18ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης –
Εικόνες του 21ου Αιώνα
11-20 Μαρτίου 2016
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ
Ο ΑΣΚΟΣ ΤΟΥ ΑΙΟΛΟΥ / ΟΝΕΙΡΟ ΖΩΗΣ /
SOLITAIRE OU SOLIDAIRE? ΜΟΝΟΣ Ή ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΟΣ;
Εικόνες του 21ου Αιώνα
11-20 Μαρτίου 2016
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ
Ο ΑΣΚΟΣ ΤΟΥ ΑΙΟΛΟΥ / ΟΝΕΙΡΟ ΖΩΗΣ /
SOLITAIRE OU SOLIDAIRE? ΜΟΝΟΣ Ή ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΟΣ;
Συνέντευξη Τύπου παραχώρησαν την Τετάρτη 16 Μαρτίου 2016, στο πλαίσιο του 18ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, οι σκηνοθέτες Νασίμ Αλάτρας (Ο ασκός του Αιόλου), Μορτέζα Τζαφαρί (Όνειρο ζωής) και Χρύσα Τζελέπη και Σταυρούλα Πουλημένη, από την ομάδα σκηνοθετών του ντοκιμαντέρ Solitaire ou Solidaire? Μόνος ή αλληλέγγυος;, το οποίο υπογράφουν μαζί με τους Ειρήνη Καραγκιοζίδου, Άκη Κερσανίδη, Αιμιλία Κουγιουμτζόγλου και Κική Μουστακίδου.
Αρχικά το λόγο πήρε ο Νασίμ Αλάτρας, το ντοκιμαντέρ του οποίου Ο ασκός του Αιόλου έχει θέμα τις ανεμογεννήτριες στην Ελλάδα. Ο σκηνοθέτης αναφέρθηκε στο πώς προέκυψε η ταινία, λέγοντας ότι σε μια επίσκεψή του στην Κεφαλλονιά πρόσεξε τις ανεμογεννήτριες που υπήρχαν στο βουνό, χωρίς να γνωρίζει τι ακριβώς είναι. «Θέλησα να πάω να τις δω από κοντά για να μάθω τι είναι, γιατί αγαπώ το βουνό, καθώς γεννήθηκα και μεγάλωσα σε αυτό. Όταν λοιπόν πήγα και τις είδα, κατάλαβα ότι ο κόσμος αξίζει να γνωρίζει την πραγματική εικόνα τους από κοντά και δεν πρέπει να μένει με την μακρινή άποψη που μπορεί να φαίνεται όμορφη σαν μια εικαστική παρέμβαση, αλλά να συνειδητοποιήσει τις πραγματικές διαστάσεις του θέματος. Έτσι ξεκίνησε η έρευνα, ενώ στη συνέχεια ήρθα σε επαφή με τους συναδέλφους από την ομάδα παραγωγής και μπορέσαμε χωρίς καμία χρηματοδότηση να ανταποκριθούμε σε αυτή τη μεγάλη έρευνα». Ο ίδιος, μιλώντας για τις πολιτικές αιολικής ενέργειας, είπε: «Όταν ψάχναμε ποιοι εγκαθιστούν αυτές τις ανεμογεννήτριες, βρίσκαμε μικρές εταιρείες. Ερευνώντας όμως περισσότερο γι’ αυτές, καταλήξαμε ότι έχουν κοινά πρόσωπα / διευθυντικά στελέχη με στελέχη και με πρόσωπα που βρίσκονται σε μεγάλους ομίλους, αυτούς που λέμε “εργολάβους του έθνους”. Είναι 5-6 όμιλοι που φτιάχνουν μικρές θυγατρικές σε κάθε περιοχή, παίρνουν άδεια και επιδότηση, φέρνουν τις ανεμογεννήτριες από το εξωτερικό, όπως π.