19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
3-12 Μαρτίου 2017
ΚΟΥΒΕΝΤΙΑΖΟΝΤΑΣ
ΤΡΙΤΗ 7/3
3-12 Μαρτίου 2017
ΚΟΥΒΕΝΤΙΑΖΟΝΤΑΣ
ΤΡΙΤΗ 7/3
Η ενότητα «Κουβεντιάζοντας» του 19ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης συνεχίστηκε τη Τρίτη 7 Μαρτίου 2017, στο καφέ «Δωμάτιο με θέα» του Ολύμπιον. Στη συζήτηση, την οποία συντόνισε ο επικεφαλής προγράμματος του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Γιώργος Κρασσακόπουλος, συμμετείχαν οι σκηνοθέτες Στέλλα Νικολέττα Δρoσσά (Wie Bojen im Meer), Μοριγιά Μπεναβότ (Ξένος ντόπιος), Τσετσίλια Μπότσα Βολφ (Βεργκότ), Ναντά Μεζνί Χαφαϊέντ (Πέρα απ’ τον ίσκιο), Νίκος Ντουρλιός (Όλυμπος: τέσσερα μονοπάτια για να φτάσεις τους θεούς) και Λουκάς Αγέλαστος και Σπυριδούλα Γκούσκου (Εγώ, ο άλλος άνθρωπος).
Η συζήτηση ξεκίνησε με την παρουσίαση των ταινιών των δημιουργών και το πόσο διήρκεσαν τα γυρίσματά τους.
Η Στέλλα Νικολέττα Δροσσά, η οποία στο Wie Bojen im Meer παρακολουθεί τη ζωή πέντε νεαρών γυναικών την περίοδο της οικονομικής κρίσης, έκανε τα γυρίσματα μέσα σε επτά χρόνια. Από την πλευρά του, ο Νίκος Ντουρλιός στο Όλυμπος: τέσσερα μονοπάτια για να φτάσεις τους θεούς εστιάζει στο εθνικό πάρκο του μαγευτικού Ολύμπου. Ο ίδιος, όπως είπε, φωτογράφιζε το βουνό από το 1993 και το 2010 αποφάσισε να γυρίσει και ταινία γι’ αυτό.
Οι Λουκάς Αγέλαστος και η Σπυριδούλα Γκούσκου στο Εγώ, ο άλλος άνθρωπος καταγράφουν την πορεία του εμπνευστή της κοινωνικής κουζίνας «Ο άλλος άνθρωπος», ενός άνδρα που στα 47 του χρόνια παλεύει με την ανεργία και την απραξία. Σύμφωνα με τον κ. Αγέλαστο, η ταινία έχει δύο επίπεδα: αναφέρεται στο πώς από το τίποτα πετυχαίνουμε τα πάντα, ενώ παράλληλα αναπτύσσει το χαρακτήρα του πρωταγωνιστή. Τρία χρόνια έρευνας και ένας χρόνος γυρισμάτων χρειάστηκε για το ντοκιμαντέρ Βεργκότ, όπως υπογράμμισε η σκηνοθέτιδά του, Τσετσίλια Μπότσα Βολφ, η οποία κινηματογράφησε μια οικογένεια αγροτών από μια κοιλάδα των Άλπεων, ο νεαρότερος γιος της οποίας συνειδητοποιεί πως είναι ομοφυλόφιλος, αλλά οι γύρω του, ειδικά ο πατέρας του, δεν μπορούν να το αποδεχτούν.
Η Ναντά Μεζνί Χαφαϊέντ χρειάστηκε ένα χρόνο για να ολοκληρώσει την ταινία της Πέρα απ’ τον ίσκιο, που καταγράφει την καθημερινή ζωή της Αμίνα Σμπούι, πρώην μέλους των Femen και τους φίλους της από την ΛΟΑΤ κοινότητα, οι οποίοι μένουν στο σπίτι της, ανεπιθύμητοι από τις οικογένειές τους και την κοινωνία. Από την πλευρά της, η Μοριγιά Μπεναβότ στο Ξένος ντόπιος ζωντανεύει τρεις προσωπικές ιστορίες για το αίσθημα του να νιώθεις ξένος και ντόπιος την ίδια στιγμή, μέσα από stop-motion animation, καθώς όπως σημείωσε η ίδια ήθελε να εκφραστεί με έναν διαφορετικό τρόπο πέρα από τις λέξεις.
