Το masterclass AI and ART EXPERIENCE powered by TELEKOM, με θέμα «Η επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης στην τέχνη», πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 9 Μαρτίου, στην κατάμεστη αίθουσα Παύλος Ζάννας. H εκδήλωση, που διοργανώθηκε σε συνεργασία με την COSMOTE, εντάσσεται στο πλαίσιο του μεγάλου αφιερώματος του 27ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης στην Τεχνητή Νοημοσύνη, με τίτλο «ΑΙ, μια αναπόδραστη νοημοσύνη».
Στη συζήτηση συμμετείχαν η εικαστική καλλιτέχνις, καθηγήτρια στο UCLA και δημιουργός της εγκατάστασης LAUREN: Anyone Home? που φιλοξενείται στο MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών, Λόρεν Λι ΜακΚάρθι, η ηθοποιός Στεφανία Γουλιώτη, ο πολυμεσικός καλλιτέχνης Γιώργος Δρίβας, σκηνοθέτης της ταινίας Βιογραφία ενός λογισμικού που προβάλλεται στο Φεστιβάλ, και ο τραγουδοποιός Κωστής Μαραβέγιας ανέλυσαν τις δυνατότητες και τις προκλήσεις που παρουσιάζει η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ) στην τέχνη, σε μια συζήτηση που συντόνισε ο Γιάννης Σταματέλλος, ιδρυτής και πρόεδρος του Ινστιτούτου Φιλοσοφίας και Τεχνολογίας.
Το κοινό και τους ομιλητές καλωσόρισε η Γενική Διευθύντρια του Φεστιβάλ, Ελίζ Ζαλαντό. «Στο σημερινό masterclass, το οποίο συνδέεται με το μεγάλο αφιέρωμα του φεστιβάλ στο AI, σε συνεργασία με τον μεγάλο μας χορηγό, την COSMOTE TV, θα προσπαθήσουμε να θίξουμε ορισμένα ζητήματα που περιστρέφονται γύρω από τη σχέση ανάμεσα στο AI και την τέχνη. Πώς επηρεάζει η Τεχνητή Νοημοσύνη την καλλιτεχνική δημιουργία; Τι πρέπει να προσέξουμε; Πώς μπορούν αυτά τα δύο πεδία να συνυπάρξουν; Σε όλα αυτά τα ερωτήματα ας προσπαθήσουμε όλοι μαζί να βρούμε ορισμένες απαντήσεις» ανέφερε η κ. Ζαλαντό, προτού προσκαλέσει στη σκηνή τον Δημήτρη Μιχαλάκη, Executive Director Εταιρικής Επικοινωνίας, Βιώσιμης Ανάπτυξης & Channel Productions Ομίλου ΟΤΕ, ο οποίος καλωσόρισε το κοινό στην αίθουσα.
«Όπως φανερώνει και η πολύ μεγάλη προσέλευση πρόκειται για ένα θέμα που διεγείρει το ενδιαφέρον. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που η TELEKOM, το No1 brand τηλεπικοινωνιών παγκοσμίως, και η COSMOTE φέρνουν στην Ελλάδα την έκθεση Lauren: Anyone Home? της Λόρεν Λι ΜακΚάρθι. Θέλουμε να πυροδοτήσουμε μια κουβέντα σχετικά με το AI και το πώς μπορεί να έχει θετική επίδραση στην καθημερινότητά μας. Επίσης, επιθυμούμε να συζητήσουμε για το «πάντρεμα» ανάμεσα σε τέχνη και τεχνολογία, προκειμένου το τελικό αποτέλεσμα να βοηθά τον δημιουργό και όχι να τον υποκαθιστά. Ευχαριστώ ιδιαίτερα το Φεστιβάλ, με το οποίο είμαστε συνεργάτες εδώ και πολλά χρόνια ως μεγάλος χορηγός. Φέτος έχουμε έξι παραγωγές και συμπαραγωγές που παρουσιάζονται στο επίσημο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, ενώ θα υπάρξει συνέχεια και στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Νοεμβρίου, όπου θα κάνει την πρεμιέρα της η νέα σειρά Ριφιφί, την οποία ετοιμάζουμε με τον Σωτήρη Τσαφούλια» ανέφερε ο κ. Μιχαλάκης.
