21ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ [1-10/3/2019]
Market Talks Αγοράς – Ένωση Ελληνικού Ντοκιμαντέρ
Το μέλλον του ντοκιμαντέρ στην περιοχή μας
Ποιο είναι το μέλλον του ντοκιμαντέρ στην Νοτιοανατολική Ευρώπη; Ποιες είναι οι δομές και οι φορείς που ενισχύουν σε κάθε χώρα την παραγωγή ταινιών ντοκιμαντέρ; Μέσα από ποιες δράσεις και προγράμματα στηρίζονται και προωθούνται οι ταινίες τεκμηρίωσης; Ποια βήματα μπορούν να κάνουν οι δημιουργοί από τις χώρες της περιοχής για να χτίσουν μεταξύ τους ένα πεδίο συνεννόησης και συνεργασίας; Αυτά ήταν ορισμένα από τα βασικά σημεία της συζήτησης που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 7 Μαρτίου 2019 στην Αποθήκη Γ’, στο πλαίσιο της σειράς συζητήσεων «Market Talks» της Αγοράς Doc Market του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Την εκδήλωση, η οποία διοργανώθηκε από το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και την Ένωση Ελληνικού Ντοκιμαντέρ (ΕΕΝ), συντόνισε η πρόεδρος της Ένωσης Ελληνικού Ντοκιμαντέρ, σκηνοθέτιδα Μαριάννα Οικονόμου και μίλησαν οι Katarzyna Wilk, εκπρόσωπος της Πολωνικής Ένωσης Ντοκιμαντέρ (Polish Docs), Ana Otasevic, εκπρόσωπος της Ένωσης Ντοκιμαντέρ της Σερβίας (Doc Serbia), Neda Milanova, εκπρόσωπος του Balkan Documentary Center (Βουλγαρία), Patrizia Mancini, υπεύθυνη ανάπτυξης και διεθνών σχέσεων του οργανισμού Sunny Side of the Doc (Γαλλία), καθώς και η παραγωγός Ρέα Αποστολίδη από την ΕΕΝ. Στο πάνελ συμμετείχε και ο γενικός διευθυντής του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου Βασίλης Κοσμόπουλος.
Αρχικά το λόγο πήρε η Μαριάννα Οικονόμου, η οποία ευχαρίστησε το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και ειδικότερα την υπεύθυνη της Αγοράς του ΦΝΘ, Γιάννα Σαρρή, για την συνεργασία. Η κα Οικονόμου σημείωσε: «Η ιδέα για τη σημερινή συνάντηση ξεκίνησε από την ανάγκη να ξεπεράσουμε τα σύνορα και να αναζητήσουμε ανθρώπους και οργανισμούς με τους οποίους μπορούμε να ενώσουμε τις δυνάμεις μας και να συνεργαστούμε σε επίπεδο συμπαραγωγών. Η ΕΕΝ είναι ένας καινούργιος οργανισμός. Ιδρύθηκε το 2013 από επαγγελματίες κινηματογραφιστές που μοιράζονται το ίδιο πάθος για τα ντοκιμαντέρ και επιθυμούν το ελληνικό ντοκιμαντέρ να ανοίξει τα φτερά του, επιδιώκοντας να αυξήσουν τη δημοφιλία και θέαση των ταινιών τεκμηρίωσης στο κοινό της ευρύτερης περιοχής. Καθώς η χρηματοδότηση και η διανομή των ντοκιμαντέρ γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη, πιστεύουμε πως η Ευρώπη και η περιοχή μας έχουν πολλές πιθανότητες να αναδείξουν νέους δημιουργούς. Γι’ αυτό οργανώσαμε αυτή τη συνάντηση, για να ανταλλάξουμε ιδέες και εμπειρίες που μπορούν να οδηγήσουν σε πιθανές συνεργασίες».