Πόσο εύκολο ήταν να προσεγγίσουν τον άνθρωπο που ήθελαν να κινηματογραφήσουν;
Στην ταινία του Νίκου Ντουρλιού ένας 82χρονος, ο Κώστας Ζολότας, ενώνει τους υπόλοιπους δώδεκα χαρακτήρες καθώς ζει στο βουνό εδώ και πενήντα χρόνια. Ο σκηνοθέτης αρχικά φοβόταν να τον προσεγγίσει, αλλά όπως είπε αποδείχθηκε ένας άνθρωπος με ενέργεια παιδιού που ήθελε πολύ να συμμετάσχει στο ντοκιμαντέρ. Για την Στέλλα Νικολέττα Δροσσά, οι ηρωίδες της ήταν γνωστά πρόσωπα, η αδερφή της και οι φίλες της, γι’ αυτό και ήταν εύκολο να τις προσεγγίσει. Όσο όμως ο καιρός περνούσε, δεν ήθελαν να της μιλούν γιατί οι ζωές τους γινόταν χειρότερες λόγω της κρίσης και η σκηνοθέτιδα δυσκολεύτηκε γιατί δεν ήξερε πώς να τους φερθεί. Για τους Λουκά Αγέλαστο και Σπυριδούλα Γκούσκου η προσέγγιση του ήρωα τους ήταν εύκολη, καθώς είχε ήδη προβληθεί στα ΜΜΕ. Όχι όμως και για την Τσετσίλια Μπότσα Βολφ, της οποίας ο κεντρικός της χαρακτήρας ήταν ντροπαλός και η ίδια προσπάθησε πολύ για να καταφέρει να της ανοίξει την καρδιά του. Το ίδιο συνέβη και στην Ναντά Μεζνί Χαφαϊέντ, για την οποία δεν ήταν εύκολο να πείσει την ακτιβίστρια ηρωίδα της να μιλήσει, αφού αρχικά εκείνη δεν ήθελε να δείχνει ούτε το πρόσωπό της, ωστόσο έπειτα την εμπιστεύτηκε. Η Μοριγιά Μπεναβότ εμπνεύστηκε την ταινία της από τον γείτονα της, που δεν ήθελε να μοιραστεί τις εμπειρίες του μαζί της κι έπειτα από πολλές συζητήσεις κατάφερε να προσεγγίσει τους ήρωες της.
Πότε πήραν την απόφαση να ολοκληρώσουν τα γυρίσματα των ταινιών τους;
«Καθόμαστε το καλοκαίρι κάτω από τον ήλιο και αποφασίσαμε πως τα γυρίσματα πρέπει να τελειώσουν. Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ήταν η τελική προθεσμία μας», επισήμανε χαρακτηριστικά ο Λουκάς Αγέλαστος. Για την Στέλλα Νικολέτα Δροσσά τα γυρίσματα ολοκληρώθηκαν όταν οι ηρωίδες της ξεπέρασαν τις δυσκολίες τους, προσθέτοντας ότι με το δημοψήφισμα του Ιουλίου 2015 ήρθε και το τέλος της ιστορίας του φιλμ. Ο Νίκος Ντουρλιός έφτασε στην κορυφή του Ολύμπου και έπρεπε επιτέλους να ολοκληρώσει τα γυρίσματα, καθώς όπως τόνισε χιουμοριστικά και τα λεφτά του είχαν τελειώσει αλλά και η γυναίκα του θα τον χώριζε. Η πτυχιακή της εργασία είναι το ντοκιμαντέρ που παρουσιάζει στο 19ο ΦΝΘ η Τσετσίλια Μπότσα Βολφ, η οποία είχε καθορισμένη προθεσμία, όπως και η Μοριγιά Μπεναβότ, που σημείωσε ότι το animation πρέπει να έχει πάντα προγραμματισμό. Για την Ναντά Μεζνί Χαφαϊέντ το τέλος των γυρισμάτων ήρθε απότομα όσο και επιτακτικά, καθώς μια από τους χαρακτήρες αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει.
