19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
3-12 Μαρτίου 2017
ΚΟΥΒΕΝΤΙΑΖΟΝΤΑΣ
ΠΕΜΠΤΗ 9/3
3-12 Μαρτίου 2017
ΚΟΥΒΕΝΤΙΑΖΟΝΤΑΣ
ΠΕΜΠΤΗ 9/3
Η ενότητα «Κουβεντιάζοντας» του 19ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης συνεχίστηκε την Πέμπτη 9 Μαρτίου 2017, στο καφέ «Δωμάτιο με θέα» του Ολύμπιον. Στη συζήτηση, την οποία συντόνισε ο επικεφαλής προγράμματος του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Γιώργος Κρασσακόπουλος, πήραν μέρος οι σκηνοθέτες Ροσέρ Ολιβέρ ι Ολιβέλα (Μετάβαση: Διεμφυλικά παιδιά), Σπύρος Γερούσης (Κάθε μέρα), Δημήτρης Κουτσιαμπασάκος (Γιάννης Καστρίτσης: Ο άνθρωπος και ο ίσκιος του) και Άγγελος Ράλλης (Πού είσαι Σινγκάλ;).
Η συζήτηση ξεκίνησε με την παρουσίαση των ταινιών των δημιουργών.
Η Ροσέρ Ολιβέρ ι Ολιβέλα ανέφερε ότι το θέμα των διεμφυλικών ατόμων είναι συχνά παρεξηγημένο γιατί θεωρείται ότι αφορά μόνο ενήλικες, ενώ πρόσθεσε ότι στην Ισπανία, απ’ όπου κατάγεται, ιδρύθηκε μια ένωση γονέων διεμφυλικών παιδιών που έθεσε το ζήτημα και όταν η ίδια διάβασε ένα σχετικό άρθρο, αποφάσισε να ασχοληθεί με αυτό. Από την πλευρά του, ο Σπύρος Γερούσης είπε ότι παρόλο που η ταινία του φαίνεται σαν ένα ντοκιμαντέρ για το χιπ χοπ, πρόκειται στην ουσία για ένα ντοκιμαντέρ για την Ελλάδα, το οποίο παρουσιάζει εικόνες της κρίσης. Όπως ανέφερε ο ίδιος, η πορεία του χιπ χοπ ως μουσικό είδος ακολούθησε την πορεία της ελληνικής οικονομίας: η άνοδός του άρχισε όταν η οικονομία άνθιζε.
Το ντοκιμαντέρ του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου είναι το πορτρέτο ενός σύγχρονου καλλιτέχνη, του Γιάννη Καστρίτση, κι αυτό που τον κέντρισε να ασχοληθεί με αυτόν είναι το γεγονός ότι στο έργο του Καστρίτση έχει κυρίαρχη θέση η ελληνική ύπαιθρος: «Η Ελλάδα είναι μια χώρα που αστικοποιήθηκε με εντατικούς ρυθμούς τα τελευταία 40 – 50 χρόνια και η ύπαιθρος σπάνια βρίσκει θέση στο έργο των σύγχρονων καλλιτεχνών. Αυτό ήταν και το έναυσμα για την ταινία». Από την άλλη, το ντοκιμαντέρ του Άγγελου Ράλλη έχει ως θέμα τη θρησκευτική μειονότητα των Γεζίντι, που υπήρξε στόχος διώξεων και θύμα σφαγών για αιώνες. Το 2014 η ISIS επιτέθηκε στην πόλη Σινγκάλ και πολλοί Γεζίντι έπεσαν θύματα απαγωγής. Στην ταινία βλέπουμε την επανένωση οικογενειών με τα μέλη τους που είχαν απαχθεί, στα σύνορα Ιράκ – Τουρκίας, υπογράμμισε ο σκηνοθέτης.
