Στο πλαίσιο του 25ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, η Ένωση Ελληνικού Ντοκιμαντέρ διοργάνωσε masterclass με θέμα: «Πώς να αποκτήσουν τα ντοκιμαντέρ μεγαλύτερη ορατότητα» την Τρίτη 7 Μαρτίου, στην αίθουσα Τζον Κασσαβέτης. Βασικός εισηγητής της εκδήλωσης ήταν ο Paul Rieth από τη Γερμανία, σχεδιαστής στρατηγικών για την προσέλκυση κοινού, σύμβουλος στους τομείς του μάρκετινγκ και του crowdfunding και παραγωγός, ο οποίος έδωσε χρήσιμες συμβουλές για τη στόχευση και προσέλκυση του κοινού ήδη από τα αρχικά στάδια της δημιουργίας ενός ντοκιμαντέρ.
Τον λόγο πήρε αρχικά η πρόεδρος της Ένωσης Ελληνικού Ντοκιμαντέρ, Αννέτα Παπαθανασίου. «Χαίρομαι πολύ που παρευρίσκεστε στο masterclass που διοργανώνει η Ένωση Ελληνικού Ντοκιμαντέρ. Θα ήθελα να σας παρουσιάσω τον Paul Rieth, ο οποίος θα μιλήσει για τις στρατηγικές προσέλκυσης του κοινού στις ταινίες μας. Πρόκειται για ένα σημαντικό ζήτημα, το οποίο έχουμε συζητήσει πολλές φορές με τα μέλη μας».
Ο Paul Rieth συστήθηκε αμέσως μετά στο κοινό. «Πάντα απολάμβανα να τρέχω διαφορετικά πρότζεκτ. Είμαι παραγωγός, σχεδιαστής στρατηγικής στην προσέλκυση ακροατηρίων, σύμβουλος μάρκετινγκ και crowdfunding, με έδρα το Βερολίνο. Δίνω συχνά διαλέξεις και κάνω παρουσιάσεις σε πανεπιστήμια, κολέγια και κινηματογραφικά φεστιβάλ. Είμαι καθηγητής και σύμβουλος στον τομέα σχεδιασμού κοινού για το Feature Lab του Torino Film Lab. Το πρακτορείο μου, GET YOUR CROWD, προσφέρει συμβουλευτική ή εργαστήρια για εταιρείες, οργανισμούς και ιδιώτες στον σχεδιασμό στρατηγικής, στη στόχευση κοινού, στο crowdfunding και στο ψηφιακό μάρκετινγκ. Πέρα από στρατηγικό σχεδιασμό και καμπάνιες, η εταιρεία παράγει ποικίλες μορφές οπτικοακουστικού υλικού. Από το 2021 είμαι στέλεχος του Film University Babelsberg στον τομέα του Σχεδιασμού Κοινού, Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας. Επίσης έχω γράψει το βιβλίο Dok & Crowd, το οποίο επικεντρώνεται στη γερμανική βιομηχανία ντοκιμαντέρ».
Στη συνέχεια, μίλησε για τους τρόπους προσέλκυσης του κοινού. «Οι ταινίες γυρίζονται για να τις δει το κοινό. Όλοι μας συμφωνούμε σε αυτό. Αν πάρουμε ως δεδομένο το παραπάνω αξίωμα, παρατηρούμε ότι τα ντοκιμαντέρ δυσκολεύονται να βρουν τη θέση που τους αρμόζει στο κύκλωμα της διανομής. Εξετάζοντας τους τρόπους με τους οποίους τα ντοκιμαντέρ προσπαθούν να προσελκύσουν το κοινό τόσο στις αίθουσες όσο και στη VOD διανομή, είναι εμφανές ότι ο περιορισμένος προϋπολογισμός στους τομείς του μάρκετινγκ αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Πώς μπορεί λοιπόν το κοινό να βοηθήσει τη δουλειά μας; Μέσω της χρηματοδότησης. Δηλαδή με το crowdfunding και το crowd investing –στη δεύτερη πρακτική, το κοινό δίνει ένα μικρό κεφάλαιο στον δημιουργό, το οποίο στη συνέχεια παίρνει πίσω από τα κέρδη που αποφέρει το χρηματοδοτούμενο πρότζεκτ. Επιπλέον, με δωρεές που γίνονται μέσω των site και των social media και με συνδρομές στις πλατφόρμες. Για να δει κάποιος το υλικό σας πρέπει να πληρώσει γι’ αυτό. Επίσης, πρέπει να ξεπεράσετε τη λογική ότι ζητάω λεφτά και έτσι φαίνομαι σαν να ζητιανεύω. Να προβάλλετε το γεγονός ότι έχετε κάτι να προσφέρετε. Όταν κάποιος δίνει χρήματα για το πρότζεκτ μας είναι ένα ισχυρό κίνητρο και μας δεσμεύει να το ολοκληρώσουμε. Σημαντική είναι και η υποστήριξη του κοινού μέσω του crowdsourcing. Μέσω αυτού το κοινό βοηθά στην έρευνα για τη συγγραφή ενός σεναρίου, στην εύρεση του κατάλληλου τίτλου, στη δημιουργία καλλιτεχνικού υλικού και στη διάδοση του πρότζεκτ στο διαδίκτυο μέσω των social media, του Τύπου, αλλά και μέσω της παραδοσιακής πρακτικής, δηλαδή από στόμα σε στόμα».