Πώς οργάνωσαν το μοντάζ της ταινίας τους;
Η Στέλλα Νικολέττα Δροσσά μαζί με τους συνεργάτες της κατέγραψαν αρχικά τις καλύτερες στιγμές του υλικού, έγραψαν το σενάριο και δημιούργησαν επίσης ένα χρονολόγιο με τις ζωές των πρωταγωνιστριών. Ο Νίκος Ντουρλιός είχε ατελείωτο υλικό που έπρεπε να οργανωθεί, οπότε με την βοήθεια ενός μοντέρ κόπηκε ότι έπρεπε και τότε η ιστορία άρχισε να βγάζει νόημα. Για την σημαντική βοήθεια του μοντέρ μίλησε και η Σπυριδούλα Γκούσκου, τονίζοντας ότι «με το υλικό που είχαμε μπορούσαμε να κάνουμε πολλές ταινίες. Τα πάντα ήταν καινούρια με το μοντάζ. Ήταν σαν να δημιουργήθηκε ένα νέο φιλμ». Παρομοίως, η Τσετσίλια Μπότσα Βολφ σημείωσε ότι στην ουσία δεν ήθελε να κόψει τίποτα, υπογραμμίζοντας ότι κάποιος σκηνοθέτης που δεν συνδέεται συναισθηματικά με το διαθέσιμο υλικό του μπορεί πιο εύκολα να κόψει ό,τι δεν χρειάζεται. Η Ναντά Μεζνί Χαφαϊέντ είχε την συγκατάθεση των πρωταγωνιστριών της για το τι θα μπει στην ταινία, ενώ η Μοριγιά Μπεναβότ, παρότι έκανε το μοντάζ μόνη της, επισήμανε ότι «το να το εμπιστευτείς κάποιον άλλον σου δίνει ισορροπία και μια άλλη προοπτική».
Πόσο εύκολη είναι η διαδικασία της διανομής των ταινιών τους;
Για τους περισσότερους σκηνοθέτες είναι η πρώτη τους ταινία, οπότε όπως υπογράμμισαν, ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Η Στέλλα Νικολέττα Δροσσά σημείωσε ότι της είπαν πως η ταινία της πρέπει να γίνει μικρότερη για να βρει διανομή ή να προβληθεί στην τηλεόραση. Ο Νίκος Ντουρλιός επισήμανε την σημασία των φεστιβάλ για την προώθηση της ταινίας του, παρατηρώντας χαρακτηριστικά ότι «τώρα το ντοκιμαντέρ μου είναι ένα μικρό παιδί που έχει αγάπη και προστασία. Όταν θα μεγαλώσει θα βγει στην αγορά και όταν θα γεράσει θα γίνει DVD». Ο θάνατος της ταινίας, σύμφωνα με τον ίδιο, έρχεται όταν μπορείς να την βρεις στο διαδίκτυο. Άποψη με την οποία διαφώνησε η Μοριγιά Μπεναβότ που θεωρεί το διαδίκτυο ως σημαντικό μέσο για να έρθει η ταινία της σε επαφή με το ευρύτερο κοινό. Όπως είπε η ίδια, «κανείς δεν σου μαθαίνει πώς να πουλήσεις την ταινία σου», προσθέτοντας ότι στο Ισραήλ, από όπου κατάγεται, δεν υπάρχουν πολλές χρηματοδοτήσεις. Από την πλευρά του, ο Λουκάς Αγέλαστος επισήμανε τη μεγάλη σημασία των φεστιβάλ στην προβολή των ντοκιμαντέρ.