Στη συνέχεια, τον λόγο πήρε ο συντονιστής της συζήτησης Γιάννης Σταματέλλος. «Είναι μεγάλη τιμή και πρόκληση να παρουσιάζω και να συντονίζω τη συγκεκριμένη εκδήλωση. Άνθρωποι από τον χώρο της τέχνης θα φέρουν τη γνώση και την εμπειρία τους, που θα μας επιτρέψει να συζητήσουμε σε πολλαπλά πρακτικά και θεωρητικά επίπεδα για την αλληλεπίδραση τέχνης και Τεχνητής Νοημοσύνης, τη σχέση μεταξύ τους και το πώς συνδέεται η μία με την άλλη. Πρώτα απ’ όλα, οφείλει να τεθεί το πλαίσιο της συζήτησης. Το πεδίο της Τεχνητής Νοημοσύνης προσδιορίζεται ως ένα κατεξοχήν επιστημονικό πεδίο, που εκτείνεται στους τομείς της πληροφορικής και της τεχνολογίας και εκφράζεται ως μια προσπάθεια να μιμηθούμε, να σχεδιάσουμε και να δημιουργήσουμε συστήματα που επιδεικνύουν την ευφυΐα που διακατέχει τον άνθρωπο όταν επιτελεί ορισμένες πράξεις και ενέργειες» δήλωσε αρχικά ο κ. Σταματέλλος.
«Η τέχνη από την άλλη είναι μια ανθρώπινη δραστηριότητα που αποτυπώνει με έναν κατά βάση υποκειμενικό τρόπο το αισθητικό βίωμα, εκφράζοντας τόσο το συναίσθημα του καλλιτέχνη όσο και κάτι ευρύτερο και συλλογικό. Συνεπώς, η τέχνη διαθέτει ένα πολύ ιδιαίτερο προσωπικό στοιχείο, το οποίο η Τεχνητή Νοημοσύνη καλείται να μιμηθεί ή να εκφράσει. Η προσέγγισή μας ειναι να δούμε πώς διαχωρίζεται θεωρητικά η τέχνη από το έργο τέχνης, τον δημιουργό και, φυσικά, το κοινό, αλλά και να διερευνήσουμε μεθολογικά σε ποιο στάδιο μπαίνει στην εξίσωση το AI. Στην έμπνευση; Στην έρευνα; Στη διαδικασία της δημιουργικότητας; Ή μήπως στην εκτέλεση;» συμπλήρωσε σχετικά.
Σε αυτό το σημείο, η Λόρεν Λι ΜακΚάρθι, η οποία συμμετείχε διαδικτυακά στη συζήτηση, πήρε τη σκυτάλη: «Ευχαριστώ το Φεστιβάλ για αυτή την τιμή και μακάρι να μπορούσα να είμαι εκεί μαζί σας. Χρησιμοποιώ το ΑΙ με όλες μου τις ιδιότητες, τόσο ως καλλιτέχνιδα όσο και ως software developer και καθηγήτρια. Ένα συναρπαστικό στοιχείο σχετικά με το AI είναι το πώς αλληλεπιδρούμε με αυτό αλλά και μεταξύ μας όταν το χρησιμοποιούμε. Είναι σημαντικό να διατηρούμε μια κριτική ματιά. Προσπαθώ να μελετήσω το ψηφιακό, το τεχνητό αλλά και το κοινωνικό σκέλος αυτών των συστημάτων. Αναρωτιέμαι ποιοι είναι οι κανόνες που εφαρμόζονται, τι συμβαίνει όταν παρουσιάζονται δυσλειτουργίες μέσα στο σύστημα. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να δούμε πώς το AI επηρεάζει τη ζωή και την καθημερινότητά μας» ήταν η αρχική τοποθέτηση της Λόρεν Λι ΜακΚάρθι.
