Σε μια ξεχωριστή βραδιά που έλαβε χώρα το Σάββατο 2 Μαρτίου 2019 στο Ολύμπιον, το 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης απένειμε τον Χρυσό Αλέξανδρο στον ελληνικής καταγωγής αμερικανό σκηνοθέτη Λούι Ψυχογιό, επίσημο προσκεκλημένο της φετινής διοργάνωσης, για την προσφορά του στον κινηματογράφο. Ο δημιουργός βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη και με την αφορμή της carte blanche που του έχει δώσει φέτος το Φεστιβάλ για να επιλέξει δέκα αγαπημένα του ντοκιμαντέρ και να τα παρουσιάσει στο κοινό. Μετά την τιμητική εκδήλωση και την απονομή, οι θεατές είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν σε ειδική προβολή το βραβευμένο με Όσκαρ ντοκιμαντέρ του Λούι Ψυχογιού Ο όρμος (2009), το οποίο καταγράφει την μαζική εξόντωση δελφινιών στην Ιαπωνία, ενώ ακολούθησε συζήτηση με τον σκηνοθέτη.
Απονομή Χρυσού Αλέξανδρου στον Λούι Ψυχογιό
Σε μια ξεχωριστή βραδιά που έλαβε χώρα το Σάββατο 2 Μαρτίου 2019 στο Ολύμπιον, το 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης απένειμε τον Χρυσό Αλέξανδρο στον ελληνικής καταγωγής αμερικανό σκηνοθέτη Λούι Ψυχογιό, επίσημο προσκεκλημένο της φετινής διοργάνωσης, για την προσφορά του στον κινηματογράφο. Ο δημιουργός βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη και με την αφορμή της carte blanche που του έχει δώσει φέτος το Φεστιβάλ για να επιλέξει δέκα αγαπημένα του ντοκιμαντέρ και να τα παρουσιάσει στο κοινό. Μετά την τιμητική εκδήλωση και την απονομή, οι θεατές είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν σε ειδική προβολή το βραβευμένο με Όσκαρ ντοκιμαντέρ του Λούι Ψυχογιού Ο όρμος (2009), το οποίο καταγράφει την μαζική εξόντωση δελφινιών στην Ιαπωνία, ενώ ακολούθησε συζήτηση με τον σκηνοθέτη.
Χαιρετίζοντας την εκδήλωση, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ορέστης Ανδρεαδάκης προλόγισε τον εκλεκτό προσκεκλημένο, αναφερόμενος παράλληλα στη δουλειά του ως φωτογράφου στους Times και το National Geographic, αλλά και στην ίδρυση του Συλλόγου Προστασίας των Ωκεανών (Oceanic Preservation Society), ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού που έχει ως στόχο την ενημέρωση, την ευαισθητοποίηση και την παρακίνηση σε αλλαγή σε ό,τι αφορά στους ωκεανούς του κόσμου μας. Ο κ. Ανδρεαδάκης δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στο Όσκαρ καλύτερου ντοκιμαντέρ που απέσπασε ο Όρμος, αλλά και στα 38 συνολικά βραβεία που κέρδισε το συγκεκριμένο φιλμ ανά τον κόσμο. «Η αγάπη για το αντικείμενό του και η αφοσίωση του Λούι Ψυχογιού στην καλλιτεχνική δημιουργία αποτελεί παράδειγμα για όλους εμάς», συμπλήρωσε ο κ. Ανδρεαδάκης.
Την σκυτάλη στη συνέχεια πήρε ο διευθυντής φωτογραφίας και πρόεδρος του Δ.Σ. του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Γιώργος Αρβανίτης, ο οποίος συνεχάρη τον Λούι Ψυχογιό και είπε: «Είναι μεγάλη χαρά και τιμή μας να έχουμε κοντά μας στο φετινό φεστιβάλ τον Λούι Ψυχογιό. Είναι ένας πολυπράγμων δημιουργός που έχει προσφέρει πραγματικά τόσα πολλά στην ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση του κοινού σε θέματα περιβάλλοντος, μέσα από τα ντοκιμαντέρ και τις φωτογραφίες του. Τον καλωσορίζουμε θερμά στο Φεστιβάλ μας και του απονέμουμε τιμητικά τον Χρυσό Αλέξανδρο για την προσφορά του στον κινηματογράφο».