Για την χρηματοδότηση των ταινιών τους:
Η Ροσέρ Ολιβέρ ι Ολιβέλα εργάζεται εδώ και χρόνια για την δημόσια τηλεόραση της Καταλονίας και στο πλαίσιο αυτό έγινε το ντοκιμαντέρ της, οπότε η ίδια δεν είχε την εμπειρία της αναζήτησης χρηματοδότησης. Σε ερώτηση από τον Άγγελο Ράλλη για το πόση ελευθερία στην επιλογή θέματος υπάρχει σε μια συνεργασία με την τηλεόραση, η κ. Ολιβέλα απάντησε ότι είχε μεγάλη ελευθερία, με τους υπεύθυνους να είναι πάντα θετικοί στα θέματα που προτείνονται, αν και δεν υπήρχε μεγάλη άνεση χρόνου, αφού κάθε ντοκιμαντέρ ολοκληρώνεται μέσα σε 3 με 4 μήνες.
Ανάλογη ήταν και η εμπειρία του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου, αφού σε αντίθεση με τα προηγούμενα ντοκιμαντέρ του όπου αναζήτησε χρηματοδότηση, το Γιάννης Καστρίτσης είναι παραγωγή της ΕΡΤ, στην οποία όπως σημείωσε υπήρξε πολύ καλή συνεργασία με τα συνεργεία, παρόλο που είχαν διαθέσιμες μόνο έξι ημέρες για τα γυρίσματα.
Ο Σπύρος Γερούσης έκανε την ταινία αποκλειστικά με δική του χρηματοδότηση και αυτό ήταν ξεκάθαρη επιλογή του από την αρχή. Η ταινία, όπως σημείωσε, έχει να κάνει με το θέμα της κοινότητας, το πώς οι άνθρωποι μπορούν να καταφέρουν πράγματα, κι αυτό το μοτίβο ακολουθήθηκε και στη δημιουργία του φιλμ. Υπήρξε βοήθεια σε θέματα μοντάζ και ήχου, αλλά από φίλους και με ελάχιστη ή καθόλου αμοιβή.
Ο Άγγελος Ράλλης εξήγησε ότι με το δικό του εξοπλισμό έκανε μόνος του την κινηματογράφηση στο ντοκιμαντέρ του, χωρίς να χρειάζεται συνεργείο. Με τη συμμετοχή του στα Docs in Progress της Αγοράς Ντοκιμαντέρ του 18ου ΦΝΘ, όπως είπε, τέθηκε η προοπτική για συνεργασία και συμπαραγωγή του φιλμ, όμως ο ίδιος και η ομάδα του είχαν διαφορετικές ιδέες για την ταινία και τελικά δεν προχώρησε η συνεργασία γιατί ίσως, όπως σημείωσε, θα κατέληγε διαφορετική από τις προσδοκίες τους.
Πόσο δύσκολα ή επικίνδυνα ήταν τα γυρίσματα;
Με αφορμή το Πού είσαι Σινγκάλ; ο Δημήτρης Κουτσιαμπασάκος απηύθυνε το παραπάνω ερώτημα στον Άγγελο Ράλλη, όσον αφορά στα γυρίσματα από άποψη ασφάλειας, αλλά και από τη σκοπιά της επικοινωνίας με τους ντόπιους. Όπως είπε ο κ. Ράλλης, η ευρύτερη περιοχή είναι γεωπολιτικά επικίνδυνη, αλλά στο σημείο όπου έγιναν τα γυρίσματα δεν υπήρχε ο κίνδυνος που υπήρχε πχ. 50 χιλιόμετρα πιο μακριά. Ωστόσο, για τα γυρίσματα βρέθηκαν εκεί μόνο δύο άτομα, χωρίς τη δυνατότητα επικοινωνίας με τους ντόπιους. Αυτή όμως ήταν τελικά και η δύναμη της ταινίας, όπως είπε ο σκηνοθέτης, καθώς οι συντελεστές δεν ήξεραν μέχρι πολύ αργότερα τι λένε οι πρωταγωνιστές και είχαν μια απόσταση από αυτούς, μέχρι που από ένα σημείο και έπειτα οι ντόπιοι είχαν ξεχάσει την παρουσία της κάμερας.