χ. από τη Γερμανία ή τη Δανία, και τις τοποθετούν στα βουνά χωρίς να τους ενδιαφέρει το μετά, δηλαδή τι πρέπει να παράγουν και τι πρέπει να είναι. Στο ντοκιμαντέρ καταγράφεται και η άποψη των ανθρώπων που, αν δεν είχαν κάνει πολλές προσφυγές εδώ και είκοσι χρόνια για να σταματήσουν αυτές τις εταιρείες, οι ανεμογεννήτριες θα είχαν εγκατασταθεί σε πολλές κορυφές της Ελλάδας». Ο Νασίμ Αλάτρας σχολίασε την άγνοια του κοινού όσον αφορά στην αιολική ενέργεια: «Συναντήσαμε ανθρώπους που πίστευαν ότι το ρεύμα που έχουν στο σπίτι τους έρχεται απευθείας από τις ανεμογεννήτριες. Αυτό είναι ένα ψέμα που προωθούν σκόπιμα οι εταιρείες, ότι δηλαδή πρόκειται για φτηνό και καθαρό ρεύμα. Το κοινό όμως δε γνωρίζει ότι το ρεύμα παράγεται όταν φυσάει και μάλιστα υπό τις κατάλληλες συνθήκες και ότι το παραγόμενο ρεύμα που διοχετεύεται στο δίκτυο είναι μεταβλητό, οπότε χρειάζεται να σταθεροποιηθεί. Όσο περισσότερο ρεύμα παράγεται από τις ανεμογεννήτριες λοιπόν, τόσο πιο πολλοί συμβατικοί σταθμοί λιγνίτη χρειάζονται για να σταθεροποιηθεί και να περάσει ομαλά στο δίκτυο». Ο ίδιος πρόσθεσε: «Το θέμα της ενέργειας είναι τεράστιο, είναι κλειδί για την επιβίωση κάθε κοινωνίας και κάθε κράτους, γι’ αυτό και το κρατούν μακριά από το δημόσιο διάλογο. Ξέραμε ότι το θέμα θα ενοχλήσει, αλλά το προσεγγίσαμε για να ενημερωθούν οι πολίτες σφαιρικά και αντικειμενικά».
Στη συνέχεια, το λόγο πήραν οι σκηνοθέτιδες Χρύσα Τζελέπη και Σταυρούλα Πουλημένη, εκ μέρους της ομάδας δημιουργών του ντοκιμαντέρ Solitaire ou Solidaire? Μόνος ή αλληλέγγυος;. Η ταινία καταγράφει τη δράση του Κοινωνικού Ιατρείου Αλληλεγγύης στη Θεσσαλονίκη, που ξεκίνησε το 2011 με αφορμή την απεργία πείνας 300 μεταναστών. «Για να στηρίξουν τον αγώνα των μεταναστών, οι γιατροί δημιούργησαν κοινωνικό ιατρείο και φαρμακείο, το οποίο αρχικά θα βοηθούσε τους μετανάστες, αλλά σταδιακά επεκτάθηκε και στους ανθρώπους που έμειναν ανασφάλιστοι και χωρίς υγειονομική περίθαλψη. Συγκεκριμένα, περίπου 3.000.000 άνθρωποι έμειναν τα τελευταία χρόνια εκτός του Εθνικού Συστήματος Υγείας», τόνισε η κ. Πουλημένη. Από την πλευρά της, η κ. Τζελέπη πρόσθεσε: «Έχει ενδιαφέρον στα χρόνια που παρακολουθήσαμε το Κοινωνικό Ιατρείο το πώς άλλαξαν οι αποδέκτες της βοήθειας που προσφέρει. Ενώ ξεκίνησε από τους μετανάστες, που ήταν οι “αόρατοι άνθρωποι”, χωρίς χαρτιά, και άρα αποκλείονταν από τη δημόσια υγεία, πώς σιγά σιγά στη διάρκεια της κρίσης άρχισαν οι Έλληνες άνεργοι και οι ανασφάλιστοι να έχουν την ανάγκη αυτής της δομής αλληλεγγύης. Το ερώτημα που διατρέχει την ταινία είναι πότε αυτές οι δομές αλληλεγγύης θα πρέπει να σταματήσουν να υπάρχουν, γιατί υποκαθιστούν μερικώς το κράτος, γεγονός που δεν είναι σωστό. Και νομίζω ότι δίνουμε την απάντηση, γιατί σήμερα με όλες τις ροές προσφύγων θεωρώ ότι θα συνεχίσουν να υπάρχουν για πολλά χρόνια».