«Στη δουλειά μου προσπαθώ να βάλω τον ίδιο μου τον εαυτό μέσα στο σύστημα και να βιώσω τους αλγόριθμους από πρώτο χέρι. Μέσα από την εγκατάσταση που παρουσιάζω στο Φεστιβάλ έχω ως στόχο να αναδείξω τη συνεργασία και τη συνύπαρξη ανθρώπου και μηχανών. Το LAUREN ξεκίνησε το 2017, όταν η Amazon παρουσίασε την Alexa. Η παρουσία του AI συνεχίζει, ωστόσο, να μεγαλώνει με την πάροδο του χρόνου. Τι γίνεται όταν το AI τρυπώνει στα σπίτια μας, διαμορφώνοντας τις σχέσεις μας και τη ζωή μας; Οι συσκευές, οι κάμερες και η τεχνολογία πλασάρονται σε όλους μας ως κάτι αυτονόητο, βολικό, γρήγορο και εύκολο. Και όσο έκανα αυτές τις σκέψεις αισθανόμουν ζήλεια για την Alexa και την οικειότητα που αποκτούσε με τέτοια εντυπωσιακή ταχύτητα. Σκέφτηκα, λοιπόν, να μεταμορφωθώ σε Alexa: να προσέχω, να επιβλέπω και να ελέγχω το σπίτι κάποιου αγνώστου. Δημιούργησα ένα site συλλέγοντας συμμετοχές για το πρότζεκτ. Έπειτα, εγκατέστησα κάμερες και συσκευές στα σπίτια εκείνων που δέχτηκαν να πάρουν μέρος. Ξεκίνησα να ελέγχω το κάθε σπίτι, με τους ενοίκους του να βρίσκονται μέσα στον χώρο. Πότιζα τα λουλούδια ή έβρισκα το ιδανικό τραγούδι για μια βραδιά ραντεβού. Ό,τι έκανε η Alexa, εγώ μπορούσα να το κάνω ακόμη καλύτερα γιατί είχα τη δυνατότητα να καταλάβω και να συναισθανθώ τον χρήστη ως άνθρωπος. Η έκθεση που έχετε την ευκαιρία να επισκεφθείτε είναι μια εκδοχή αυτού του πρότζεκτ. Εύχομαι και ελπίζω οι επισκέπτες να αλληλεπιδράσουν τόσο με το σύστημα όσο και μεταξύ τους, αλλά και να εκφράσουν το πώς αισθάνονται για το AI. Η βασική ερώτηση είναι σε ποιες στιγμές θέλουμε το AI στη ζωή μας και πώς έχουμε σκοπό να το χρησιμοποιήσουμε. Το “anyone home?” του τίτλου σε κάνει να αναρωτιέσαι ποιος ελέγχει το σύστημα, αλλά και πώς μπορούμε να φτιάξουμε ένα μέλλον συνεργασίας με το AI».
Αμέσως μετά, ο λόγος δόθηκε στην ηθοποιό Στεφανία Γουλιώτη. «Θα εστιάσω στο κομμάτι της σκηνικής πρακτικής, καθώς στο θέατρο ενσαρκώνουμε ρόλους και αλληλεπιδρούμε με το κοινό. Όταν επισκέφθηκα την εγκατάσταση της Λόρεν, αυτή ακριβώς η αλληλεπίδραση ήταν που μου έλειψε. Στην τέχνη, και πιο συγκεκριμένα στο θέατρο, υπάρχουν τρία δομικά συστατικά: ο ηθοποιός, ο συγγραφέας με την ιστορία που έχει επινοήσει και το κοινό. Εκείνη τη μαγική στιγμή, δηλαδή, τρεις οντότητες συναντιούνται και διασταυρώνονται. Τι είναι όμως αυτό που φέρνει εμάς τους τρεις τόσο κοντά; Η απάντηση, κατά τη γνώμη μου, εκκινεί από ένα μεγάλο μυστήριο, που δεν είναι άλλο από την έμπνευση του συγγραφέα, που καταπιάνεται με κάτι που δεν καταλαβαίνει. Ταυτόχρονα, το κοινό επιλέγει να παρακολουθήσει ένα θέαμα με σκοπό να ταυτιστεί ακριβώς γιατί υπάρχει κάτι που κι εκείνο δεν καταλαβαίνει. Τέλος, υπάρχει και ο ηθοποιός που μάλλον κι αυτός διάλεξε αυτή τη δουλειά επειδή δεν καταλαβαίνει, ελπίζοντας ότι μέσα από ορισμένες φαντασιακές καταστάσεις και συνθήκες ίσως του αποκαλυφθεί ο λόγος. Με άλλα λόγια, έχουμε μια συνάντηση που προκύπτει μέσα από ένα κοινό “δεν ξέρω”. Η ειδοποιός διαφορά όμως ανάμεσα στον άνθρωπο και το AI είναι ότι εκείνο έχει τις απαντήσεις και τις λύσεις σε όλα τα προβλήματα. Επομένως, η επιθυμία να έρθω κοντά με κάτι που δεν καταλαβαίνω, να διανύσω μια άγνωστη απόσταση, καταρρίπτεται εκ των πραγμάτων» σημείωσε αρχικά η Στεφανία Γουλιώτη.