Στις εισηγήσεις τους οι ομιλητές κατέθεσαν τις εμπειρίες τους μέσα από τις δράσεις και τις πρωτοβουλίες που υποστηρίζουν, με σκοπό την προώθηση των ταινιών τεκμηρίωσης. Το λόγο πήρε πρώτη η Katarzyna Wilk, η οποία παρουσίασε το Polish Docs: «Πρόκειται για ένα project που ανήκει στη μη κερδοσκοπική οργάνωση Krakow Film Foundation, με έδρα την Κρακοβία της Πολωνίας. Έχει άμεση σχέση και με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Κρακοβίας, ένα από τα παλαιότερα φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους, animation και ντοκιμαντέρ στην Ευρώπη. Η ανάγκη μας να προωθήσουμε τα πολωνικά ντοκιμαντέρ γεννήθηκε ακριβώς από αυτό το φεστιβάλ. Τα τελευταία χρόνια έχουμε αρκετές σημαντικές ταινίες και αναζητούμε με ποιους τρόπους μπορούν να αποκτήσουν περισσότερο κοινό παγκοσμίως. Στο Krakow Film Foundation υπάρχουν αντίστοιχα προγράμματα χρηματοδότησης. Έχουμε επίσης ιδρύσει το KFF Sales & Promotion, με το οποίο προωθούμε αυτές τις ταινίες σε διεθνή φεστιβάλ και κινηματογραφικές αγορές. Με το Polish Docs προσπαθούμε να αναδείξουμε τα πολωνικά ντοκιμαντέρ μέσα από ειδικές προβολές, ρετροσπεκτίβες, παρουσίαση και προώθηση σκηνοθετών και παραγωγών σε φεστιβάλ και αγορές. Φέτος εγκαινιάσαμε μια νέα πρωτοβουλία με την πολωνική τηλεόραση που ονομάζεται Polish Docs Pro, με στόχο να προωθήσουμε διεθνώς τα πολωνικά ντοκιμαντέρ».
Στην συνέχεια, μίλησε η Ana Otasevic, η οποία αναφέρθηκε στο Doc Serbia, υπογραμμίζοντας: «Πρόκειται για έναν σχετικά νέο οργανισμό, ωστόσο είμαστε ικανοποιημένοι από την αποτελεσματικότητά του σε τόσο σύντομο διάστημα. Αρχικά απευθυνθήκαμε στο Κέντρο Κινηματογράφου της Σερβίας για να αναδείξουμε σε αυτό τη σπουδαιότητα των ντοκιμαντέρ και καταφέραμε οι χρηματοδοτήσεις του οργανισμού να διαχωριστούν σε ό,τι αφορά τις παραγωγές μυθοπλασίας και τα ντοκιμαντέρ. Μια άλλη νίκη ήταν το επίπεδο των χρηματοδοτήσεων. Αυτή η υποστήριξη αρχίζει να αποδίδει καρπούς και οι ταινίες, όπως και οι δημιουργοί τους, έχουν αποκτήσει τα τελευταία χρόνια εξαιρετική επαφή με τα διεθνή φεστιβάλ, κερδίζοντας μάλιστα και διακρίσεις. Έχουμε πλέον ντοκιμαντέρ που γίνονται στην Κίνα, τη Βραζιλία, τη Μέση Ανατολή κι αυτό είναι κάτι καινούργιο για μας. Προσπαθούμε να είμαστε ρεαλιστές, να σκεφτόμαστε δημιουργικά και να αναγνωρίζουμε πως οι δημιουργοί έχουν σημαντικό ρόλο στις ταινίες τους».
Η Patrizia Mancini με τη σειρά της έκανε μια σύντομη παρουσίαση του Sunny Side of the Doc, σημειώνοντας ότι είναι μια αγορά που προωθεί τις συμπαραγωγές και τις πωλήσεις ταινιών και αφορά αποκλειστικά επαγγελματίες. Η ίδια πρόσθεσε: «Πραγματοποιείται εδώ και 30 χρόνια κάθε Ιούνιο στη γαλλική πόλη Λα Ροσέλ και διαρκεί πέντε ημέρες, φιλοξενώντας 2.000 επαγγελματίες του χώρου, όπως επίσης και film commissioners και τηλεοπτικά δίκτυα, αλλά και πολιτιστικούς φορείς. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, λαμβάνουν χώρα πέντε διαφορετικά pitching sessions που αφορούν στον πολιτισμό, την κοινωνία, την επιστήμη, την Ιστορία, το περιβάλλον, κ.ά. Κάθε μέρα φιλοξενούμε και μια εκδήλωση όπου συναντιούνται οι επαγγελματίες του σινεμά με τους υπόλοιπους φορείς, καθώς επίσης ανοιχτές συζητήσεις και εργαστήρια. Οι καλεσμένοι μας έχουν την ευκαιρία να συναντήσουν αυτούς τους επαγγελματίες και να συνάψουν επωφελείς συμφωνίες και συνεργασίες. Από το 2017 έχουμε καθιερώσει κι ένα ειδικό τμήμα που αφορά στην αλληλεπίδραση και την επαφή των κινηματογραφιστών με τα νέα τεχνολογικά εργαλεία και την ψηφιακή τεχνολογία, το οποίο περιλαμβάνει ξεχωριστό τμήμα αγοράς, προβολών και installations που σχετίζονται με πολιτιστικούς οργανισμούς οι οποίοι αναζητούν νέους τρόπους διαμόρφωσης και προβολής του περιεχομένου τους μέσα από τα ντοκιμαντέρ».
