ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ: ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ
Ο 15ΧΡΟΝΟΣ NIDAL «ΠΡΕΣΒΕΥΤΗΣ» ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΩΝ
Στο κατάμεστο αμφιθέατρο του Μουσείου Αρχαίων Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Οργάνων Θεσσαλονίκης πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη, 5 Μαρτίου, η ημερίδα με θέμα «Παλαιστίνη: Παιδιά και πόλεμος» στο πλαίσιο της έκτακτης ενότητας «Σύγχρονα Θέματα: Παλαιστίνη» του 5ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ – Εικόνες του 21ου Αιώνα.
Πριν από τη συζήτηση προβλήθηκε ένα βίντεο της μη κυβερνητικής οργάνωσης «Γιατροί Χωρίς Σύνορα», που βιντεοσκοπήθηκε στη Λωρίδα της Γάζας και προετοίμασε με τον καλύτερο τρόπο το κλίμα της ημερίδας. Πέρα από τις γνωστές, θλιβερές -γνώριμες πλέον από τα τηλεοπτικά ρεπορτάζ- εικόνες των μικρών Παλαιστίνιων που επιτίθενται με πέτρες σε Ισραηλινούς στρατιώτες, το βίντεο περιλαμβάνει μία σκηνή που αργότερα σχολιάστηκε και στη συζήτηση.
Ένας Παλαιστίνιος μιλάει στην κάμερα μέσα από το σπίτι του σε κάποιον καταυλισμό προσφύγων και από μακριά ακούγονται πυροβολισμοί. Ο ίδιος συνεχίζει να μιλάει κανονικά χωρίς να δίνει σημασία, -«είναι κάτι συνηθισμένο», σχολιάζει- ενώ το μωρό που βρίσκεται επίσης στο σπίτι τρέχει στην αγκαλιά της μητέρας του βάζοντας τα κλάματα. Αυτή είναι η καταγραφή της καθημερινότητας στους καταυλισμούς των Παλαιστινίων. Αμέσως μετά την προβολή του βίντεο ο διευθυντής του 5ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ – Εικόνες του 21ου Αιώνα, Δημήτρης Εϊπίδης πήρε το λόγο και τόνισε ότι «η ημερίδα δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση πολιτική πράξη, αλλά μια καθαρά ανθρωπιστική πράξη ενημέρωσης».
Οι ομιλητές πήραν τη θέση τους στο πάνελ και ο συντονιστής της συζήτησης, δημοσιογράφος Στέλιος Κούλογλου τους παρουσίασε. Στην ημερίδα συμμετείχαν η Teresa Shaloufi από το Ισραήλ, επικεφαλής του μη κυβερνητικού οργανισμού Build a Better World, ο 15χρονος Παλαιστίνιος Nidal Alayasa, ο οποίος συμμετέχει στο πρόγραμμα του οργανισμού «Build a Better World», οι σκηνοθέτες Ram Levoy από το Ισραήλ και Hany Abu Assad από την Παλαιστίνη, οι οποίοι συμμετέχουν με τις ταινίες τους «Γάζα, ο Εγκλεισμός» και «Φορντ Τράνζιτ», αντίστοιχα, στην ενότητα «Σύγχρονα Θέματα: Παλαιστίνη» του Φεστιβάλ, ο Κώστας Παπαϊωάννου, επικεφαλής του οργανισμού Γιατροί Χωρίς Σύνορα στην Παλαιστίνη και η δημοσιογράφος της «Ελευθεροτυπίας» Ντίνα Βαγενά, η οποία ειδικεύεται στο ρεπορτάζ της Μέσης Ανατολής. Στο πάνελ επρόκειτο να συμμετάσχει και ο Subhi Hadidi, Παλαιστίνιος πολιτικός αναλυτής σε θέματα Μέσης Ανατολής ο οποίος, όμως, διαφώνησε με τη σύνθεση του πάνελ και αποχώρησε.
Πρώτη το λόγο πήρε η Teresa Shalloufi η οποία, μεταξύ άλλων, είπε: «Στο ‘Build a Better World’ εκπονούμε εκπαιδευτικά προγράμματα για τα παιδιά της Παλαιστίνης. Θέλουμε να αναπτύξουν ικανότητες αυτοέκφρασης. Περνάμε όλοι δύσκολα αλλά για τα παιδιά είναι ακόμη δυσκολότερα. Στερούνται τα ανθρώπινα δικαιώματά τους, ακόμη και το δικαίωμα να πάνε στο σχολείο. Όσα από αυτά δεν επηρεάζονται άμεσα, επηρεάζονται έμμεσα επειδή παντού η κατάσταση είναι δραματική και η επίδραση σαφώς και είναι αρνητική. Θέλουμε να δώσουμε ελπίδα στα παιδιά και μέσα από το πρόγραμμα μας ‘Σήμερα και αύριο’ θέλουμε να τους δείξουμε τη Βηθλεέμ, να αγαπήσουν την πόλη, να καταλάβουν τη διαφορά του όμορφου από το άσχημο, της καθαριότητας από τη βρωμιά• να τους δείξουμε απλές και βασικές έννοιες».