Πώς επέλεξαν τους χαρακτήρες που εμφανίζονται στα ντοκιμαντέρ τους;
Η Ροσέρ Ολιβέρ ι Ολιβέλα ήρθε σε επαφή με την προαναφερθείσα ένωση γονέων διεμφυλικών παιδιών, όπου αντιμετώπισε πολλές διστακτικές οικογένειες που δεν ήθελαν να δοθεί δημοσιότητα στην ιστορία τους. Ξεκίνησε από την Καταλονία και επεκτάθηκε, καταλήγοντας με 9-10 συνεντεύξεις από τις οποίες επέλεξε τις πέντε πιο δυνατές, καλύπτοντας μια ευρεία ηλικιακή γκάμα. Από την άλλη, ο Σπύρος Γερούσης θέλησε να επιλέξει καλλιτέχνες που να εκφράζουν τρεις γενιές της πολυπληθούς χιπ χοπ σκηνής στην Ελλάδα, αλλά, όπως ανέφερε, κοιτώντας πίσω οι επιλογές του είχαν και μια αυτοβιογραφική διάσταση, ως προς το πώς ένιωθε ο ίδιος κατά τη διάρκεια όλων αυτών των ετών - για παράδειγμα τον έναν από τους τρεις καλλιτέχνες τον θυμάται από τα δικά του νεανικά χρόνια. Για το Δημήτρη Κουτσιαμπασάκο η πορεία ήταν αντίστροφη, αφού ο Γιάννης Καστρίτσης ήρθε σε επαφή μαζί του αφού είδε προηγούμενες ταινίες του, παραπέμποντάς τον στο προσωπικό του blog. Ο σκηνοθέτης έμαθε τη δουλειά του ζωγράφου και εντυπωσιάστηκε. Όταν ένα χρόνο αργότερα του ζητήθηκε από την ΕΡΤ να κάνει ένα ντοκιμαντέρ, πρότεινε ως θέμα τον Γιάννη Καστρίτση και έτσι έγινε η ταινία.
Ποια ήταν η αντίδραση των ανθρώπων που κινηματογράφησαν στην ταινία;
Ο Σπύρος Γερούσης ανέφερε ότι οι πρωταγωνιστές του είδαν κάποια κομμάτια της ταινίας όσο ετοιμαζόταν, πρόσθεσαν ορισμένα στοιχεία που ήθελαν και γενικότερα υπήρχε ένα κλίμα συνεργασίας, δημιουργήθηκε μια σχέση που ήταν και μέρος του μηνύματος του φιλμ. Από την πλευρά του, ο Δημήτρης Κουτσιαμπασάκος, έχοντας πρότερη εμπειρία ότι κανείς δεν είναι ικανοποιημένος από τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζεται σε ένα φιλμ, κάλεσε τον Γιάννη Καστρίτση στο μοντάζ, ώστε να μπορέσει να περάσει από τη θέση του θέματος της ταινίας στη θέση του σκηνοθέτη και να καταλάβει γιατί πρέπει να κοπούν πράγματα στο μοντάζ.
Τα μέλη της Γεζίντι κοινότητας που συμμετέχουν στην ταινία του Άγγελου Ράλλη δεν μπόρεσαν να δουν την ταινία και παρόλο που ο ίδιος θα ήθελε να τη παρακολουθήσουν μαζί, υπάρχουν δυσκολίες ως προς αυτό. Ωστόσο άλλα μέλη της κοινότητας είδαν το τρέιλερ και είχαν πολύ συναισθηματική αντίδραση, ενώ μέσα στους στόχους του είναι να γίνει προβολή της ταινίας και σε χώρους φιλοξενίας προσφύγων στην Αθήνα, όπου υπάρχουν πολλοί Γεζίντι. Ο Σπύρος Γερούσης τον ρώτησε αν θα κινηματογραφούσε τις αντιδράσεις τους στην προβολή της ταινίας και ο Άγγελος Ράλλης απάντησε ότι θα το έκανε και θα έφτιαχνε μάλιστα και ένα βίντεο με αυτό. Ωστόσο, ο ίδιος είπε ότι δεν θα άλλαζε κάτι στην ίδια την ταινία, ακόμα κι αν υπήρχαν αντιδράσεις, γιατί υπήρχε ούτως ή άλλως απόλυτη ελευθερία στη διάρκεια των γυρισμάτων.