Αμέσως μετά, η Neda Milanova ως εκπρόσωπος του Balkan Documentary Center αναφέρθηκε στις δράσεις του οργανισμού ως προς τους επαγγελματίες του σινεμά: «Σκοπός μας είναι οι συνεργασίες και η ανάδειξη των ντοκιμαντέρ στη διεθνή κινηματογραφική αγορά. Τα τελευταία χρόνια έχουμε κατανοήσει πως υπάρχει ανάγκη για νέους δημιουργούς, αλλά δεν υπάρχει πεδίο εκπαίδευσης και υποστήριξής τους. Αποφασίσαμε λοιπόν να στηρίξουμε νέους δημιουργούς ντοκιμαντέρ από την περιοχή μας. Μας ενδιαφέρει επίσης η εκπαίδευση και η κατάρτισή τους, ενώ επιπλέον έχουμε ένα pitching forum στο οποίο οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βρουν προτάσεις συγχρηματοδότησης, αλλά και να κερδίσουν ένα χρηματικό βραβείο. Τέλος, έχουμε και την εγχώρια αγορά όπου παρουσιάζονται όλα τα projects, στην οποία μπορούν να συμμετάσχουν και παραγωγές με θεματολογία που αφορά στα Βαλκάνια».
Με αφορμή τα λεγόμενα της κας Milanova, η Ρέα Αποστολίδη σχολίασε τη σημασία των συνεργασιών και των συμπαραγωγών με εταιρίες του εξωτερικού, τονίζοντας τα εξής: «Ως δημιουργός και παραγωγός ταινιών έχω να πω πως οι συμπαραγωγές είναι μονόδρομος για να φτιάξουμε ταινίες με ποιοτικό περιεχόμενο και θεματολογία. Ωστόσο, παρά τα όσα είπαν προηγουμένως οι ομιλήτριες για τις δημόσιες δομές υποστήριξης σε επίπεδο συμπαραγωγών, κάτι αντίστοιχο δεν συμβαίνει στην Ελλάδα».
Στο σημείο αυτό, το λόγο πήρε ο Βασίλης Κοσμόπουλος, o οποίος αναφέρθηκε στους τρόπους υποστήριξης των ντοκιμαντέρ από πλευράς Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου. «Ασχολούμαστε με τον κανονισμό χρηματοδοτικών προγραμμάτων, ο οποίος είναι υπό αναθεώρηση στο κομμάτι που αφορά στα ντοκιμαντέρ. Σε αυτή την αναθεώρηση θα συμπεριλάβουμε τα ντοκιμαντέρ στο πρόγραμμα μειοψηφικών παραγωγών, που είναι απαραίτητο για τις συμπαραγωγές. Επίσης, επειδή υπάρχει έλλειμμα στην ανάπτυξη παραγωγικού σχεδιασμού, σκοπεύουμε ή να συμπεριλάβουμε ή να προσαρμόσουμε αυτό το κομμάτι ειδικά για ντοκιμαντέρ. Θέλουμε να προσδώσουμε μια ισότιμη έμφαση και σημασία ανάμεσα στις ταινίες ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας σε όλες τις κατευθύνσεις των χρηματοδοτικών προγραμμάτων μας», δήλωσε ο κ. Κοσμόπουλος.
Ο ίδιος τόνισε πως υπάρχει μια γενικότερη τάση στην Ευρώπη που ενθαρρύνει τις συνεργασίες και τις συμπαραγωγές μεταξύ των χωρών, υπογραμμίζοντας: «Στο πρώτο εξάμηνο του 2019 η Ρουμάνικη Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ασχολείται με ζητήματα που σχετίζονται με τον οπτικοακουστικό τομέα σε ό,τι αφορά στην ενίσχυση των συνεργασιών μέσα από τις συμπαραγωγές. Μάλιστα έχουμε προσκληθεί ως φορέας σε ένα προγραμματισμένο συνέδριο που θα γίνει σε δύο περίπου εβδομάδες για να συμμετέχουμε σε αυτή τη διαδικασία. Επίσης, σε περιφερειακό επίπεδο, έχουμε πολύ καλή σχέση με τα υπόλοιπα κέντρα κινηματογράφου της ευρύτερης περιοχής και όλες τις αντίστοιχες πρωτοβουλίες ανάλογου χαρακτήρα. Προσπαθούμε να αναπροσαρμόσουμε το πλαίσιο των προϋποθέσεων υποστήριξης ταινιών ώστε να συνεργαστούμε κάτω υπό καλύτερες συνθήκες τόσο μαζί όσο και με τους υπόλοιπους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς φορείς. Σκοπός μας είναι να δώσουμε προτεραιότητα στις συμπαραγωγές με τα γειτονικά κέντρα κινηματογράφου των Βαλκανίων. Συζητάμε μάλιστα να αποκτήσουμε και μια μορφή συνεργασίας σε διμερές ή τριμερές επίπεδο με τις άλλες χώρες. Τέλος, σε ό,τι αφορά τον χρονικό ορίζοντα των αξιολογήσεων των προτάσεων που κατατίθενται στο ΕΚΚ, ο κ. Κοσμόπουλος τόνισε ότι παλαιότερα υπήρχε καθυστέρηση στην αξιολόγηση προτάσεων. Ωστόσο, όπως είπε «αυτό πλέον έχει ξεπεραστεί, καθώς βρισκόμαστε στο στάδιο να αξιολογούμε προτάσεις που κατατέθηκαν πριν από 11 μήνες και εκτιμούμε ότι σύντομα θα μπορούμε να ανταποκριθούμε και να τις αξιολογούμε σχεδόν άμεσα».