Αμέσως μετά προβλήθηκε το ντοκιμαντέρ Ο όρμος και ο Λούι Ψυχογιός συζήτησε με τους θεατές. Αρχικά, ο ίδιος εκμυστηρεύτηκε ότι προτού ξεκινήσει να σκηνοθετεί, δεν ένιωθε την επιθυμία να κάνει ταινίες, αλλά ένιωθε την ανάγκη να αλλάξει τον κόσμο. Και τελικά με αυτήν του την ταινία το κατάφερε. «Πριν την προβολή του Όρμου, 23.000 δελφίνια θανατώνονταν στην περιοχή Ταϊτζί της Ιαπωνίας και καταναλώνονταν από τους πολίτες της χώρας. Μετά το φιλμ, η κατανάλωση του κρέατος δελφινιού μειώθηκε κατά 93%. Αυτό είναι ένα τρανό παράδειγμα ότι οι ταινίες μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο», τόνισε σχετικά.
Σε ερώτηση του συντονιστή της συζήτησης, υπεύθυνου προγράμματος του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Γιώργου Κρασσακόπουλου, για το ποια ήταν η πιο συγκλονιστική στιγμή της παραγωγής του ντοκιμαντέρ, ο Λούι Ψυχογιός αναφέρθηκε σε ένα συγκεκριμένο περιστατικό που έζησε, μια «θεϊκή παρέμβαση», όπως την χαρακτήρισε. Όπως αφηγήθηκε ο σκηνοθέτης, συνταξίδεψε για εννιά ολόκληρες ώρες δίπλα στον πρόεδρο της Επιτροπής Αλιείας της Ιαπωνίας, αυτόν που η ταινία του θεωρεί έναν από τους βασικούς υπεύθυνους της κτηνωδίας της θανάτωσης των δελφινιών. Κάποια στιγμή, μιλώντας μαζί του, και αφού του παρέθεσε στοιχεία ότι το κρέας των δελφινιών περιέχει τοξικές ποσότητες υδραργύρου, ο συνομιλητής του απάντησε ότι αυτός είναι υπεύθυνος μόνο για να παρέχει φαγητό στο λαό της Ιαπωνίας και ότι η ασφάλεια αυτής της τροφής δεν ήταν δική του αρμοδιότητα. Βασισμένος σε αυτήν την ιστορία, ο Λούι Ψυχογιός υποστήριξε ότι δεν μπορούμε διαρκώς να αποποιούμαστε τις ατομικές μας ευθύνες απέναντι στην σωτηρία του ίδιου μας του πλανήτη. «Μολύνουμε τους ωκεανούς μας, υπεραλιεύουμε και το χρεώνουμε στις φάλαινες, οδηγούμε τη Γη στο χείλος της καταστροφής. Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι διαρκώς συρρικνώνονται κι αυτό είναι ένα κακό σημάδι που προηγείται ενός μαζικού αφανισμού. Και παρόλα αυτά, δεν μπορούμε να κοιτάξουμε μέσα μας, να βρούμε τα λάθη μας. Αυτό που θέλω να κάνω εγώ είναι να δώσω στο θεατή να καταλάβει ότι όλοι μας είμαστε υπεύθυνοι γι’ αυτό που συμβαίνει. Ο ρόλος μας είναι να προσέχουμε και να φροντίζουμε αυτόν τον πλανήτη. Ονομαστήκαμε «Homo Sapiens» («σοφός άνθρωπος») για κάποιον λόγο. Πρέπει να δικαιολογήσουμε επιτέλους αυτόν τον τίτλο», σχολίασε χαρακτηριστικά.