Ο κ. Rieth εξήγησε επίσης την σημασία του guerilla μάρκετινγκ. «Είναι μια στρατηγική διαφήμισης, στην οποία μια εταιρεία χρησιμοποιεί αιφνιδιαστικές ή/και μη συμβατικές αλληλεπιδράσεις προκειμένου να προωθήσει ένα προϊόν ή μια υπηρεσία. Δεν λέω φυσικά να κάνετε οτιδήποτε ακραίο, αλλά κατά τη γνώμη μου ό,τι συμβαίνει σε εξωτερικό χώρο τραβάει την προσοχή και το βρίσκω πολύ δημιουργικό. Καλό είναι να δουλεύουμε με ανθρώπους που έχουν ήδη το κοινό τους και δεν χρειάζεται να το δημιουργούμε από το μηδέν. Όπως ακτιβιστές ή εκπαιδευτικούς οργανισμούς που μπορούν να βοηθήσουν στο έργο σας. Επιπλέον, λατρεύω όταν οι δημιουργοί τεστάρουν το κοινό τους μέσω δοκιμαστικών προβολών. Στην Αμερική είναι συνηθισμένη πρακτική και με αυτό τον τρόπο οι δημιουργοί ανακαλύπτουν τι μπορεί να πηγαίνει στραβά με την ταινία. Στη Γερμανία ακούγονται πολύ συχνά, δυστυχώς, άστοχες κουβέντες όπως “η δοκιμαστική προβολή δεν πήγε καλά, επειδή το κοινό ήταν ηλίθιο”. Αυτό δυστυχώς σημαίνει ότι δεν εμπιστευόμαστε το κοινό μας και δεν ακούμε τις ανάγκες του».
Το masterclass συνεχίστηκε με πληροφορίες σχετικά με τον σχεδιασμό στρατηγικών για την προσέλευση κοινού (audience design). «Πρόκειται για τη διαδικασία ευαισθητοποίησης του κοινού γύρω από τις ταινίες που βρίσκονται στο αρχικό στάδιο ανάπτυξης. Αυτό σημαίνει ότι με τον σκηνοθέτη, τον παραγωγό και διάφορους άλλους συντελεστές μαζευόμαστε και συζητάμε τις ιδέες μας. Από το συνεργείο και τους διανομείς μέχρι το θέμα της ταινίας, τους χαρακτήρες, το είδος, τη μουσική, την τοποθεσία, τις αγορές που θα προβληθεί και τη χρηματοδότηση. Επειδή ο χρόνος είναι περιορισμένος πρέπει να ξέρουμε σε τι κοινό θέλουμε να απευθυνθούμε ήδη από τον αρχικό σχεδιασμό της ταινίας. Οπότε πρέπει από πολύ νωρίς να καθοριστεί η στρατηγική ανάπτυξης του φιλμ. Να ερευνήσετε το γενικό πλαίσιο της ταινίας, τα θέματα με τα οποία θα ασχοληθείτε, να σκεφτείτε τι κεφάλαια έχετε στη διάθεσή σας, να ορίσετε τους στόχους σας για το τι θέλετε να πετύχετε με τη δουλειά σας, σε ποιο κοινό θέλετε να απευθυνθείτε (ίσως χρειαστούν τοπικές προβολές σε μέρη όπου το κοινό δεν έχει πρόσβαση σε σινεμά) και να προσδιορίστε τον πυρήνα της ιστορίας. Όσο πιο πρωτότυπη τόσο το καλύτερο. Πρέπει να δικτυωθείτε στα social media και να δημιουργήσετε επαγγελματικό προφίλ στο LinkedIn. Φροντίστε να βρείτε την ιδανική ομάδα και ενσωματώστε την στα επόμενα στάδια του πρότζεκτ σας. Μην ξεχνάτε και το ψηφιακό αποτύπωμα. Τη μεγάλη έρευνα που θα κάνετε για να βρείτε τι υπάρχει στο ίντερνετ από άρθρα, σελίδες ή αν έχει γραφτεί κάτι αρνητικό για το θέμα που θέλετε να ασχοληθείτε».