«Εφόσον λοιπόν οι μηχανές γνωρίζουν, αναρωτιέμαι με ποιον τρόπο ο αλγόριθμος και η μηχανή θα καλύψουν αυτό το κενό και θα με απομακρύνουν από τον υπαρξιακό λόγο για τον οποίο θέλησα να δω θέατρο, να παίζω στο θέατρο ή να γράψω ένα θεατρικό έργο. Για να το θέσω διαφορετικά, καταρρίπτεται αυτό ακριβώς το στοιχείο που μας φέρνει κοντά. Είμαι από τους ανθρώπους που θεωρούν πως πρέπει να συνομιλήσουμε με το ΑΙ, όπως και με κάθε νέα σαρωτική εξέλιξη. Το θέατρο και οι παραστατικές τέχνες είχαν ανέκαθεν μια καχυποψία απέναντι στην τεχνολογία, όπως για παράδειγμα συνέβη όταν μας συστήθηκε το video art. Το ίδιο καχύποπτο είναι και το κοινό, ίσως γιατί χάνεται ο μόχθος του καλλιτέχνη. Φυσικά, δεν τίθεται καμία αμφισβήτηση για τις ευκολίες που μας προσφέρει το AI ώστε να λύνουμε διάφορα προβλήματα» επισήμανε η κ. Γουλιώτη.
Με τη σειρά του, ο Γιώργος Δρίβας αναφέρθηκε στην εμπειρία της ταινίας Βιογραφία ενός λογισμικού: «Όταν ξεκινήσαμε να στήνουμε αυτή την ταινία δεν ξέραμε καν πού πάμε να μπλέξουμε. Χρειάζεται κανείς να δουλέψει πάρα πολύ για να φτάσει σε ένα σημείο που θα πυροδοτήσει έναν ενδιαφέροντα διάλογο, που θα είναι κοντά σε αυτό που έχει στο μυαλό του ως δημιουργός. Υπάρχει ένα σενάριο και μια αρχική ιδέα, και το AI έρχεται για να σε βοηθήσει. Έπειτα από αρκετές αποτυχημένες προσπάθειες αρχίζει να καταλαβαίνει τι θέλεις από εκείνο. Την ίδια στιγμή όμως, αρχίζεις να επηρεάζεσαι και εσύ από όσα σου προσφέρει γιατί πλέον έχει πλησιάσει σε αυτό που είχες στο μυαλό σου. Επομένως, δεν είναι πλέον εργαλείο αλλά κανονικός συνεργάτης. Η ουσία της συζήτησης δεν είναι τι κάνει το AI, αλλά τι κάνει ο δημιουργός με την Τεχνητή Νοημοσύνη, όπως και το τι είδους δημιουργοί θα προκύψουν μέσα από τη χρήση της. Για να το επεκτείνω κάπως, η ερώτηση-κλειδί είναι τι άνθρωποι θα γίνουμε μετά την έλευση και την καθιέρωση του ΑΙ. Σε όλες τις εποχές υπάρχουν ορισμένοι που βγάζουν χρήματα από την τεχνολογία, ενώ η πρόσβαση είναι εύκολη για κάποιους και τρομερά δύσκολη για κάποιους άλλους. Όταν για παράδειγμα έχουμε ένα παιδί, το επηρεάζουμε ως γονείς, αλλά αναπόφευκτα μας επηρεάζει και αυτό. Το πού θα φτάσει αυτή η σχέση εξαρτάται και από τις δύο πλευρές».
Ο Κωστής Μαραβέγιας από την πλευρά του στάθηκε στη σύνδεση της μουσικής με την Τεχνητή Νοημοσύνη. «Καλούμαστε να γράψουμε, να συνθέσουμε και να ηχογραφήσουμε με μέσα που συνεχώς εξελίσσονται. Δεν αισθάνθηκα την είσοδο του AI στη ζωή μου ως κάτι ξένο, ωστόσο με προβλημάτισε πάρα πολύ. Βλέποντας το αποτύπωμα των κοινωνικών δικτύων έχουμε δει να γεννιούνται νέοι ανθρωπότυποι, που φλερτάρουν με τον λαϊκισμό έως τον πολιτικό αυταρχισμό. Η μεγάλη μου ανησυχία είναι ο πολιτικός αντίκτυπος στις γενιές που θα χρησιμοποιήσουν το AI σε μαζικό βαθμό. Τι είδους πολίτης θα διαμορφωθεί μετά από αυτή τη συνδιαλλαγή; Τι είδους κοινωνικό πλαίσιο θα διαμορφωθεί; Θα είναι πιο ελεύθερο; Φοβάμαι πως όχι, ομολογώ» υπογράμμισε ο Κωστής Μαραβέγιας.