Πολύ χαρακτηριστικά η κ. Shalloufi έδειξε μια παιδική ζωγραφιά πριν από την πρώτη Ιντιφάντα, η οποία απεικόνιζε μια καρδιά και τρία πουλιά, σύμβολα του μουσουλμανισμού, του χριστιανισμού και του ιουδαϊσμού, γεγονός που αποδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο ότι τα παιδιά πιστεύουν στην ειρήνη.
Το λόγο πήρε ο 15χρονος Nidal, ο οποίος σχεδόν μονοπώλησε το ενδιαφέρον των παρευρισκομένων και καθήλωσε με την ειλικρίνεια και το λόγο του. Τα λόγια του Nidal ήταν αυθόρμητα. Ο ίδιος διηγήθηκε γεγονότα χαμογελώντας, αλλά για εμάς ήταν λόγια αφύπνισης. Διαπιστώσαμε τι σημαίνει να μεγαλώνει ένα παιδί μέσα σε μία κόλαση. Με το δικό του μοναδικό τρόπο και σε άψογα αγγλικά, είπε μεταξύ άλλων: «Στην Παλαιστίνη τα παιδιά περιμένουν τον θάνατό τους. Δεν έχουμε όνειρα. Δεν αξίζει να αγωνιστείς για τίποτε άλλο εκτός από την απελευθέρωση του τόπου σου. Δεν έχουμε τίποτε να κάνουμε, εκτός από το να πάμε στο σχολείο, αλλά και αυτό μερικές φορές είναι αδύνατον. Φανταστείτε ότι τον Φεβρουάριο πήγα στο σχολείο μόνον 11 μέρες. Νομίζω πάντως ότι όλοι εσείς από την παιδική σας θα έχετε διάφορα πράγματα να θυμόσαστε. Εμείς, δεν έχουμε ούτε σινεμά, ούτε θέατρο, ούτε πάρκα για να παίξουμε. Έχουμε μόνο δρόμους και κάποιες οργανώσεις, όπως το ‘Build A Better World’, στις οποίες μπορούμε να συμμετέχουμε».
Σε ερώτηση του κ. Κούλογλου εάν τα παιδιά φοβούνται όταν πετάνε πέτρες σε Ισραηλινούς στρατιώτες, ο Nidal απάντησε: «Εγώ προσωπικά δεν πετάω πέτρες, αλλά πολλοί φίλοι μου το κάνουν. Φυσικά και φοβούνται. Πρέπει όμως να σας πω ότι, αν δεν πετάξουν πέτρες, δεν θα έχουν τίποτε άλλο να κάνουν. Ο δρόμος είναι το μόνο μέρος που έχουμε στη διάθεση μας και οι πέτρες είναι ένα παιχνίδι τελικά. Αυτά που δείχνουν οι κινηματογραφιστές και τα διάφορα ρεπορτάζ είναι τα τυχερά παιδιά. Οι άνθρωποι που γυρίζουν αυτές τις ταινίες δεν έχουν πρόσβαση στα μέρη όπου τα πράγματα είναι όντως τραγικά• εκεί τα παιδιά ρίχνουν πέτρες στους Ισραηλινούς επειδή περιμένουν να τους πυροβολήσουν, επειδή θέλουν να πεθάνουν. Η ζωή τους είναι σκέτη κόλαση και δεν την θέλουν πια».
Ο Ισραηλινός σκηνοθέτης Ram Levoy δήλωσε καταρχήν ότι κουβαλάει ένα βαρύ φορτίο που δεν είναι άλλο από το ηθικό βάρος της ισραηλινής καταγωγής του. «Με την ταινία μου θέλησα να δείξω στους Ισραηλινούς ότι οι Παλαιστίνιοι δεν είναι τέρατα -όπως πολλοί φαντάζονται- αλλά άνθρωποι και ότι βασανίζονται. Το δυστύχημα είναι ότι τα παιδιά αυτή τη στιγμή πληρώνουν τα λάθη των προγόνων τους. Θέλω, πάντως, να τονίσω ότι και οι Ισραηλινοί φοβούνται. Η κόρη μου έχει ένα παιδί δύο ετών και φοβάται για τη ζωή του. Ποτέ από το μυαλό των Ισραηλινών δεν θα σβήσει ο φόβος και ποτέ δεν θα ξεχάσουν τα εκατομμύρια θύματα του Ολοκαυτώματος στην περίοδο του Ναζισμού. Στο βάθος της ψυχής τους κατοικεί φόβος θα κατοικεί για πάντα».
