει τη δικιά του γλώσσα», είπε χαρακτηριστικά η Alin Tasciyan.
Παίρνοντας το λόγο, ο Τούρκος κριτικός κινηματογράφου Necati Sonmez χαρακτήρισε τη χρονιά που πέρασε εκπληκτική για την τουρκική κινηματογραφία, όσον αφορά στον αριθμό των ταινιών που ταξίδεψαν στα φεστιβάλ και τα βραβεία που απέσπασαν. «Νέοι σκηνοθέτες με την πρώτη τους ταινία συνυπήρξαν σε μεγάλα φεστιβάλ με τους καθιερωμένους της γενιά του '90», τόνισε ο κ. Sonmez και δήλωσε πως η νέα γενιά σκηνοθετών είναι πιο τυχερή καθώς μπορεί πλέον να αποσπάσει μία, έστω και μικρή, οικονομική ενίσχυση από το κράτος και ξέρει πως να δικτυωθεί με τους συμπαραγωγούς.