Απαντώντας στο ερώτημα κατά πόσο εύκολος είναι ο αγώνας του κοινωνικού ιατρείου, η κ. Πουλημένη σημείωσε: «Αυτό που συνέβη μέσα σε λίγα χρόνια είναι καταπληκτικό, πώς δηλαδή από μια ομάδα 15 ατόμων συγκεντρώθηκαν 200 άνθρωποι από το χώρο της υγείας και όχι μόνο, καταφέρνοντας να λειτουργήσουν μια δομή, με τα φάρμακα να μαζεύονται από απλούς πολίτες. Το ΚΙΑ δεν στηρίζεται ούτε από το κράτος, ούτε από την Ευρώπη ούτε από κάποια ΜΚΟ, η χρηματοδότησή του είναι αποκλειστικά κοινωνικού χαρακτήρα». Η κ. Όσο για το αν η αλληλεγγύη είναι ικανή να προκαλέσει αλλαγές που θα διαμορφώσουν το σύστημα, όπως είπε η κ. Τζελέπη, «αυτό κάνει, δηλαδή με έναν τρόπο εναντιωνόμαστε στο σύστημα. Πίσω από το ΚΙΑ υπάρχει μια ολόκληρη πρόταση για την πρωτοβάθμια Υγεία και αυτό είναι πολιτική. Ότι πρέπει να υπάρχουν σε όλες τις γειτονιές ιατρεία, να έχουν πρόσβαση όλοι οι άνθρωποι σε αυτά ισότιμα, να μην υπάρχουν κοινωνικές τάξεις ακόμα και για την πρόσβαση στην υγεία, αλλά ούτε ιεραρχίες μέσα στα νοσοκομεία: όλοι είμαστε ίδιοι, γιατροί, ασθενείς, νοσηλευτές».
Το ντοκιμαντέρ Όνειρο ζωής του Μορτέζα Τζαφαρί παρακολουθεί το κύμα προσφύγων από τη Μυτιλήνη μέχρι την Ειδομένη και τα Διαβατά. Όπως είπε ο σκηνοθέτης, άρχισε τα γυρίσματα λίγο μετά τον Αύγουστο του 2015 και βρέθηκε δύο φορές στη Λέσβο, όπου οι συνθήκες ήταν εξαιρετικά δυσμενείς. «Ο καιρός ήταν δύσκολος, με πολλές βροχές, βλέπαμε τις βάρκες να κινδυνεύουν να ανατραπούν, ενώ είδαμε και περιστατικά που δείχνουν την εκμετάλλευση του προσφυγικού, όπως π.χ. μια καταδίωξη, μια επικίνδυνη σκηνή ομηρίας κοντά στα τουρκικά παράλια», εξήγησε ο κ. Τζαφαρί. Σε ερώτηση για το αν είναι αισιόδοξος ή απαισιόδοξος, με δεδομένο ότι οι πρόσφυγες μιλούν για μια θανάσιμη διαδρομή που άξιζε τον κόπο, αλλά και με βάση τη δική του προσωπική διαδρομή, ο ιρανικής καταγωγής σκηνοθέτης σχολίασε: «Έζησα αυτή τη διαδικασία πριν από οκτώ χρόνια και ήθελα να αποτυπωθούν στην ταινία όλοι οι κίνδυνοι αυτού του εγχειρήματος. Όλη μου η προσπάθεια επικεντρώθηκε στην καλύτερη και ξεκάθαρη απεικόνιση της πραγματικότητας, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η δικιά μου θέση, ώστε να μπορούν να κριθούν από τους θεατές και όχι από μένα». Αναφερόμενος στο τι θα απαντούσε εκ μέρους των μεταναστών στην άγνοια και το φόβο της Ευρώπης, ο σκηνοθέτης σημείωσε ότι στην ταινία προσπάθησε να έρθει κοντά με τους πρόσφυγες, να επικοινωνήσει μαζί τους στα αραβικά και τα φαρσί και αυτό που του έλεγαν είναι ότι “αν η Ευρώπη ήθελε να μας βοηθήσει, γιατί αφήνει τόσα περιθώρια κινδύνων και δε μας διευκολύνει από την Τουρκία ακόμα;” Οι άνθρωποι αυτοί αμφιβάλλουν για τη θετική διάθεση και πρόθεση των ευρωπαϊκών χωρών, που βοηθούν κατά το δοκούν».
Σε ερώτηση που τέθηκε από το κοινό σχετικά με το θέμα των ανθρώπων που αφήνουν την πατρίδα τους, ο Μορτέζα Τζαφαρί απάντησε ότι δεν θέλει να τους κρίνει, ότι προτεραιότητά τους είναι να σώσουν τη ζωή τους και ότι όποιος αγαπάει την πατρίδα του μπορεί να τη βοηθήσει από διάφορα μέρη με διάφορους τρόπους. Στην ίδια ερώτηση θέλησε να απαντήσει και ο Νασίμ Αλάτρας, ο οποίος συμπλήρωσε ότι σε κατάσταση πολέμου οι γονείς θέτουν πάντα ως πρώτη τους προτεραιότητα την ασφάλεια των παιδιών τους και είναι δικαίωμά τους. «Η πατρίδα δεν είναι οι πέτρες και το χώμα. Την πατρίδα όπου πας την έχεις μέσα σου. Κι εγώ είμαι πρόσφυγας και την πατρίδα μου την έχω μέσα μου», είπε χαρακτηριστικά.
