ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ
ΣΤΗ ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΣΕΙΣΜΟΥ – ΟΤΑΝ Ο ΔΡΑΚΟΣ ΚΑΤΑΠΙΕ ΤΟΝ ΗΛΙΟ – ΩΚΕΑΝΟΙ ΑΠΟ ΠΛΑΣΤΙΚΟ
Συνέντευξη Τύπου παραχώρησαν το μεσημέρι της Τρίτης 16 Μαρτίου 2010, στο πλαίσιο του 12ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, οι σκηνοθέτες Σιμπέλ Μπιλγκίν (Στη σκιά του σεισμού), Σαντρίν Φεϊντέλ (Ωκεανοί από πλαστικό) και Ντερκ Σάιμον (Όταν ο δράκος κατάπιε τον ήλιο).
Πριν από μια δεκαετία, η Σιμπέλ Μπιλγκίν κατέγραψε τις εμπειρίες των ανθρώπων που έζησαν το μεγάλο σεισμό στο Μαρμαρά στο ντοκιμαντέρ My broken town. Με την ταινία Στη σκιά του σεισμού, η οποία προβάλλεται στο 12ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, η σκηνοθέτιδα επιστρέφει στην περιοχή και εστιάζει στο τι απέγιναν οι οικογένειες και οι άνθρωποι του Μαρμαρά στα δέκα χρόνια που μεσολάβησαν από τον σεισμό. «Το τοπίο που συνάντησα ήταν εντελώς διαφορετικό. Αν κάποιος δεν γνώριζε, δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι εκεί έγινε κάποτε σεισμός. Όμως, παρόλο που οι άνθρωποι δεν μιλούν πλέον για το συμβάν, η σκιά του σεισμού απλώνεται σε όλη την περιοχή» είπε η Σιμπέλ Μπιλγκίν. Η ταινία της αφορά ακριβώς σε αυτή τη σκιά, η οποία καλύπτει τις ζωές των ανθρώπων, αφήνοντας να διαφανούν τα εσωτερικά τους τραύματα που ακόμη δεν έχουν επουλωθεί. «Όταν είχαμε πάει στην περιοχή αμέσως μετά το σεισμό για να κάνουμε τα γυρίσματα, φοβόμουν πως ό,τι και να ρωτούσα ανθρώπους που τα έχασαν όλα, θα ήταν σαν να τους κοροϊδεύω. Ωστόσο, ανακάλυψα ότι, ανεξάρτητα από την απάντηση που έδιναν στα ερωτήματά μου ή από το εάν επαναλαμβάνονταν σε ό,τι έλεγαν, είχαν την ανάγκη να μιλήσουν. Παρακολουθήσαμε τη ζωή τους επί ένα χρόνο και παρόλο που ήταν θλιμμένοι, μόλις μας έβλεπαν άρχιζαν να χαμογελούν. Σιγά σιγά ξεκίνησαν να δρουν σαν ηθοποιοί, να επιστρέφουν στη ζωή. Νομίζω, λοιπόν, ότι η ταινία λειτούργησε ως μια μορφή ομαδικής ψυχοθεραπείας» υπογράμμισε η σκηνοθέτιδα. Επιστρέφοντας στον τόπο της καταστροφής μετά από δέκα χρόνια, η Σιμπέλ Μπιλγκίν διαπίστωσε ότι οι παλαιότεροι μιλούν με την ίδια ένταση για τον σεισμό, συχνά χρησιμοποιώντας ακόμη και τις ίδιες λέξεις. «Η τουρκική κυβέρνηση επικεντρώθηκε στην αποκατάσταση των ζημιών στις υποδομές και στην επαναφορά του τοπίου. Όμως, το συλλογικό τραύμα των ανθρώπων εξακολουθεί να υφίσταται. Κανείς δεν το συζητά δημοσίως, διότι επικρατεί η άποψη - κυρίως μεταξύ των συντηρητικών - ότι ο Θεός είναι αυτός που δίνει και το καλό και το κακό. Ο σεισμός αντιμετωπίζεται σαν τιμωρία, τη στιγμή που απλώνεται η σκιά της απώλειας του συγγενή ή του γείτονα». Ένα από τα πιο σοκαριστικά στοιχεία που διαπίστωσε η σκηνοθέτιδα συγκρίνοντας τις εικόνες των δύο ντοκιμαντέρ, είναι ότι τα κτίρια που κατέστρεψε ο σεισμός εξακολουθούν να υπάρχουν, δέκα χρόνια μετά. Η μόνη διαφορά είναι ότι μετά το σεισμό, απλώς έχουν βαφτεί εξωτερικά και διατίθενται προς πώληση.
