ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ ΣΕΡΓΚΕΪ ΛΟΖΝΙΤΣΑ
Ο τρόπος με τον οποίο επιλέγει τις θεματικές του, οι διαφορές μεταξύ των ταινιών μυθοπλασίας και του ντοκιμαντέρ, καθώς και η σχέση που χτίζει με το κοινό μέσω των ταινιών του, ήταν ορισμένα από τα θέματα επάνω στα οποία τοποθετήθηκε ο ουκρανός δημιουργός Σεργκέι Λοζνίτσα, στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε την Τρίτη 15 Μαρτίου 2011, στο πλαίσιο του 13ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Η φετινή διοργάνωση πραγματοποιεί αφιέρωμα στο έργο του πολυβραβευμένου σκηνοθέτη, προβάλλοντας συνολικά 11 ταινίες τεκμηρίωσης από τη φιλμογραφία του.
Καλωσορίζοντας τους παρευρισκόμενους στην εκδήλωση, ο διευθυντής του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, κ. Δημήτρης, Εϊπίδης, ευχαρίστησε τον Σεργκέι Λοζνίτσα, που δίνει το «παρών» στο 13ο ΦΝΘ. «Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος που το Φεστιβάλ τιμά τον κορυφαίο αυτόν καλλιτέχνη, τον άνθρωπο που διακρίνεται από ένα ιδιότυπο, προσωπικό, ευαίσθητο και επικοινωνιακό έργο. Έχω την αίσθηση ότι για εμάς τους έλληνες, που τώρα γνωρίζουμε το έργο του, αποτελεί μια αποκάλυψη. Θεωρούμε μεγάλη επιτυχία το γεγονός ότι βρίσκεται μαζί μας, παρά το βεβαρημένο πρόγραμμά του», τόνισε ο κ. Εϊπίδης.
Η διαδρομή του Σεργκέι Λοζνίτσα στο ντοκιμαντέρ ξεκίνησε σε μια περίοδο της ζωής του, εξαιρετικά γόνιμη, όχι στην τέχνη, αλλά στην επιστήμη. Γεννήθηκε το 1964 στη Λευκορωσία. Λίγα χρόνια αργότερα, η οικογένειά του μετακόμισε στην Ουκρανία, όπου ο δημιουργός σπούδασε εφαρμοσμένα μαθηματικά και συστήματα ελέγχου στο Πολυτεχνείο του Κιέβου. Στη συνέντευξη Τύπου, ο σκηνοθέτης επεσήμανε ότι αποφάσισε να αλλάξει επάγγελμα, διότι δεν είχε εκπαιδευτεί σωστά επάνω στο αρχικό του αντικείμενο, ωστόσο, όπως πρόσθεσε, τα μαθηματικά τον βοήθησαν στην ενασχόλησή του με τον κινηματογράφο. «Η ταινία είναι ενός είδους έλεγχος επάνω στα πράγματα, αλλά και μια γλώσσα που χρησιμοποιείται για την επικοινωνία. Δεν υπάρχει τόσο μεγάλη απόσταση ανάμεσα στα συστήματα ελέγχου και τον κινηματογράφο. Για μένα, όσοι θέλουν να ασχοληθούν με το σινεμά, θα πρέπει πρώτα να ασχοληθούν με κάτι πιο αφηρημένο, όπως τα μαθηματικά και η μουσική. Στη συνέχεια, θα μπορούν να γίνουν ότι επιθυμούν, π.χ. πολιτικοί, μάνατζερ κ.ο.κ.», εξήγησε ο σκηνοθέτης.
Ο Σεργκέι Λοζνίτσα κινηματογραφεί απλές, καθημερινές εκφάνσεις της ζωής με τη μορφή ιστορικής μαρτυρίας. Ξεκινά απ’ το άμεσα αντιληπτό, για να αγγίξει πιο ευαίσθητες και κρυφές πτυχές και δεν αφήνει τίποτα στην τύχη. Η αισθητική, η φόρμα, το ύφος, λειτουργούν υπόγεια, διόλου εκκωφαντικά, επιτυγχάνοντας το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αναφερόμενος στη μέθοδο κινηματογράφησης που ακολουθεί, ο δημιουργός σημείωσε: «Είναι ένας προσωπικός τρόπος και θυμίζει λιγάκι το κυνήγι. Ψάχνω να βρω ιδέες γύρω μου, όπως ο κυνηγός ψάχνει να βρει το θήραμά του. Σε αυτή τη διαδικασία, πρέπει κάποιος να αφήσει στην άκρη το μυαλό του και να λειτουργήσει μόνο με το συναίσθημα. Συνήθως, όταν πρόκειται να ξεκινήσουμε μια ταινία, συγκεντρωνόμαστε δυο-τρεις άνθρωποι, έχουμε μαζί μας μια κάμερα, εξοπλισμό ήχου και ένα αυτοκίνητο. Ταξιδεύουμε για δυο εβδομάδες πριν τα γυρίσματα, χωρίς καμία συγκεκριμένη ιδέα στο νου και κοιτάζουμε να βρούμε γύρω μας κάτι ενδιαφέρον». Το «μυστικό» για να πετύχει αυτή η διαδικασία, σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, είναι το εξής: «Πρέπει να ‘’καθαρίσεις’’ από κάθε ίχνος ζωής γύρω σου, να έχεις χάσει την επαφή με όσα σε κρατούν πίσω και να βλέπεις τα πράγματα πιο καθαρά. Είναι μια μυστικιστική προσέγγιση».