Ο Παλαιστίνιος σκηνοθέτης Hany Abu Assad δήλωσε ότι «ποτέ στις ταινίες μου δεν χρησιμοποιώ παιδιά επειδή αυτά πρέπει να κάνουν τα δικά τους πράγματα και όχι να αγωνίζονται για την ίδια τους την ύπαρξη όπως κάνουν τώρα. Εγώ είμαι μαχητής και δεν θέλω να αφήνουμε τα παιδιά στην απελπισία τους. Αυτό που ζουν τα παιδιά σήμερα είναι αποτέλεσμα της αποτυχίας της δικής μου γενιάς».
Απαντώντας μάλιστα στο Levoy σχετικά με το φόβο των Ισραηλινών είπε: «Δεν διαφωνώ ότι φοβούνται, αλλά κάθε φορά που βρίσκομαι στο Τελ Αβίβ διαπιστώνω πως ο φόβος είναι αποκύημα των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Είναι πολύ λίγοι οι Ισραηλινοί που είναι πραγματικά εκτεθειμένοι στον κίνδυνο. Όταν, όμως, ζεις στη Γάζα, τότε, ναι, είσαι πραγματικά εκτεθειμένος».
Η Ντίνα Βαγενά διευκρίνισε ότι «δεν υπάρχει πλέον είδηση από την Παλαιστίνη. Αυτά τα παιδιά μας δίδαξαν πώς να κάνουμε ρεπορτάζ. Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Μόλις περπατήσουν αυτά τα παιδιά πετάνε πέτρες σε άλλα μεγαλύτερα παιδιά που είναι οπλισμένα. Είναι ένα παράλογο παιχνίδι και εμείς πάμε εκεί και το καλύπτουμε. Αυτά που βλέπουμε είναι αυτά που προβάλλονται και από την τηλεόραση, αλλά πιστέψτε με… εκεί υπάρχει και η μυρωδιά. Ο θάνατος μυρίζει άσχημα και, δυστυχώς, τα παιδιά βιώνουν το θάνατο πριν καν βιώσουν τη ζωή».
Ο Nidal, ξαναπαίρνοντας το λόγο, διηγήθηκε με τον δικό του μοναδικό τρόπο την εμπειρία του από τον εξονυχιστικό έλεγχο που υπέστη στο αεροδρόμιο του Τελ Αβίβ πριν από την πτήση για την Ελλάδα, για την αντιμετώπιση που έχει κάθε Παλαιστίνιος σε οποιοδήποτε κράτος όταν δηλώνει την εθνικότητά του. Αναμφίβολα, πάντως, ο μικρός ένιωθε έντονα την ανάγκη να εκφραστεί και να αποκαλύψει πράγματα και το υπόλοιπο πάνελ δεν θέλησε να του χαλάσει το χατίρι.
Σε ερώτηση του κ. Κούλογλου εάν ο ίδιος είχε ποτέ προσωπική εμπειρία από θάνατο κοντινού του προσώπου απάντησε ότι έχασε ένα φίλο του, ο οποίος σκοτώθηκε από εκρηκτικό φυσίγγι αλλά και τον δίδυμο αδελφό του που σκοτώθηκε πριν καν γεννηθεί όταν η μητέρα του ήταν έγκυος και στους δυο τους. Στη διάρκεια της πρώτης Ιντιφάντα η μητέρα του δέχτηκε πυροβολισμό από Ισραηλινό στρατιώτη και έχασε το ένα από τα δύο έμβρυα που μεγάλωναν μέσα της.
Ο κ. Κώστας Παπαϊωάννου τόνισε ότι τα παιδιά έμαθαν να ζούνε με το φόβο. «Αναρωτιούνται», είπε, «αν αύριο θα είναι ζωντανά τα ίδια και οι οικογένειες του. Πιστεύω ότι τα τραύματα στις παιδικές ψυχές είναι το τραγικότερο γεγονός και οι συνέπειες στην ψυχική υγεία τους δεν είναι μετρήσιμες».