Τις αλήθειες για την μόλυνση των ωκεανών και της υδρόβιας ζωής εξαιτίας του πλαστικού, καθώς και τους μύθους σχετικά με την ανακύκλωση του συγκεκριμένου υλικού καταγράφει στο ντοκιμαντέρ Ωκεανοί από πλαστικό η Σαντρίν Φεϊντέλ. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά η δημιουργός στη συνέντευξη Τύπου, το 1/3 της συνολικής ποσότητας πλαστικού που καταναλώνεται παγκοσμίως χρησιμοποιείται μόνο μία φορά. Άμεση συνέπεια της υπερκατανάλωσης, της κακής χρήσης και της μη ανακύκλωσης του πλαστικού, είναι αυτό να καταλήγει στη θάλασσα και μέσω των ψαριών και των πουλιών να εισέρχεται στην τροφική αλυσίδα. «Η βιομηχανία πλαστικού ισχυρίζεται ότι το υλικό είναι ασφαλές, ότι ανακυκλώνεται και ότι δεν κάνει κακό. Στο ντοκιμαντέρ δείχνουμε ότι αυτή η τοποθέτηση είναι λάθος» σημείωσε η σκηνοθέτιδα. Ένα σημαντικό ζήτημα που θίγεται στην ταινία είναι η ανακύκλωση του πλαστικού. «Οι μεγαλύτερες ποσότητες πλαστικού που ανακυκλώνονται εντοπίζονται στην Ευρώπη, στον Καναδά και τις ΗΠΑ, όπου θάβονται ή καίγονται. Ωστόσο, πολλές φορές οι ποσότητες που νομίζουμε ότι ανακυκλώνονται τελικά συγκεντρώνονται και μεταφέρονται στην Ινδία ή την Κίνα. Πρόκειται απλώς για άλλη μια επιχείρηση. Στην Ασία και την Αφρική δεν υπάρχουν υποδομές ανακύκλωσης, με αποτέλεσμα τόνοι πλαστικού να καταλήγουν στη θάλασσα». Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες που παρουσιάζονται στο ντοκιμαντέρ, κάθε τετραγωνικό χιλιόμετρο ωκεανού περιέχει κατά μέσο όρο 74.000 κομμάτια πλαστικού. Στην Ολλανδία, οι επιστήμονες που διερευνούν την εξαφάνιση του ωκεάνιου πουλιού θαλασσοβάτη, ανακάλυψαν πλαστικό στο 95% των δειγμάτων. Στη Γερμανία, έχει αποδειχθεί πως τα χημικά που απελευθερώνονται από το πλαστικό επηρεάζουν την αναπαραγωγή των ζώων. Σε ακατοίκητα νησιά της Χαβάης, οι επιστήμονες ανακάλυψαν πλαστικό στο στομάχι νεκρών πουλιών, ενώ στην Καλιφόρνια οι οικολόγοι συναντούν ολοένα και περισσότερες περιπτώσεις φαλαινών και δελφινιών που βρήκαν φρικτό θάνατο επειδή είχαν καταπιεί πλαστικό. «Κάποιοι μπορεί να υποστηρίξουν ότι το πλαστικό αποτελεί μέρος της γενικότερης προόδου, για χάρη της οποίας δεν πειράζει να πεθάνουν τα πουλιά ή τα ψάρια. Όμως πρόκειται για ένα υλικό που διασπάται σε ολοένα και μικρότερα μέρη, οι χημικές ουσίες των οποίων εντοπίζονται στο στομάχι μικρών ψαριών. Αυτά αποτελούν τροφή για μεγαλύτερα ψάρια, τα οποία τελικά καταναλώνει ο άνθρωπος. Τα χημικά βρίσκονται στο αίμα μας, όπως επιβεβαιώνουν έρευνες αμερικάνων επιστημόνων σε ολόκληρες οικογένειες» επεσήμανε η Σαντρίν Φεϊντέλ.
