MASTERCLASS ΓΟΥΣΤΑΒΟ ΣΑΝΤΑΟΛΑΓΙΑ
Για τον ιδιαίτερο τρόπο που προσεγγίζει μουσικά τις κινηματογραφικές ταινίες, για τη ζωή του και πώς μπήκε στη μουσική βιομηχανία, αλλά και για δύο νέες ταινίες στις οποίες θα γράψει μουσική, μίλησε ο βραβευμένος με δύο Όσκαρ Μουσικής, αργεντινός συνθέτης Γουστάβο Σανταολάγια, στο masterclass που έδωσε την Παρασκευή 21 Νοεμβρίου, παρουσία του προέδρου του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Γιώργου Χωραφά, της διευθύντριάς του, Δέσποινας Μουζάκη και εκπροσώπων του καλλιτεχνικού χώρου, ανάμεσά στους οποίους ο σκηνοθέτης Τάσος Μπουλμέτης και η τραγουδίστρια Δήμητρα Γαλάνη.
Η Δέσποινα Μουζάκη χαρακτήρισε τον Γουστάβο Σανταολάγια ως τον σημαντικότερο μουσικοσυνθέτη της Αργεντινής: «Ο Γουστάβο Σανταολάγια κάνει επιτυχίες με θαυμαστή ευκολία. Γεμίζει στάδια και συναυλιακούς χώρους, ντύνει με τη μουσική του ορισμένες από τις αξέχαστες ταινίες των τελευταίων χρόνων, όπως το Βαβέλ, τα Ημερολόγια Μοτοσικλέτας, το Brokeback Mountain, τα 21 γραμμάρια. Ο Γουστάβο είναι ένας συνθέτης που συνεχίζει να δουλεύει με πάθος και θέρμη έχοντας ανάγκη να χαρίσει σ' εμάς τη μουσική που έχει κρυμμένη μέσα του».
Ανοίγοντας το masterclass, ο Γουστάβο Σανταολάγια, μίλησε για τις επιλογές που έκανε στη ζωή του από μικρή ηλικία και καθόρισαν την εξέλιξη του στον χώρο της μουσικής, της παραγωγής και της σύνθεσης, αποκαλύπτοντας στο κοινό ότι ποτέ δεν κατάφερε να διαβάσει ή να γράψει μουσική σε παρτιτούρες: «Στα 10 μου χρόνια η καθηγήτρια μουσικής που είχα, τα παράτησε λέγοντας στη μητέρα μου ότι έχω πολύ καλό μουσικό αυτί, αλλά δεν ίσχυε το ίδιο για τη μουσική θεωρία. Από τότε άρχισα να γράφω τα δικά μου τραγούδια φτιάχνοντας μικρά συγκροτήματα. Στη ζωή μου η μουσική είχε μεγάλη σχέση με τις πνευματικές μου αναζητήσεις. Στράφηκα στις ανατολίτικες θρησκείες και πέρασα ένα διάστημα σε κοινόβιο. Ήξερα όμως ότι ήθελα να αφιερώσω τη ζωή μου στη μουσική».
Η τεταμένη πολιτική κατάσταση στην Αργεντινή και οι προσωπικές του αναζητήσεις οδήγησαν τον Γουστάβο Σανταολάγια να εγκαταλείψει την πατρίδα του το 1978. Μετακομίζοντας στο Λος Αντζελες ξεκίνησε να εργάζεται στη μουσική βιομηχανία ως παραγωγός. Στη συνέχεια ξεκίνησε τη δισκογραφική του εταιρεία πετυχαίνοντας την αναγνώριση που ήθελε, ενώ παράλληλα ηχογραφούσε τη μουσική που έγραφε για προσωπική του χρήση. Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία, την οποία «έντυσε» με μουσική του, ήταν το She Dances Alone (1981) του Ρόμπερτ Ντόρνχελμ. «Μου αρέσει να γράφω τη μουσική πρώτα με βάση το σενάριο και τις συζητήσεις που κάνω με τον σκηνοθέτη και όχι αφού έχει γυριστεί η ταινία. Από τις εντυπώσεις που αποκομίζω γράφω στην αρχή μια μελωδία και σταδιακά μου βγαίνει όλη η σύνθεση. Αφού δω την ταινία μπορεί να επιμηκύνω ή να μειώσω ορισμένα κομμάτια, όπως έκανα στο Brokeback Mountain. Παίζω μουσική με όργανα που πολλές φορές δεν γνωρίζω όπως το oύτι (Βαβέλ), διότι η απειρία μου με οδηγεί στο να ανακαλύψω διαφορετικό τρόπο παιξίματος από τον συνηθισμένο και διαφορετικό ύφος», σημείωσε χαρακτηριστικά ο συνθέτης.