Ο κύριος στόχος των ταινιών του ουκρανού κινηματογραφιστή είναι να κρατούν τον θεατή σε εγρήγορση και σε αυτό ακριβώς αποσκοπεί και η έλλειψη αφήγησης, σήμα κατατεθέν στις ταινίες του. «Το πιο σημαντικό κομμάτι είναι να κατανοήσει ο θεατής ποιος είναι, μέσα από την ταινία. Να μπορέσει να πάρει κάτι από αυτή, να έχει το έργο έναν αντίκτυπο πάνω του και στη συνέχεια ο ίδιος να ‘’χτίσει’’ πάνω σε αυτό», επεσήμανε σχετικά.
Στο παρελθόν, ο δημιουργός έχει πει ότι «το σινεμά μας επιστρέφει το χαμένο χρόνο». Ποια είναι η δική του σχέση με τον χρόνο κατά τη διάρκεια της δημιουργίας μιας ταινίας; «Ορισμένες φορές καταλαβαίνω ότι πρέπει να σταματήσω. Είναι πιο εύκολο όταν χρησιμοποιούμε φιλμ, γιατί το φιλμ κάποτε τελειώνει», είπε ο σκηνοθέτης χαριτολογώντας, και συμπλήρωσε: «Κάθε είδους πίεση είναι καλή. Αυτός, άλλωστε, είναι και ο δεύτερος νόμος της Θερμοδυναμικής». Στο πλαίσιο αυτό, ο δημιουργός διηγήθηκε και μια ιστορία από τα γυρίσματα της ταινίας Το φως του Βορρά, για τις ανάγκες της οποίας ταξίδεψε χιλιάδες χιλιόμετρα έξω απ’ την Αγία Πετρούπολη, σ’ ένα απομακρυσμένο ρωσικό χωριό. «Όταν, επί δυο βδομάδες κάναμε γυρίσματα εκεί, κάποια στιγμή ήρθε η τοπική Κα-Γκε-Μπε και μας κράτησε για μιάμιση ημέρα στο αστυνομικό τμήμα, προκειμένου να διερευνήσουν εάν είμαστε κατάσκοποι. Αυτό το γεγονός, λοιπόν, το θεώρησα σαν σημάδι ότι θα έπρεπε να τελειώσουμε τη δουλειά μας εκεί», υπογράμμισε ο σκηνοθέτης.
Απαντώντας στην ερώτηση για τη διαφορά μεταξύ του ντοκιμαντέρ και ταινιών μυθοπλασίας, ο Σεργκέι Λοζνίτσα τόνισε ότι αυτή «βρίσκεται στο μυαλό μας». Και πρόσθεσε: «Εάν σας δείξω μια λήψη με μια σκηνή αυτοκτονίας, αυτή θα μπορούσε να σας εντυπωσιάσει και να μου πείτε “πού βρήκατε αυτόν τον καλό ηθοποιό;”. Εάν σας απαντήσω ότι πρόκειται για ντοκιμαντέρ και ότι αυτός ο άνθρωπος στ’ αλήθεια πέθανε, θα σοκαριστείτε. Το υλικό δεν θα έχει αλλάξει, η διαφορά είναι στο μυαλό μας και έχει επίσης να κάνει με την ηθική».
Πέρυσι, ο ουκρανός δημιουργός υπέγραψε την πρώτη του ταινία μυθοπλασίας, με τίτλο My joy, κλέβοντας τις εντυπώσεις στο Φεστιβάλ των Κανών. Τα μελλοντικά σχέδιά του περιλαμβάνουν μια ακόμη ταινία μυθοπλασίας, τα γυρίσματα της οποίας θα ξεκινήσουν τον ερχόμενο Σεπτέμβριο στη Λετονία. Βέβαια, ο ίδιος ξεκαθάρισε ότι δεν πρόκειται να εγκαταλείψει το ντοκιμαντέρ. Αυτό για το οποίο εξακολουθεί να μην διαπραγματεύεται αδιαπραγμάτευτος, είναι η -ανύπαρκτη- σχέση του με την τηλεόραση. «Είχα πει ότι οι ταινίες μου δεν κάνουν για την τηλεόραση. Το διορθώνω. Η τηλεόραση δεν κάνει για τις ταινίες μου. Το μέσο επηρεάζει το στυλ της δουλειάς του δημιουργού και αυτό δεν μου αρέσει», επεσήμανε ο Σεργκέι Λοζνίτσα. Και πρόσθεσε: «Είναι θέμα τεχνολογίας. Εάν στο μέλλον οι οθόνες στοιχίζουν όσο μια πλαστική σακούλα, θα γεμίσουμε οθόνες παντού».
Να σημειωθεί ότι ο Σεργκέι Λοζνίτσα θα παραδώσει masterclass την Τετάρτη 16 Μαρτίου 2011, στις 11.00, στην αίθουσα Τζον Κασαβέτης, στο Λιμάνι.