Στη συνέχεια, ο Λούι Ψυχογιός υπογράμμισε ότι η ακτιβιστική του δράση για την προστασία του περιβάλλοντος συνεχίζεται αδιάκοπα. Αναφέρθηκε στο γεγονός ότι κάθε χρόνο 100.000 καρχαρίες θανατώνονται μόνο για τα πτερύγιά τους, τα οποία χρησιμοποιούνται στην ιατρική της Ανατολής. Όμως, μέσω του αγώνα του ιδίου και άλλων δημιουργών και μέσα από τη συγκέντρωση υπογραφών, η πολυεθνική εταιρία μεταφορών FEDEX πείστηκε να μην αποστέλλει πλέον πτερύγια καρχαριών, μειώνοντας έτσι δραστικά το εμπόριό τους. Ο κ. Ψυχογιός υποστήριξε επίσης ότι ο αντίκτυπος του Όρμου ήταν τόσο μεγάλος που κατάφερε να εγείρει αντιδράσεις και από τους ίδιους τους πολίτες της Ιαπωνίας, φτάνοντας μέχρι και τον πρωθυπουργό της χώρας. «Συνεχίζουμε να δουλεύουμε σκληρά γι’ αυτούς τους στόχους. Έχουμε τον Σύλλογο Προστασίας των Ωκεανών και προσπαθούμε να ξεκινήσουμε μικρά κινήματα. Επίσης θα γυρίσουμε και μια σειρά έξι επεισοδίων που αφορά στην αιχμαλωσία της φάλαινας όρκα στην Ιαπωνία. Από την άλλη, ωστόσο, τα μέτρα ασφαλείας στον όρμο του Ταϊτζί είναι ακόμη ισχυρότερα και οι σφαγές δυστυχώς ακόμη συμβαίνουν. Αλλά ο ακτιβισμός είναι πιο δυνατός. Η αλλαγή μπορεί να συμβεί, το πιστεύω βαθιά. Είμαστε πολύ δυνατοί όλοι μας, απλώς δεν το ξέρουμε. Εγώ από την πλευρά μου, δεν θέλω απλώς να κάνω ταινίες, αλλά να ξεκινώ κινήματα. Κινήματα που θα αλλάξουν τα μυαλά και τις συνειδήσεις. Που θα αλλάξουν τον κόσμο», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Στο τελευταίο σκέλος της συζήτησης, ο κ. Ψυχογιός απάντησε σε ερωτήσεις του κοινού, καταθέτοντας αρχικά την άποψή του σε σχέση με την χορτοφαγία και τον βιγκανισμό. Αφού υποστήριξε ότι ο άνθρωπος δεν έχει ανάγκη την κατανάλωση ζωικών προϊόντων, εφόσον ούτε πιο δυνατό ούτε πιο ακμαίο τον κάνουν -«όλα αυτά είναι ένας μύθος που εξυπηρετεί εμπορικούς σκοπούς», τόνισε σχετικά-, αναφέρθηκε στην ταινία του Game Changers, η οποία πραγματεύεται ένα αντίστοιχο θέμα, καταλήγοντας ότι ο καθένας από εμάς μπορεί να σώσει 5.200 ζώα μην τρώγοντας κρέας. «Εάν θέλεις να αλλάξεις τον κόσμο, άλλαξε πρώτα αυτό που βρίσκεται στο πιάτο σου», επισήμανε ο κ. Ψυχογιός.
Μιλώντας για τις δυσκολίες που συνάντησε κατά τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ Ο όρμος, ο κ. Ψυχογιός είπε ότι προφανώς φοβόταν, αλλά ένιωθε και μια βαθιά ανάγκη να κάνει ό,τι τελικά έκανε. «Η κινηματογράφηση είναι φωτογραφία 24 φορές το δευτερόλεπτο. Όμως εδώ έπρεπε να κάνω τα πάντα ομαδικά, όχι όπως όταν ήμουν φωτογράφος στο National Geographic. Έπρεπε να γυρίσουμε ένα φιλμ συγκλονιστικό, συναρπαστικό, ίσως και διασκεδαστικό. Ο απώτερος σκοπός μας όμως ήταν να προκαλέσουμε αλλαγή στις συνειδήσεις των θεατών. Αυτό τελικά καθορίζει για εμάς την επιτυχία του όλου εγχειρήματος. Όταν ολοκληρώθηκε η ταινία, στείλαμε 3.444 κόπιες σε όλους τους κατοίκους του Ταϊτζί στην Ιαπωνία. Δεν ξέρω τελικά πόσοι από αυτούς είδαν το ντοκιμαντέρ, αλλά εάν το είδαν έστω και δύο άτομα, είναι αρκετό. Όπως είχε πει και ο βρετανός ποιητής Ουίλιαμ Μπλέικ ‘’δες τον κόσμο σαν έναν κόκκο άμμου’’. Κάπως έτσι λοιπόν και μόνο με δύο ανθρώπους μπορείς τελικά να αλλάξεις τον κόσμο», κατέληξε ο κ. Ψυχογιός.