Μετά από το κεφάλαιο «οικολογία», στη συνέντευξη Τύπου προσεγγίστηκε ένα εξίσου σημαντικό ζήτημα, τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αφορμή, η ταινία Όταν ο δράκος κατάπιε τον ήλιο του Ντερκ Σάιμον. Ο σκηνοθέτης ξεκίνησε τα γυρίσματα το 2004 με αφετηρία του αρχικά την ιστορία ενός 12χρονου παιδιού που καλείται να συνεχίσει την παράδοση 1.400 χρόνων των θιβετιανών βασιλέων. Στην πορεία, ωστόσο, ο δημιουργός έστρεψε την προσοχή και την κάμερά του στον αγώνα των θιβετιανών και στην παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Κίνα. Όταν κλήθηκε να σχολιάσει τα λεγόμενα ενός ανθρώπου που μιλά στην ταινία συγκρίνοντας την Κίνα με τη ναζιστική Γερμανία, ο Ντερκ Σάιμον ξεκαθάρισε ότι μπορεί η λέξη «ολοκαύτωμα» να συνδέεται στο μυαλό μας με την πιο ακραία γενοκτονία, αλλά για κάποιον που έχασε την οικογένειά του δεν αποτελεί υπερβολή, ακόμη και αν η άποψή του αντιμετωπίζεται ως προβοκατόρικη. Και πρόσθεσε: «Η κινεζική πλευρά διενεργεί απίστευτη προπαγάνδα κατά του Δαλάι Λάμα, η οποία μεταξύ άλλων υποστηρίζει π.χ. ότι κόβει τα κεφάλια κινέζων και χρησιμοποιεί το δέρμα τους για τη διακόσμηση του σπιτιού του. Γενικότερα, υπάρχει η αντίληψη ότι οι θιβετιανοί είναι αχάριστοι απέναντι σε όσα τους προσέφερε ο κινεζικός λαός. Όσο για τα έργα που έκανε η Κίνα στο Θιβέτ – μια παράμετρος που επίσης προπαγανδίζεται από την κινεζική πλευρά – το ερώτημα είναι ‘’ποιος επωφελείται από αυτές τις υποδομές;’’ Η απάντηση είναι η ίδια η Κίνα, η οποία εκμεταλλεύεται τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους της περιοχής». Ο σκηνοθέτης επεσήμανε την δυσχερή κατάσταση η οποία επικρατεί στο Θιβέτ: «Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Πεκίνου το 2008 θα μπορούσαν να είχαν αποτελέσει την αφορμή για να ανακύψει η μεγαλύτερη ευκαιρία προκειμένου η διεθνής κοινότητα να πληροφορηθεί αυτό που συμβαίνει στο Θιβέτ. Πλέον κανείς δεν τους ακούει, κανείς δεν ενδιαφέρεται». Και πρόσθεσε κατηγορηματικά: «Μπορεί να κάνουμε γιόγκα για να λύσουμε τα προβλήματά μας, αλλά δεν στρέφουμε το βλέμμα στα προβλήματα του Θιβέτ. Με το να μην κάνουμε τίποτα για αυτό το καθεστώς που καλά κρατεί εδώ και 60 χρόνια, έχουμε κι εμείς αίμα στα χέρια μας». Στο ερώτημα τι μπορούν να κάνουν οι δυτικές κοινωνίες, ο σκηνοθέτης πρότεινε να αναπτυχθεί ένα κύμα πίεσης από τον λαό προς στους πολιτικούς, οι οποίοι με τη σειρά τους υπολογίζοντας το πολιτικό κόστος, να πιέσουν την κυβέρνηση της Κίνας. «Υπάρχουν οικονομικά συμφέροντα, γι’ αυτό και οι μεγάλες δυνάμεις συμβιβάζονται και κλείνουν τα μάτια. Συμβιβάζονται επειδή νομίζουν ότι οι περισσότεροι από εμάς ενδιαφερόμαστε περισσότερο για φθηνά κινέζικα προϊόντα, παρά για τα ιδανικά μας. Αν οι πολιτικοί δουν ότι έχουν κάτι να κερδίσουν, αν έχουν πολιτικό όφελος, θα ασχοληθούν με το θέμα του Θιβέτ» κατέληξε ο δημιουργός.