«Μπαίνουμε όλοι μας σε ένα σκοτεινό δωμάτιο με μια τεράστια αβεβαιότητα γύρω μας. Σε αυτό το ασαφές πλαίσιο καλούμαστε πλέον οι καλλιτέχνες να δημιουργήσουμε. Το AI το χρησιμοποιώ εδώ και πολύ καιρό, και η αλήθεια είναι πως μου προσέφερε μια βοήθεια στις πρώτες μου κινήσεις. Μολονότι άψυχο, υπήρξε ο εμψυχωτής της καλλιτεχνικής μου δραστηριότητας. Όταν όμως ξεκινούσε για τα καλά η δημιουργική διαδικασία, πάντα το παρατούσα. Δεν μπορώ να το εμπιστευτώ πλήρως διότι στο μουσικό κομμάτι έχει μείνει –ευτυχώς– πίσω. Αν έχει χρησιμοποιήσει κάποιος από εσάς το Suno, καταλαβαίνει τι εννοώ. Δεν το αντιλαμβάνομαι ως μια ήττα της τεχνολογίας. Απλούστατα, οι μεγάλες διάνοιες δεν είναι εύκολο να αναπαραχθούν από μια μηχανή γιατί η μουσική κουβαλάει μέσα της πολλές πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης. Η μουσική είναι ένα προσωπικό βίωμα για τον καθένα» προσέθεσε ο επιτυχημένος μουσικός.
Η Λόρεν Λι ΜακΚάρθι αναφέρθηκε έπειτα στο πώς έχει αλλάξει η δημιουργική διαδικασία με την Τεχνητή Νοημοσύνη. «Πρόκειται για ένα θέμα που συζητάω πολύ με τους μαθητές μου. Η τέχνη είναι ένα τρόπος να επεξεργάζεσαι και να απαντάς στο τι συμβαίνει γύρω μας. Χρησιμοποιώντας το AI ανοίγονται πολλές δυνατότητες, αλλά προσωπικά μιλώντας θέλω πάντα να νιώθω το ανθρώπινο στοιχείο στη δημιουργία. ο άνθρωπος. Είτε ακούω μουσική είτε βλέπω μια ταινία θέλω να γίνομαι με τον δημιουργό». Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και η Στεφανία Γουλιώτη, υποστηρίζοντας πως η τέχνη εξακολουθεί να παραμένει κεκτημένο της ανθρώπινης συνθήκης. «Η τέχνη ήταν, είναι και θα είναι αποτέλεσμα της ψυχικής ανάγκης ενός δημιουργού. Με το AI βιώνουμε μια πολύ μεγάλη ψυχική μετακίνηση. Η συνομιλία με τη μηχανή συνιστά μια άλλη μορφή τέχνης, η οποία είναι πιθανό να εξαντλεί την επιθυμία για δημιουργία. Ομοίως, είναι μια διαφορετική μορφή τέχνης να εκπαιδεύσεις τις μηχανές στη κατεύθυνση που θέλεις. Όπως και να έχει όμως, δεν ζούμε ακόμη στην εποχή των μηχανών, ακόμη και αν ενίοτε οι μηχανές σκέφτονται για εμάς. Οφείλω πάντως να αναφέρω πως με απασχολεί και η ψυχική υγεία του δημιουργού. Με την εμφάνιση του Google είχαμε έναν εκδημοκρατισμό της γνώσης. Τώρα έχουμε έναν εκδημοκρατισμό της εμπειρογνωμοσύνης» επισήμανε η Στεφανία Γουλιώτη.
«Αν ξεθάψει κανείς τις συζητήσεις την εποχή που βγήκε το Photoshop θα διαπιστώσει πως δεν διέφεραν και τόσο πολύ από τα όσα συζητάμε σήμερα. Βρισκόμαστε στο χείλος τού να συνειδητοποιήσουμε με ξαφνικό τρόπο το νόημα του αγγλικού ρητού “we are not the smartest in the room”. Δεν είμαστε απαραίτητα οι εξυπνότερες υπάρξεις του πλανήτη και αυτό μας έχει φέρει μια κάποια ανησυχία. Θα μπορέσει άραγε το AI να γυρίσει κάποτε μια ταινία που θα προβληθεί στο Φεστιβάλ και θα είναι αρκετά καλή; Αν τελικά δεν είναι πρωτότυπη, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως εμείς δεν της μάθαμε να είναι πρωτότυπη. Η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι σαν ένας καθρέφτης της ανθρωπότητας και ίσως μας προκαλέσει να πάμε παρακάτω. Να κάνουμε εμείς το λάθος που δεν μπορεί να κάνει εκείνη. Και γνωρίζουμε πολύ καλά ότι το λάθος είναι η πεμπτουσία της καλλιτεχνικής δημιουργίας» τόνισε ο Γιώργος Δρίβας.
