«Αποστολή της τέχνης είναι να ανοίξει τα μάτια των ανθρώπων»
Με την ευκαιρία του αφιερώματος στο έργο του, στο πλαίσιο του 6ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ – Εικόνες του 21ου Αιώνα, ο σπουδαίος Σουηδός δημιουργός ντοκιμαντέρ Stefan Jarl παραχώρησε την Πέμπτη 18 Μαρτίου συνέντευξη Τύπου, όπου μίλησε, μεταξύ άλλων, για την τέχνη του ντοκιμαντέρ, τις νέες τεχνολογίες στον κινηματογράφο, το πώς το σινεμά μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Τον σκηνοθέτη καλωσόρισε ο Καλλιτεχνικός Δ/τής του φεστιβάλ κ. Δημήτρης Εϊπίδης, ο οποίος τόνισε ότι «ο κ. Jarl είναι το τιμώμενο πρόσωπο της φετινής διοργάνωσης. Οι ταινίες του παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και το βράδυ της Πέμπτης πρόκειται να τιμηθεί από μας για το σύνολο του έργου του».
Ο Stefan Jarl πήρε το λόγο από τον συντονιστή του αφιερώματος Jarl, Δημήτρη Κερκινό, και μίλησε αρχικά για τις διαφορές ανάμεσα στη μυθοπλασία και το ντοκιμαντέρ. «Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ τους. Η δομή τους είναι η ίδια, απλά τα τουβλάκια τοποθετούνται διαφορετικά. Ουσιαστικά, στις ταινίες είτε μυθοπλασίας είτε το ντοκιμαντέρ, παίρνεις την άδεια χειραγώγησης στο να πείσεις τον θεατή ότι αυτό που παρουσιάζεται είναι συραμμένο με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Αυτό είναι το βασικό τους κοινό στοιχείο. Τα δικά μου ντοκιμαντέρ εξάλλου έχουν πολύ έντονο το μυθοπλαστικό στοιχείο», είπε.
Σε ερώτηση σχετική με τον κρίκο που θεωρεί ο ίδιος ότι συνδέει θεματικά τις ταινίες του, ο Stefan Jarl είπε: «Το ενδιαφέρον μου επικεντρώνεται στην κοινωνία. Πρόθεσή μου είναι να ακουστεί η φωνή αυτών που δεν ακούγονται. Το ενδιαφέρον μου εστιάζεται επιπλέον και στους ανθρώπους. Οι άνθρωποι είναι όλοι ίδιοι για μένα. Οι πολιτικοί πρέπει να πειστούν ότι οι άνθρωποι στους δρόμους είναι πολύ πιο ενδιαφέροντες συχνά και έχουν να πούν πολύ περισσότερα από αυτούς». Ο σκηνοθέτης τόνισε ιδιαίτερα τη σημασία του μοντάζ στον κινηματογράφο χαρακτηρίζοντάς το στοιχείο κλειδί στη διαδικασία της δημιουργίας, απαιτεί τη συνεργασία πολλών ανθρώπων –του ηχολήπτη, του συνθέτη μουσικής και του σκηνοθέτη- και είναι αυτό ακριβώς που διαφοροποιεί το σινεμά από όλες τις άλλες τέχνες.
Οταν ρωτήθηκε –με αφορμή την τελευταία του ταινία ‘Τρομοκράτες, Τα παιδιά που καταδίκασαν’ - για το αν πιστεύει ότι οι ακτιβιστές είναι κάτι σαν τρομοκράτες, απάντησε κατηγορηματικά: «Οπωσδήποτε δεν είναι. Οι ακτιβιστές είναι καλοί. Μπορεί να κάνουν μερικές φορές βλακείες αλλά είναι καλοί. Σήμερα ο καθένας είναι τμήμα ενός παγκόσμιου κινήματος. Οι ακτιβιστές μπορεί να παρουσιάζονται ως τρομοκράτες από το κράτος. Ο φόβος για την εξουσία είναι η εξέγερση του δρόμου. Για αυτό τους λένε τρομοκράτες. Η εξουσία πιστεύει ότι πρέπει να γίνουν και αυτοί σώμα της κοινωνίας: γιατί αυτό που φοβάται είναι οι εξελίξεις στη βάση».
Ο Stefan Jarl αναφέρθηκε επιπλέον εκτενώς και στην αξία των νέων τεχνολογιών στον κινηματογράφο, την αξία της ψηφιακής κάμερας, την απλοποίηση των διαδικασιών παραγωγής, το DVD και την μεγάλη του χρησιμότητα, αφού μπορεί κανείς από αυτό να έχει πολλές πληροφορίες για τις ταινίες και τους δημιουργούς. Κυρίως τόνισε ότι του αρέσει ιδιαίτερα το γεγονός ότι ο κινηματογράφος δεν αποτελεί πλέον μόνο αντρική τέχνη, αλλά και γυναικεία, αφού υπάρχουν πολλές νέες γυναίκες που γυρίζουν ταινίες καταλήγοντας ότι απορρίπτει το καθεστώς της ανδροκρατίας σε όλα τα επίπεδα. Ακόμη, αναφέρθηκε στον Ούλοφ Πάλμε, άλλοτε πρωθυπουργό της Σουηδίας που δολοφονήθηκε, και τόνισε πόσο σημαντική ήταν η προσπάθεια που έκανε, πριν από 20 χρόνια, για κοινωνική ενσωμάτωση των ανθρώπων του λεγόμενου περιθωρίου, όπως οι ναρκομανείς.
Όσον αφορά στην προσωπική του συμμετοχή στα φιλμ του, ο Sefan Jarl ανέφερε: «Είναι σημαντικό να γνωρίζει ο θεατής ότι η ταινία αποτελείται από σκηνές και πως ένας σκηνοθέτης τον χειραγωγεί. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να το πεις στο κοινό: Μη ξεχνάτε ότι πίσω από την κάμερα υπάρχω εγώ. Θέλω να τους πείσω ότι αυτό που βλέπουν είναι κάτι σημαντικό και πως περνάει μέσα από τα μάτια του δημιουργού. Πρέπει να προσπαθήσεις να ανοίξεις τα μάτια των ανθρώπων. Αυτή είναι και η αποστολή της τέχνης. Να κάνει τους ανθρώπους να δουν περισσότερα πράγματα».
Τέλος, σε ερώτηση αναφορικά με το αν μπορεί μια ταινία να αλλάξει τα πράγματα είπε: «Ναι. Οπωσδήποτε. Σαφώς αλλάζεις τον κόσμο με μια κάμερα. Τα πάντα είναι εφικτά. Θα αναφέρω το παράδειγμα της ταινίας του συνεργάτη μου στην τελευταία μου ταινία, του Lukas Moodysson. Είχε τίτλο ‘Λίλια για πάντα’ και αναφερόταν στη σωματεμπορία. Λοιπόν, η ταινία αυτή αποτέλεσε την αφορμή, αφού προβλήθηκε σε όλη την Σκανδιναυία, να ξεκινήσει στη Ρωσία μια εκστρατεία για την καταπολέμηση αυτής της μάστιγας και λήφθηκαν έκτακτα μέτρα για να εξαρθρωθεί αυτή η νέα μαφία σωματεμπόρων. Ναι, πράγματι, αυτή η ταινία άλλαξε κάτι στον κόσμο».