Στη συνέχεια της συζήτησης, κατατέθηκαν προτάσεις σε σχέση με τα προγράμματα χρηματοδότησης των ταινιών από τις χώρες των ομιλητών. Τα χαρακτηριστικά αυτών των προγραμμάτων διαφοροποιούνται σε σχέση με τις προτεραιότητες, αλλά διαθέτουν και ορισμένες ομοιότητες. Ειδικότερα, όπως ειπώθηκε στην εκδήλωση, στην Πολωνία, την Ιταλία και τη Γαλλία, οι συμπαραγωγές μπορούν να αφορούν είτε στα κέντρα κινηματογράφου είτε ακόμα και στη χρηματοδότηση από τηλεοπτικά δίκτυα, ανάλογα με το αν έχουν να κάνουν με μικρού βεληνεκούς συμπαραγωγές και αν συνεργάζονται με παραγωγούς ή επαγγελματίες που προέρχονται από αυτές τις χώρες. Η θεματολογία των ταινιών ποικίλει, καθώς λ.χ. στην Πολωνία εστιάζουν την προσοχή τους σε διεθνή θέματα, στην Ιταλία ή στη Γαλλία υπάρχει ενδιαφέρον για ειδικά θέματα (περιβάλλον, κλιματική αλλαγή, επιστήμες, κλπ), ενώ στη Βουλγαρία εστιάζουν σε ιστορίες με τοπικό ενδιαφέρον και θεματολογία.
Στην συζήτηση έκανε μια σύντομη παρέμβαση και η Μαντλέν Αβραμούση, commissioning director του γαλλικού καναλιού Arte France, η οποία αναφέρθηκε στο πόσο σημαντική είναι η συνεργασία μεταξύ χωρών. «Το Arte με έδρα το Στρασβούργο, είναι ένα δίκτυο στην καρδιά της Ευρώπης, σε περιοχή όπου συνορεύουν αρκετές χώρες. Για πολλά χρόνια εκπονούμε προγράμματα που ενισχύουν τις συμπαραγωγές γειτονικών χωρών. Οι δημιουργοί μπορούν να συνδεθούν με το δίκτυο και να έρθουν σε επαφή με παραγωγούς που συμμετέχουν σε αυτό. Αυτές οι επαφές θα μπορούσαν να αποτελέσουν βάση για ένα νέο κύκλο συνεργασιών με τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία από την Ε.Ε. για την περιοχή. Έτσι ξεκινήσαμε και εμείς. Είμαστε ένας σταθμός που αποτελεί αποτέλεσμα συνέργειας και συμπαραγωγής μεταξύ δύο χωρών. Ένα άλλο project μας είναι και το Grande Documentaire, ένα ειδικό ταμείο όπου χρηματοδοτικοί φορείς από τη Γερμανία και τη Γαλλία αναλαμβάνουν πραγματοποίηση μεγάλων παραγωγών όπως π.χ. μια ιστορική σειρά ή κάποια ταινία μυθοπλασίας ή ντοκιμαντέρ. Η συμβουλή μου επομένως είναι οι κινηματογραφιστές να απευθυνθούν στους οργανισμούς που χρηματοδοτούν σε κάθε χώρα τον κινηματογράφο και να ξεκινήσουν έναν κύκλο επαφών και συνεργασιών με τις υπόλοιπες χώρες. Το βασικότερο που πρέπει να κάνουν είναι να χτίζουν μια περιφερειακή πλατφόρμα συνεργασίας».