Στη συνέχεια, ο Κωστής Μαραβέγιας εξέφρασε τις επιφυλάξεις του σχετικά με το κατά πόσο η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να γίνει αντιληπτή ως ένας καθρέφτης της ανθρωπότητας. «Η ένστασή μου έγκειται στο ότι το ΑΙ είναι ένα κατασκεύασμα εταιρειών που δρουν ανεξέλεγκτα και το οποίο δεν ρυθμίζεται από κάποια ομάδα επιστημόνων. Η Ευρώπη ακόμη αντιστέκεται και θέτει όρους, εποπτεύοντας την όλη διαδικασία. Ωστόσο, πρόκειται για ένα καθαρά τεχνοκρατικό μέσο». Μάλιστα, σε ερώτηση του Γιάννη Σταματέλλου για το αν το AI μπορεί να προκαλέσει αυθεντική συγκίνηση, ο κ. Μαραβέγιας διηγήθηκε ένα αστείο προσωπικό περιστατικό. «Πριν δυόμισι χρόνια η σύζυγός μου γιόρτασε τα γενέθλιά της στην Ύδρα. Ήταν η εποχή που μόλις είχε κυκλοφορήσει το ChatGPT και ήθελα να δω πώς λειτουργεί. Σκέφτηκα λοιπόν να της γράψω κάτι μέσω ChatGPΤ, αρχικά βέβαιος ότι όλοι θα καταλάβουν πως είναι ψεύτικο. Ξεκίνησα να μιλάω μπροστά σε δέκα άτομα με πολύ μελό λόγια και όταν διαπίστωσα ότι αντιδράσεις γύρω μου περιελάμβαναν συγκίνηση και δάκρυα, σκέφτηκα ότι δεν υπάρχει πλέον επιστροφή».
Σε ερώτηση του κ. Σταματέλλου για την έννοια του λάθους στην τέχνη, η Λόρεν Λι ΜακΚάρθι απάντησε τα εξής: «Και τα συστήματα κάνουν λάθη, είναι κάτι που παρατηρώ πολύ συχνά. Όσο το AI απελευθερώνεται, τα όρια μεταξύ του τι είναι αληθινό και τι όχι θα γίνονται όλο και πιο θολά. Ένα από τα οφέλη τού να κάνεις λάθος, είτε στη ζωή είτε στην τέχνη, είναι πως σηματοδοτεί μια ιδιαίτερα σημαντική στιγμή. Τώρα που χρησιμοποιούμε αυτές τις μηχανές που κινούνται τόσο γρήγορα, πρέπει να μάθουμε από την αρχή να κάνουμε μια παύση. Να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να επεξεργαστούμε ξανά ό,τι έχουμε δημιουργήσει» κατέληξε η αμερικανίδα καλλιτέχνις.
Στη συνέχεια, κ. Γουλιώτη ανέφερε πως ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους στη χρήση του ΑΙ είναι η πλήρης τυποποίηση και η εξάλειψη του απρόβλεπτου, ενώ ο Κωστής Μαραβέγιας δήλωσε αισιόδοξος πως η έμφυτη ανάγκη του κοινού να γνωρίσει τον καλλιτέχνη δεν θα ξεθωριάσει ποτέ, καθότι είναι εγγεγραμμένη στην ανθρώπινη συνείδηση. Από την πλευρά της, η Λόρεν Λι ΜακΚάρθι εξέφρασε την πεποίθηση πως το ΑΙ θα αλλάξει μια για πάντα τον τρόπο με τον οποίο ορίζουμε και αντιλαμβανόμαστε την ανθρώπινη δημιουργικότητα. Κλείνοντας, ο Γιάννης Σταματέλλος στάθηκε στην ανάγκη να συμπορευτούμε με το ΑΙ και όχι να βρεθούμε απέναντί του, υποστηρίζοντας παράλληλα πως το ΑΙ φανερώνει πολλές από τις αθέατες πτυχές της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης.