Σε ερώτηση για το αν η ιστορία του πρότζεκτ πρέπει να αλλάζει γιατί αλλάζουν και οι προτιμήσεις του κοινού, ο κ. Rieth απάντησε πως «δεν αλλάζουμε ό,τι υποσχεθήκαμε ότι θα προσφέρουμε. Δεν λέμε στο κοινό μας πως θα παρουσιάσουμε μια ρομαντική ιστορία και στο τέλος παρουσιάζουμε μια εντελώς διαφορετική υπόθεση. Πρέπει να μείνετε πιστοί στο σενάριο σας ώστε να υπάρχει διαφάνεια σχετικά με το τι θέλετε να παρουσιάσετε».
Ο κ. Rieth αναφέρθηκε έπειτα στον ρόλο του impact producer. «Η ορολογία αυτή δεν διαφέρει πολύ από τον σχεδιασμό στρατηγικής για την προσέλευση κοινού και ουσιαστικά είναι ο ρόλος που αναλαμβάνει κάποιος ώστε να επικεντρωθεί στο κεντρικό μήνυμα της ταινίας, στον αντίκτυπο που θα έχει στο κοινό και στα βήματα για να φτάσει εκεί. Πρέπει να δημιουργήσει μια μεγάλη καμπάνια για να προωθήσει το φιλμ με στόχο τη δραστηριοποίηση και εμπλοκή του κοινού από νωρίς».
Η συζήτηση συνεχίστηκε με τον ρόλο του crowdfunding. «Πρόκειται για την πρακτική της χρηματοδότησης ενός έργου ή ενός εγχειρήματος συγκεντρώνοντας χρήματα από μεγάλο αριθμό ατόμων που ο καθένας συνεισφέρει ένα σχετικά μικρό ποσό, συνήθως μέσω του διαδικτύου. Η συγκεκριμένη πρακτική σού δίνει μια ελευθερία στο να μη δεσμεύεσαι με τηλεοπτικά κανάλια ή μεγάλους φορείς. Δε λύνει βέβαια τα προβλήματά σας γιατί τα ποσά δεν είναι τόσο μεγάλα. Ωστόσο, είναι ένα μέσο προκειμένου να βρείτε πιο εύκολα συμπαραγωγούς. Επιπλέον, χτίζετε όνομα ως δημιουργός φιλμ. Ακόμη και αν δεν το χρησιμοποιήσετε για τα χρήματα, θα έχετε μια άποψη για το πώς αντιμετωπίζει το κοινό την ιδέα σας. Πέρα από την ιδέα, μπορεί να χρηματοδοτηθεί η πρεμιέρα της ταινίας, τα ταξίδια σε φεστιβάλ, προβολές και ό,τι άλλο ζητήσετε από το κοινό σας αρκεί να το επικοινωνήσετε σωστά. Μερικές από τις πλατφόρμες crowdfunding είναι τα Kickstarter, Pozible, gofundme, και Kiss Kiss Bank Bank. Δύο επιτυχημένα παραδείγματα ντοκιμαντέρ που χρηματοδοτήθηκαν από το crowdfunding είναι τα Who the f#@% is Frank Zappa με 1.126.036 δολάρια και το The Bill Nye Film με 859.425 δολάρια. Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, το crowdfunding έχει να κάνει αποκλειστικά με τη διαφάνεια. Να πείτε εξαρχής ξεκάθαρα στο κοινό τι ακριβώς ζητάτε και τι θα δημιουργήσετε. Και μια υπενθύμιση. Πάντα να ζητάτε περισσότερα από εκείνα που πραγματικά χρειάζεστε για να υπολογίστε επιπλέον έξοδα, όπως οι φόροι και οι καμπάνιες για το μάρκετινγκ. Στο τέλος της ημέρας το crowdfunding σάς δίνει μια ιδέα για το πώς θα αντιμετωπίσει το κοινό τη δημιουργία σας».