Μιλώντας για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε στη σύνθεση της μουσικής για την ταινία Βαβέλ, ο Γουστάβο Σανταολάγια υπογράμμισε: «Έπρεπε να βρούμε μια μουσική που να συνδέει τους τρεις διαφορετικούς γεωγραφικούς τόπους. Δεν μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε παραδοσιακή μουσική από την κάθε περιοχή γιατί δεν θέλαμε η ταινία να μοιάζει με ντοκιμαντέρ. Το ούτι μας βοήθησε σε αυτή την περίπτωση και μας άφησε περιθώρια για “παιχνίδι”».
Για τον Γουστάβο Σανταολάγια, η μουσική πρέπει να χρησιμοποιείται με φειδώ καθώς μπορεί να καταστρέψει ή να βελτιώσει μια σκηνή: «Δεν μου αρέσουν οι ταινίες που η μουσική παίζει συνεχώς από την αρχή έως το τέλος τους. Η χρήση των παύσεων στη μουσική μιας ταινίας είναι εξαιρετικά σημαντική καθώς οι σιωπές “τραβούν” τον θεατή μέσα στην ταινία», εξήγησε.
Για τη μουσική του ντοκιμαντέρ Cafe De Los Maestros, το οποίο προβάλλεται στο 49ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και φέρει την υπογραφή του, ο Γουστάβο Σανταολάγια επισήμανε: «Στην Αργεντινή το τάνγκο ήταν παντού. Ο πατέρας μου το τραγουδούσε κάθε πρωί, το ακούγαμε στα ραδιόφωνα, είναι στα γονίδια μου. Σεβόμουν πάντα αυτή τη μουσική, η οποία είναι ταυτοχρόνως λαϊκή, αλλά τόσο περίπλοκη μουσικά. Ήξερα ότι κάποια στιγμή στη ζωή μου θα παραδινόμουν στη μαγεία του. Ένιωθα σαν να με περίμενε. Πολλοί παρομοιάζουν το Cafe De Los Maestros με το Buena Vista Social Club, το οποίο και λατρεύω, όμως έχουν πολλές διαφορές μεταξύ τους».
Απαντώντας στις ερωτήσεις του κοινού, σχετικά με το κινηματογραφικό κατεστημένο, τις δυσκολίες που συνάντησε σ’ αυτό ως συνθέτης, αλλά και το τι σημαίνουν γι αυτόν τα Όσκαρ που έχει κερδίσει, ο Γουστάβο Σανταολάγια, είπε: «Ορισμένοι προσπαθούσαν να με μειώσουν και να με απορρίψουν. Σχολίαζαν το γεγονός ότι δεν μπορώ να διαβάσω ή να γράψω μουσική. Τα βραβεία που πήρα όλα αυτά τα χρόνια είναι μια αναγνώριση για το έργο μου. Το Όσκαρ για το Brokeback Mountain ήταν μια αναγνώριση, ενώ το δεύτερο για το Βαβέλ ήταν μια επιβεβαίωση της μουσικής μου, η οποία ήταν λιτή χρησιμοποιώντας λίγα όργανα».
Ο Γουστάβο Σανταολάγια αποκάλυψε ότι αυτή την περίοδο γράφει μουσική για δύο νέες ταινίες, το Biutiful του Αλεχάντρο Γκονζάλες Ινιαρίτου (Βαβέλ, 21 γραμμάρια) και το On the Road του Βάλτερ Σάλες (Ημερολόγια Μοτοσικλέτας), βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Τζακ Κέρουακ. «Το Biutiful αφηγείται μια πανανθρώπινη ιστορία, η οποία γυρίζεται στη Βαρκελώνη, με θέμα, τρεις εθνότητες: κινέζους, ισπανούς και αφρικανούς. Πήγα στη Βαρκελώνη και άρχισα να ηχογραφώ κινέζους μουσικούς, αφρικανούς και τσιγγάνους, οι οποίοι έπαιζαν gospel. Ήταν απίστευτο. Συλλέγω αυτά τα στοιχεία, πηγαίνω και στις γειτονιές που θα γίνουν τα γυρίσματα και με κάποιον τρόπο όλα αυτά θα αποτυπωθούν στην ταινία. Από την άλλη για το On the Road, η πρόκληση είναι μεγάλη. Είναι ένα δύσκολο εγχείρημα καθώς η beat γενιά άκουγε πολύ μουσική και συγκεκριμένα τζαζ, όπως αυτή που έπαιζε ο Τσάρλι Πάρκερ».
Κλείνοντας το masterclass, με τον δικό του μοναδικό τρόπο, ο Γουστάβο Σανταολάγια έπαιξε μουσική από τις ταινίες Brokeback Mountain και Βαβέλ.
